UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

towarzysz

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ogsł. *tovarišь / tovariščь 'kolega, kompan, druh'

Stara pożyczka orientalna (por. st.ujgurski tawar 'majątek, towar' oraz eš / iš 'towarzysz'). W dawnej polszczyźnie także w znaczeniu 'szlachcic zaciągający się do chorągwi husarskiej lub pancernej' (Bor)

1. podróży

Definicja

osoba, która jest obecna przy innej osobie w różnych sytuacjach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

druh, kompan, socjusz, współtowarzysz

Połączenia

dobry, miły, przyjemny; niezwykły; nieodłączny, przygodny; najbliższy, wierny, wypróbowany; młody; były, dawny, dotychczasowy, niedawny, nowy, stary; odpowiedni; mój, nasz, twój... towarzysz
towarzysz podróży, ucieczki, wędrówki, wyprawy; pracy, walki, zabaw; niedoli
towarzysz z obozu; z oddziału
słowa, spojrzenia; twarz, ramię, ręka; śmierć towarzysza; grono, reszta towarzyszy
szukać towarzysza
pomóc/pomagać towarzyszowi
mieć, znaleźć towarzysza

Cytaty

	Zbigniew miał do Darka niemożliwy do przezwyciężenia żal. Nawet teraz, po blisko ćwierć wieku, [...] unikał go jak ognia, w razie konieczności udając, że nie dostrzega obecności dawnego towarzysza zabaw. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Skarb w glinianym naczyniu, 2008
	Duże, obce miasto, wprost kipiące swobodnym życiem, wprawiło Tomka w radosny nastrój, odzyskał humor i fantazję. Smuga, ucieszony dobrym samopoczuciem młodego towarzysza podróży, postanowił przenocować w Wiedniu. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957
	Ich towarzysz niedoli do obozu trafił z szeregów Milicji Obywatelskiej. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Pociąg do Stalinogrodu i inne opowiadania, 2009
	Stałymi towarzyszami Krystyny Skarbek byli: wysoki blondyn z włosami zaczesanymi do tyłu i pan kulejący z powodu sztucznej nogi. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Miłośnica, 2009

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	towarzysz	towarzysze	ndepr
M.	towarzysz	towarzysze	depr
D.	towarzysza	towarzyszy
C.	towarzyszowi	towarzyszom
B.	towarzysza	towarzyszy
N.	towarzyszem	towarzyszami
Ms.	towarzyszu	towarzyszach
W.	towarzyszu	towarzysze	ndepr
W.	towarzyszu	towarzysze	depr

Składnia

	+	towarzysz	+	(KOGO)
	+	towarzysz	+	(CZYJ)

2. partyjny

Definicja

środ.

członek partii socjalistycznej lub komunistycznej

Noty o użyciu

Używane często jako forma zwracania się do siebie członków tych organizacji.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne

Połączenia

niemiecki towarzysz; amerykańscy, radzieccy towarzysze; towarzysz partyjny
towarzysz dyrektor, kierownik; minister, naczelnik, sekretarz; Bierut, Gierek, Lenin, Stalin...; Edward (Gierek); Wiesław
towarzysz z PZPR, z SLD; z Biura Politycznego, z egzekutywy, z KC, z KGB; z kierownictwa, z Komitetu (Centralnego, Wojewódzkiego...), z ministerstwa, z powiatu; z partii; z Moskwy, z Warszawy...; z NRD
podziękować; pomagać towarzyszom
wezwać towarzyszy
towarzyszu admirale, generale, kapitanie, komendancie, majorze, poruczniku, pułkowniku; ambasadorze, doktorze, dziekanie, komisarzu, pisarzu, przewodniczący, redaktorze

Cytaty

	[...] pragnę zapewnić towarzysza dyrektora i obecnych tu towarzyszy, że resort nauki nie odmówi żadnej pomocy i porady, by nakierować działalność nowej placówki na właściwą drogę i we właściwym kierunku. źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000
	Jarek [...] przeszedł najlepszą szkołę w PRL-u. Po technikum w Nysie, które rozpoczął za życia towarzysza Bieruta, gdy jeszcze istniał prawdziwy stalinizm, wstąpił do podchorążówki Wojsk Ochrony Pogranicza w Kętrzynie [...]. źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002
	Wykonaliście towarzyszu zadanie, partia wam tego nie zapomni... źródło: NKJP: Edward Redliński: Szczurojorczycy, 1994
	- Towarzyszu Majewski, dlaczego nie byliście na ostatnim zebraniu? źródło: NKJP: Zbigniew Raszewski: Raptularz (1965-67), 1967
	Zdumiewająco wielu byłych towarzyszy partyjnych odczuwa palącą potrzebę zasiadania w urzędach publicznych i okrycia się nową chwałą. źródło: NKJP: Recydywa, Gazeta Wyborcza, 1993-12-15

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	towarzysz	towarzysze	ndepr
M.	towarzysz	towarzysze	depr
D.	towarzysza	towarzyszy
C.	towarzyszowi	towarzyszom
B.	towarzysza	towarzyszy
N.	towarzyszem	towarzyszami
Ms.	towarzyszu	towarzyszach
W.	towarzyszu	towarzysze	ndepr
W.	towarzyszu	towarzysze	depr

Skróty

tow.

3. przedmiot

Definicja

coś, co jakaś osoba często nosi ze sobą lub z czego często korzysta

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku

Cytaty

	Nasz walkman lub odtwarzacz jest naszym wiernym towarzyszem: słuchamy go w drodze do szkoły, w autobusie, po południu, wieczorem, a nawet w nocy (w łóżku). źródło: NKJP: /po/: Mragowo, Panorama Mazurska, 8, 1998
	Przez moją niepełnosprawność komputer od początku był moim towarzyszem. źródło: NKJP: Z głową pełną pomysłów, Dziennik Polski - Podkarpacie , 2003-02-10
	Poezja jest najwierniejszym towarzyszem człowieka. źródło: NKJP: W dobrych rękach, Dziennik Polski - Kultura , 2000-11-13
	[...] samochód jest dobrym towarzyszem weekendowych wypraw, [...] źródło: NKJP: Piękna idea, Trybuna Śląska, 2003-11-06

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	towarzysz	towarzysze	ndepr
M.	towarzysz	towarzysze	depr
D.	towarzysza	towarzyszy
C.	towarzyszowi	towarzyszom
B.	towarzysza	towarzyszy
N.	towarzyszem	towarzyszami
Ms.	towarzyszu	towarzyszach
W.	towarzyszu	towarzysze	ndepr
W.	towarzyszu	towarzysze	depr

Składnia

	+	towarzysz	+	(KOGO/CZEGO)
	+	towarzysz	+	(CZYJ)

4. stres

Definicja

coś, co jest nierozerwalnie związane z czymś innym

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

współtowarzysz

Cytaty

	Jeśli prawdą jest, że nieodłącznymi towarzyszami wieku dojrzałego są znudzenie i rozczarowanie, właśnie tego doświadczyłem. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy , 2004
	Cierpienie jest podstawowym doświadczeniem człowieka, a nawet można powiedzieć, że jest wiernym towarzyszem naszych dróg, bo prędzej czy później dotyka każdego i nie ma przed nim ucieczki... źródło: NKJP: Anna Czajkowska, Irena Złotkowska: Czas rozstania, 2005
	Stres to nieodłączny towarzysz życia studenta (szczególnie w okresie sesji egzaminacyjnej). źródło: NKJP: emka: Stres ma wielkie oczy, Dlaczego? , 2009-08-15
	Niech wytrwałość, tolerancja, spokój umysłu, szczera przyjaźń i bezwarunkowa miłość staną się towarzyszami Twojego życia. źródło: NKJP: Barbara Labuda: Poszukiwania , 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	towarzysz	towarzysze	ndepr
M.	towarzysz	towarzysze	depr
D.	towarzysza	towarzyszy
C.	towarzyszowi	towarzyszom
B.	towarzysza	towarzyszy
N.	towarzyszem	towarzyszami
Ms.	towarzyszu	towarzyszach
W.	towarzyszu	towarzysze	ndepr
W.	towarzyszu	towarzysze	depr

Składnia

towarzysz

CZEGO

Frazeologizmy

kompan od kieliszka
towarzysz od kieliszka
towarzysz od kielicha
towarzysz broni
towarzysz życia

Data ostatniej modyfikacji: 06.01.2014