UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tańczyć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Pochodzenie

Od: taniec

1. na parkiecie

Definicja

poruszać swoim ciałem w rytm muzyki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tańcować

Połączenia

  • dziewczyny, pary, tancerze, tłumy tańczą
  • tańczyć breakdance, charlestona, disco, flamenco, kankana, kozaka, krakowiaka, kujawiaka, mazura, menueta, oberka, polkę, poloneza, salsę, sambę, tango, twista, walca, zorbę, zumbę
  • tańczyć na balu, na dyskotece, na imprezie, na parkiecie, na scenie, na studniówce, na ulicy, na weselu
  • tańczyć w balecie, w klubie, w zespole; w parach, w rytm; w bieliźnie, w butach na obcasie, w jakimś stroju
  • tańczył wokół ogniska
  • tańczyć z radości, ze szczęścia; z dziewczyną, z ukochaną, z żoną
  • tańczyć boso, nago; dobrze, kiepsko, znakomicie
  • ktoś kocha, próbuje, uczy się, uwielbia tańczyć
  • tańczyć i skakać, tańczyć i śmiać się, tańczyć i śpiewać

Cytaty

Tańczył coraz szybciej i gwałtowniej, jakby melodia, przyspieszająca z każdym taktem aż do niemożliwości, trzymała go w swojej władzy.

źródło: NKJP: Paweł Huelle: Weiser Dawidek, 1997

Dochodziły do niego strzępy rozmów, w dwóch miejscach grała muzyka, pito tam wino i tańczono z głośnym przytupywaniem.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk, 2003

Tańczył w amerykańskiej rewii lodowej.

źródło: NKJP: Anna Pawlak: Olimpijczycy Polscy sportowcy w latach 1924-1998, 2000

Ludzie zaczęli tańczyć na ulicach i rozpoczęło się prawdziwe święto.

źródło: NKJP: (MIK): Znów sensacja, Gazeta Wrocławska, 2002-06-01

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. tańczę
tańczymy
2 os. tańczysz
tańczycie
3 os. tańczy
tańczą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. tańczyłem
+(e)m tańczył
tańczyłam
+(e)m tańczyła
tańczyłom
+(e)m tańczyło
tańczyliśmy
+(e)śmy tańczyli
tańczyłyśmy
+(e)śmy tańczyły
2 os. tańczyłeś
+(e)ś tańczył
tańczyłaś
+(e)ś tańczyła
tańczyłoś
+(e)ś tańczyło
tańczyliście
+(e)ście tańczyli
tańczyłyście
+(e)ście tańczyły
3 os. tańczył
tańczyła
tańczyło
tańczyli
tańczyły

bezosobnik: tańczono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę tańczył
będę tańczyć
będę tańczyła
będę tańczyć
będę tańczyło
będę tańczyć
będziemy tańczyli
będziemy tańczyć
będziemy tańczyły
będziemy tańczyć
2 os. będziesz tańczył
będziesz tańczyć
będziesz tańczyła
będziesz tańczyć
będziesz tańczyło
będziesz tańczyć
będziecie tańczyli
będziecie tańczyć
będziecie tańczyły
będziecie tańczyć
3 os. będzie tańczył
będzie tańczyć
będzie tańczyła
będzie tańczyć
będzie tańczyło
będzie tańczyć
będą tańczyli
będą tańczyć
będą tańczyły
będą tańczyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. tańczmy
2 os. tańcz
tańczcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. tańczyłbym
bym tańczył
tańczyłabym
bym tańczyła
tańczyłobym
bym tańczyło
tańczylibyśmy
byśmy tańczyli
tańczyłybyśmy
byśmy tańczyły
2 os. tańczyłbyś
byś tańczył
tańczyłabyś
byś tańczyła
tańczyłobyś
byś tańczyło
tańczylibyście
byście tańczyli
tańczyłybyście
byście tańczyły
3 os. tańczyłby
by tańczył
tańczyłaby
by tańczyła
tańczyłoby
by tańczyło
tańczyliby
by tańczyli
tańczyłyby
by tańczyły

bezosobnik: tańczono by

bezokolicznik: tańczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tańcząc

gerundium: tańczenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tańczenie
tańczenia
D. tańczenia
tańczeń
C. tańczeniu
tańczeniom
B. tańczenie
tańczenia
N. tańczeniem
tańczeniami
Ms. tańczeniu
tańczeniach
W. tańczenie
tańczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: tańczący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. tańczący
tańczący
tańczący
tańczące
tańcząca
D. tańczącego
tańczącego
tańczącego
tańczącego
tańczącej
C. tańczącemu
tańczącemu
tańczącemu
tańczącemu
tańczącej
B. tańczącego
tańczącego
tańczący
tańczące
tańczącą
N. tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącą
Ms. tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. tańczący
tańczący
tańczące
tańczące
D. tańczących
tańczących
tańczących
tańczących
C. tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącym
B. tańczących
tańczących
tańczących
tańczące
N. tańczącymi
tańczącymi
tańczącymi
tańczącymi
Ms. tańczących
tańczących
tańczących
tańczących

imiesłów przymiotnikowy bierny: tańczony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. tańczony
tańczony
tańczony
tańczone
tańczona
D. tańczonego
tańczonego
tańczonego
tańczonego
tańczonej
C. tańczonemu
tańczonemu
tańczonemu
tańczonemu
tańczonej
B. tańczonego
tańczonego
tańczony
tańczone
tańczoną
N. tańczonym
tańczonym
tańczonym
tańczonym
tańczoną
Ms. tańczonym
tańczonym
tańczonym
tańczonym
tańczonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. tańczeni
tańczeni
tańczone
tańczone
D. tańczonych
tańczonych
tańczonych
tańczonych
C. tańczonym
tańczonym
tańczonym
tańczonym
B. tańczonych
tańczonych
tańczonych
tańczone
N. tańczonymi
tańczonymi
tańczonymi
tańczonymi
Ms. tańczonych
tańczonych
tańczonych
tańczonych

odpowiednik aspektowy: zatańczyć

Składnia

Rzosobowy + tańczyć +
(CO)

2. na fali

Definicja

poruszać się szybko, rytmicznie i w sposób przypadkowy

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tańcować
hiperonimy:  poruszać się

Połączenia

  • koń, piłka, światło tańczy; cienie, iskierki, płomienie, promienie tańczą
  • tańczyć na powierzchni, na ścianie

Cytaty

Przez chwilę tańczył na koniu, mocniej nasadzając swą płócienną czapkę, po czym poderwał go do kłusu, szybko przechodząc w galop.

źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002

Gdzieś pod sufitem huśtała się sodowa lampa w drucianej siatce, długie cienie tańczyły na laminatach i melaminowych panelach.

źródło: NKJP: Maciej Dajnowski: Promieniowanie reliktowe, 2004

Migotało tam niezwykle jasne światło, odbite od powierzchni sfalowanej wody. Tańczyło na ścianach sprawiając wrażenie, że symbole poruszają się same.

źródło: NKJP: Dawid Zieliński: Manuskrypt, Esensja, nr 02 (LXXIV), 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. tańczę
tańczymy
2 os. tańczysz
tańczycie
3 os. tańczy
tańczą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. tańczyłem
+(e)m tańczył
tańczyłam
+(e)m tańczyła
tańczyłom
+(e)m tańczyło
tańczyliśmy
+(e)śmy tańczyli
tańczyłyśmy
+(e)śmy tańczyły
2 os. tańczyłeś
+(e)ś tańczył
tańczyłaś
+(e)ś tańczyła
tańczyłoś
+(e)ś tańczyło
tańczyliście
+(e)ście tańczyli
tańczyłyście
+(e)ście tańczyły
3 os. tańczył
tańczyła
tańczyło
tańczyli
tańczyły

bezosobnik: tańczono

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę tańczył
będę tańczyć
będę tańczyła
będę tańczyć
będę tańczyło
będę tańczyć
będziemy tańczyli
będziemy tańczyć
będziemy tańczyły
będziemy tańczyć
2 os. będziesz tańczył
będziesz tańczyć
będziesz tańczyła
będziesz tańczyć
będziesz tańczyło
będziesz tańczyć
będziecie tańczyli
będziecie tańczyć
będziecie tańczyły
będziecie tańczyć
3 os. będzie tańczył
będzie tańczyć
będzie tańczyła
będzie tańczyć
będzie tańczyło
będzie tańczyć
będą tańczyli
będą tańczyć
będą tańczyły
będą tańczyć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. tańczmy
2 os. tańcz
tańczcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. tańczyłbym
bym tańczył
tańczyłabym
bym tańczyła
tańczyłobym
bym tańczyło
tańczylibyśmy
byśmy tańczyli
tańczyłybyśmy
byśmy tańczyły
2 os. tańczyłbyś
byś tańczył
tańczyłabyś
byś tańczyła
tańczyłobyś
byś tańczyło
tańczylibyście
byście tańczyli
tańczyłybyście
byście tańczyły
3 os. tańczyłby
by tańczył
tańczyłaby
by tańczyła
tańczyłoby
by tańczyło
tańczyliby
by tańczyli
tańczyłyby
by tańczyły

bezosobnik: tańczono by

bezokolicznik: tańczyć

imiesłów przysłówkowy współczesny: tańcząc

gerundium: tańczenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. tańczenie
tańczenia
D. tańczenia
tańczeń
C. tańczeniu
tańczeniom
B. tańczenie
tańczenia
N. tańczeniem
tańczeniami
Ms. tańczeniu
tańczeniach
W. tańczenie
tańczenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: tańczący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. tańczący
tańczący
tańczący
tańczące
tańcząca
D. tańczącego
tańczącego
tańczącego
tańczącego
tańczącej
C. tańczącemu
tańczącemu
tańczącemu
tańczącemu
tańczącej
B. tańczącego
tańczącego
tańczący
tańczące
tańczącą
N. tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącą
Ms. tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. tańczący
tańczący
tańczące
tańczące
D. tańczących
tańczących
tańczących
tańczących
C. tańczącym
tańczącym
tańczącym
tańczącym
B. tańczących
tańczących
tańczących
tańczące
N. tańczącymi
tańczącymi
tańczącymi
tańczącymi
Ms. tańczących
tańczących
tańczących
tańczących

odpowiednik aspektowy: zatańczyć

Składnia

bez ograniczeń + tańczyć +
GDZIE

Frazeologizmy

coś lata przed oczami komuś
coś tańczy przed oczami komuś
ktoś tańczy, jak mu ktoś zagra
ktoś tańczy tak, jak ktoś zagra
wieś tańczy i śpiewa
wieś tańczy, wieś śpiewa
wirujący derwisz
tańczący derwisz
wirujący derwisze
tańczący derwisze
Data ostatniej modyfikacji: 19.04.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj