UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dojrzeć

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp
W postaci: doźreć

1. we mgle

Definicja

zobaczyć coś, co nie jest dobrze widoczne

Pochodzenie

psł. *dozьrěti 'dostrzec, zobaczyć'

Czasownik z przedrostkiem *do- od podstawowego *zьrěti, *zьr'ǫ 'patrzeć, widzieć'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	dostrzec, doślepić, zauważyć
	hiperonimy:	zobaczyć

Połączenia

dojrzeć postać, sylwetkę, światło
dojrzeć przez dymy, przez mgłę, przez szybę, przez szparę w drzwiach, przez uchylone okno; przez lornetkę, przez lunetę, przez lupę
dojrzeć w ciemnościach, we mgle, w mroku, w oknie, w tłumie, w świetle latarki; w czyichś oczach, w czyjejś twarzy, w czyimś wzroku
dojrzeć z daleka
dojrzeć gołym okiem, kątem oka

Cytaty

	Wpatrując się usilnie, dojrzała, że w cieniu podpiętych kokardami firanek łoża spoczywa jakaś postać ludzka. źródło: KWSJP: Maria Krüger: Godzina pąsowej róży, 1960
	Wspiął się na mury i dojrzał cień kierujący się ku porośniętej lasem miejskiej górze. źródło: KWSJP: Jerzy Piotr Majchrzak: Legendy Choszczyna, 1998
	Dojrzał w jej oczach błysk zrozumienia. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001
	Pochyliłem się; dziewczyna nie oddychała. Jej twarz, widziana przeze mnie w skrócie, miała barwę wypalonej cegły. Nie mogłem dojrzeć, czy ma otwarte oczy. źródło: KWSJP: Ireneusz Iredyński: Dzień oszusta. Człowiek epoki, 1962
	Przeszedł jeszcze kilka kroków, gdy nagle kątem oka dojrzał cień, który szybko zbliżył się do niego. źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dojrzę	dojrzymy
2 os.	dojrzysz	dojrzycie
3 os.	dojrzy	dojrzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałem +(e)m dojrzał	dojrzałam +(e)m dojrzała	dojrzałom +(e)m dojrzało	dojrzeliśmy +(e)śmy dojrzeli	dojrzałyśmy +(e)śmy dojrzały
2 os.	dojrzałeś +(e)ś dojrzał	dojrzałaś +(e)ś dojrzała	dojrzałoś +(e)ś dojrzało	dojrzeliście +(e)ście dojrzeli	dojrzałyście +(e)ście dojrzały
3 os.	dojrzał	dojrzała	dojrzało	dojrzeli	dojrzały

bezosobnik: dojrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dojrzyjmy
2 os.	dojrzyj	dojrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałbym bym dojrzał	dojrzałabym bym dojrzała	dojrzałobym bym dojrzało	dojrzelibyśmy byśmy dojrzeli	dojrzałybyśmy byśmy dojrzały
2 os.	dojrzałbyś byś dojrzał	dojrzałabyś byś dojrzała	dojrzałobyś byś dojrzało	dojrzelibyście byście dojrzeli	dojrzałybyście byście dojrzały
3 os.	dojrzałby by dojrzał	dojrzałaby by dojrzała	dojrzałoby by dojrzało	dojrzeliby by dojrzeli	dojrzałyby by dojrzały

bezosobnik: dojrzano by

bezokolicznik: dojrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

dojrzawszy

gerundium: dojrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dojrzenie	dojrzenia
D.	dojrzenia	dojrzeń
C.	dojrzeniu	dojrzeniom
B.	dojrzenie	dojrzenia
N.	dojrzeniem	dojrzeniami
Ms.	dojrzeniu	dojrzeniach
W.	dojrzenie	dojrzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: dojrzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dojrzany	dojrzany	dojrzany	dojrzane	dojrzana
D.	dojrzanego	dojrzanego	dojrzanego	dojrzanego	dojrzanej
C.	dojrzanemu	dojrzanemu	dojrzanemu	dojrzanemu	dojrzanej
B.	dojrzanego	dojrzanego	dojrzany	dojrzane	dojrzaną
N.	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzaną
Ms.	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dojrzani	dojrzani	dojrzane	dojrzane
D.	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych
C.	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym
B.	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych	dojrzane
N.	dojrzanymi	dojrzanymi	dojrzanymi	dojrzanymi
Ms.	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych

Składnia

Rz _osobowy	+	dojrzeć	+	KOGO/CO
Rz _osobowy	+	dojrzeć	+	że ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

2. w kimś przyjaciela

Definicja

uświadomić sobie istnienie lub wagę czegoś

Pochodzenie

psł. *dozьrěti 'dostrzec, zobaczyć'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	dostrzec, zauważyć
	hiperonimy:	zobaczyć

Połączenia

dojrzeć różnicę, szansę, wagę czegoś; w kimś opiekuna, przyjaciela

Cytaty

	Pogłębiwszy znajomość, dojrzał w nim prawego obywatela i zasłużonego generała. źródło: KWSJP: Marek Ruszczyc: Potomkowie generała, 1985
	Galicja zdobyła możliwości autonomicznego rozwoju politycznego. J. Szujski i jemu podobni dojrzeli w tym szansę na poszerzenie praw politycznych narodu polskiego w państwie austriackim. źródło: KWSJP: Józef Szocki: Domowy świat książek. Wybrane księgozbiory polskie w XIX wieku, 2000
	Pewna Orawianka, po latach spędzonych za wielką wodą, przyznała, że dopiero z oddalenia dojrzała wagę tradycji i kultury. źródło: NKJP: (ASZ): „Babia Góra” za wielką wodą, Dziennik Polski, 2000-12-05
	Teraz i ślepy dojrzy, że wojna jest silniejsza od człowieka, silniejsza od wszystkich ludzi i ich pragnień. […] Wojna wszystkich dosięgnie, nikogo nie oszczędzi. źródło: KWSJP: Rudolf Jasik: Martwi nie śpiewają, 1961
	Był już człowiekiem nie pierwszej młodości, a przecież dopiero jego niezwykły towarzysz sprawił, że po raz pierwszy dojrzał, czym jest śmierć. źródło: KWSJP: Wacław Gołembowicz: Wędrowiec, 1963

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dojrzę	dojrzymy
2 os.	dojrzysz	dojrzycie
3 os.	dojrzy	dojrzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałem +(e)m dojrzał	dojrzałam +(e)m dojrzała	dojrzałom +(e)m dojrzało	dojrzeliśmy +(e)śmy dojrzeli	dojrzałyśmy +(e)śmy dojrzały
2 os.	dojrzałeś +(e)ś dojrzał	dojrzałaś +(e)ś dojrzała	dojrzałoś +(e)ś dojrzało	dojrzeliście +(e)ście dojrzeli	dojrzałyście +(e)ście dojrzały
3 os.	dojrzał	dojrzała	dojrzało	dojrzeli	dojrzały

bezosobnik: dojrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dojrzyjmy
2 os.	dojrzyj	dojrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałbym bym dojrzał	dojrzałabym bym dojrzała	dojrzałobym bym dojrzało	dojrzelibyśmy byśmy dojrzeli	dojrzałybyśmy byśmy dojrzały
2 os.	dojrzałbyś byś dojrzał	dojrzałabyś byś dojrzała	dojrzałobyś byś dojrzało	dojrzelibyście byście dojrzeli	dojrzałybyście byście dojrzały
3 os.	dojrzałby by dojrzał	dojrzałaby by dojrzała	dojrzałoby by dojrzało	dojrzeliby by dojrzeli	dojrzałyby by dojrzały

bezosobnik: dojrzano by

bezokolicznik: dojrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

dojrzawszy

gerundium: dojrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dojrzenie	dojrzenia
D.	dojrzenia	dojrzeń
C.	dojrzeniu	dojrzeniom
B.	dojrzenie	dojrzenia
N.	dojrzeniem	dojrzeniami
Ms.	dojrzeniu	dojrzeniach
W.	dojrzenie	dojrzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: dojrzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dojrzany	dojrzany	dojrzany	dojrzane	dojrzana
D.	dojrzanego	dojrzanego	dojrzanego	dojrzanego	dojrzanej
C.	dojrzanemu	dojrzanemu	dojrzanemu	dojrzanemu	dojrzanej
B.	dojrzanego	dojrzanego	dojrzany	dojrzane	dojrzaną
N.	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzaną
Ms.	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dojrzani	dojrzani	dojrzane	dojrzane
D.	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych
C.	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym	dojrzanym
B.	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych	dojrzane
N.	dojrzanymi	dojrzanymi	dojrzanymi	dojrzanymi
Ms.	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych	dojrzanych

Składnia

Rz _osobowy	+	dojrzeć	+	KOGO/CO + (w KIM/CZYM)
Rz _osobowy	+	dojrzeć	+	że ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

3. biologicznie

Definicja

osiągnąć pełnię rozwoju biologicznego

Pochodzenie

psł. *dozьrěti 'osiągnąć końcowy stan rozwoju'

Czasownik z przedrostkiem *do- od podstawowego *zьrěti, *zьrejǫ 'dojrzeć, osiągnąć stan dorosłości'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

chłopiec, mózg, układ nerwowy (odpornościowy...), organizm dojrzał; dziewczyna, komórka jajowa dojrzała; dziecko, pisklę, szczenię, zwierzę dojrzało; larwy, pasożyty dojrzały
dojrzeć biologicznie, fizycznie, płciowo, seksualnie

Cytaty

	Organizm dojrzał pod względem płciowym i jest gotowy do rozmnażania. źródło: Internet
	Przy leczeniu przewlekłych chorób płuc najlepsze rezultaty są osiągane, zdaniem lekarzy, zanim dziecko dojrzeje. źródło: NKJP: Mariusz Szczygieł: Jedyny ratunek w Wiktorii, Gazeta Wyborcza, 1992-02-25
	U młodych osobników nie jesteśmy w stanie rozpoznać płci. Gdy dojrzeją, u samca w okolicach kloaki, po stronie brzusznej widoczne są pory. źródło: Internet
	Kiedy komórka jajowa dojrzeje, następuje owulacja - pęcherzyk Graffa pęka, a uwolnione jajeczko zostaje wchłonięte do jajowodu, gdzie może być zapłodnione. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dojrzeję	dojrzejemy
2 os.	dojrzejesz	dojrzejecie
3 os.	dojrzeje	dojrzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałem +(e)m dojrzał	dojrzałam +(e)m dojrzała	dojrzałom +(e)m dojrzało	dojrzeliśmy +(e)śmy dojrzeli	dojrzałyśmy +(e)śmy dojrzały
2 os.	dojrzałeś +(e)ś dojrzał	dojrzałaś +(e)ś dojrzała	dojrzałoś +(e)ś dojrzało	dojrzeliście +(e)ście dojrzeli	dojrzałyście +(e)ście dojrzały
3 os.	dojrzał	dojrzała	dojrzało	dojrzeli	dojrzały

bezosobnik: dojrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dojrzejmy
2 os.	dojrzej	dojrzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałbym bym dojrzał	dojrzałabym bym dojrzała	dojrzałobym bym dojrzało	dojrzelibyśmy byśmy dojrzeli	dojrzałybyśmy byśmy dojrzały
2 os.	dojrzałbyś byś dojrzał	dojrzałabyś byś dojrzała	dojrzałobyś byś dojrzało	dojrzelibyście byście dojrzeli	dojrzałybyście byście dojrzały
3 os.	dojrzałby by dojrzał	dojrzałaby by dojrzała	dojrzałoby by dojrzało	dojrzeliby by dojrzeli	dojrzałyby by dojrzały

bezosobnik: dojrzano by

bezokolicznik: dojrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

dojrzawszy

gerundium: dojrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dojrzenie	dojrzenia
D.	dojrzenia	dojrzeń
C.	dojrzeniu	dojrzeniom
B.	dojrzenie	dojrzenia
N.	dojrzeniem	dojrzeniami
Ms.	dojrzeniu	dojrzeniach
W.	dojrzenie	dojrzenia

odpowiednik aspektowy: dojrzewać

4. społecznie

Definicja

ukształtować się pod względem społecznym, intelektualnym lub emocjonalnym i stać się gotowym do podjęcia jakichś działań

Pochodzenie

psł. *dozьrěti 'osiągnąć końcowy stan rozwoju'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dorosnąć

Połączenia

społeczeństwo dojrzało
dojrzeć do jakiejś decyzji, do macierzyństwa, do roli ojca, do roli społecznej, do rozrachunku z przeszłością, do założenia rodziny, do zmian
dojrzeć emocjonalnie, intelektualnie, psychicznie, społecznie, uczuciowo

Cytaty

	Starałam się być twórcza w macierzyństwie, pracy nauczycielskiej. Do innych twórczych ról dojrzałam późno. źródło: NKJP: Tygodnik Ciechanowski: Nie czuję się urodzoną pisarką, 2004-11-19
	Wtedy była kimś innym. Kompletnym dzieckiem, przestraszonym i zagubionym. Przez te ostatnie tygodnie Zuzanna dojrzała, zupełnie jakby przybyło jej kilka lat. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy, 1991
	Niewykluczone, że ten jej zawód, literatki, dość znanej, ale tylko niezłej, przeszkadzał w zmianie oceny, kiedy nastąpił jej zryw w latach 1974-1980. Nie byłoby chyba słuszne twierdzić, że dojrzała późno, raczej że dojrzewała powoli. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: „Jakiegoż to gościa mieliśmy”, Tygodnik Powszechny, 1994, nr 51
	Wiele wskazuje, że samorządowcy dojrzeli do drugiego etapu rewolucji ustrojowej i są świadomi jej pożytków. źródło: KWSJP: Jerzy Sławomir Mac, Dorota Macieja: Rzeczpospolita powiatowa, 1998
	Nie chciała mieć z nim dzieci, bo uważała, że jest wiecznym chłopcem i nigdy nie dojrzeje do takiej odpowiedzialności. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dojrzeję	dojrzejemy
2 os.	dojrzejesz	dojrzejecie
3 os.	dojrzeje	dojrzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałem +(e)m dojrzał	dojrzałam +(e)m dojrzała	dojrzałom +(e)m dojrzało	dojrzeliśmy +(e)śmy dojrzeli	dojrzałyśmy +(e)śmy dojrzały
2 os.	dojrzałeś +(e)ś dojrzał	dojrzałaś +(e)ś dojrzała	dojrzałoś +(e)ś dojrzało	dojrzeliście +(e)ście dojrzeli	dojrzałyście +(e)ście dojrzały
3 os.	dojrzał	dojrzała	dojrzało	dojrzeli	dojrzały

bezosobnik: dojrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dojrzejmy
2 os.	dojrzej	dojrzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałbym bym dojrzał	dojrzałabym bym dojrzała	dojrzałobym bym dojrzało	dojrzelibyśmy byśmy dojrzeli	dojrzałybyśmy byśmy dojrzały
2 os.	dojrzałbyś byś dojrzał	dojrzałabyś byś dojrzała	dojrzałobyś byś dojrzało	dojrzelibyście byście dojrzeli	dojrzałybyście byście dojrzały
3 os.	dojrzałby by dojrzał	dojrzałaby by dojrzała	dojrzałoby by dojrzało	dojrzeliby by dojrzeli	dojrzałyby by dojrzały

bezosobnik: dojrzano by

bezokolicznik: dojrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

dojrzawszy

gerundium: dojrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dojrzenie	dojrzenia
D.	dojrzenia	dojrzeń
C.	dojrzeniu	dojrzeniom
B.	dojrzenie	dojrzenia
N.	dojrzeniem	dojrzeniami
Ms.	dojrzeniu	dojrzeniach
W.	dojrzenie	dojrzenia

odpowiednik aspektowy: dojrzewać

Składnia

Rz _osobowy

dojrzeć

do CZEGO

5. talent, idea

Definicja

ukształtować się w pełni

Pochodzenie

psł. *dozьrěti 'osiągnąć końcowy stan rozwoju'

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

plan, pomysł, talent dojrzał; demokracja, koncepcja, myśl dojrzała; postanowienie dojrzało
dojrzeć w czyimś umyśle

Cytaty

	Zgodzisz się chyba ze mną, Jureczku, że sytuacja dojrzała do radykalnych zmian? źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz, Pogoda dla wszystkich, 2003
	Na początku XIX wieku, gdy w Grecji dojrzał już ruch wyzwolenia politycznego, w nacjonalizmie widziano awangardę dążeń ludzkości do lepszego i bardziej sprawiedliwego świata. źródło: NKJP: Dorota Horodyska: Spojrzenie Skanderbega, Gazeta Wyborcza, 1999-04-03
	Owego pamiętnego wieczora, gdy z ust wiarusa dowiedziała się prawdy o śmierci Jana, gdy przetrawiła ją w sobie i przeżyła, dojrzało w niej postanowienie, że świat nigdy się nie dowie, kogo Jan kochał i dlaczego zginął. źródło: KWSJP: Karol Estreicher: Krystianna, 1957
	Jeszcze kilka lat poczekamy, aż polska demokracja dojrzeje. źródło: Internet
	W tej sytuacji premier zdecydował się złagodzić pierwotny program radykalnej reorganizacji rządu, by nie tworzyć dodatkowych frontów walki. Jeśli jednak plan taki dojrzał już w umyśle Sikorskiego, został udaremniony przez Stanisława Mikołajczyka. źródło: NKJP: Eugeniusz Duraczyński: Rząd polski na uchodźstwie1939-1345: organizacja, personalia, polityka, 1993

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dojrzeję	dojrzejemy
2 os.	dojrzejesz	dojrzejecie
3 os.	dojrzeje	dojrzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałem +(e)m dojrzał	dojrzałam +(e)m dojrzała	dojrzałom +(e)m dojrzało	dojrzeliśmy +(e)śmy dojrzeli	dojrzałyśmy +(e)śmy dojrzały
2 os.	dojrzałeś +(e)ś dojrzał	dojrzałaś +(e)ś dojrzała	dojrzałoś +(e)ś dojrzało	dojrzeliście +(e)ście dojrzeli	dojrzałyście +(e)ście dojrzały
3 os.	dojrzał	dojrzała	dojrzało	dojrzeli	dojrzały

bezosobnik: dojrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dojrzejmy
2 os.	dojrzej	dojrzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałbym bym dojrzał	dojrzałabym bym dojrzała	dojrzałobym bym dojrzało	dojrzelibyśmy byśmy dojrzeli	dojrzałybyśmy byśmy dojrzały
2 os.	dojrzałbyś byś dojrzał	dojrzałabyś byś dojrzała	dojrzałobyś byś dojrzało	dojrzelibyście byście dojrzeli	dojrzałybyście byście dojrzały
3 os.	dojrzałby by dojrzał	dojrzałaby by dojrzała	dojrzałoby by dojrzało	dojrzeliby by dojrzeli	dojrzałyby by dojrzały

bezosobnik: dojrzano by

bezokolicznik: dojrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

dojrzawszy

gerundium: dojrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dojrzenie	dojrzenia
D.	dojrzenia	dojrzeń
C.	dojrzeniu	dojrzeniom
B.	dojrzenie	dojrzenia
N.	dojrzeniem	dojrzeniami
Ms.	dojrzeniu	dojrzeniach
W.	dojrzenie	dojrzenia

odpowiednik aspektowy: dojrzewać

Składnia

Rz _nieżywotny	+	dojrzeć	+	(w KIM)
Rz _nieżywotny	+	dojrzeć	+	do CZEGO

6. owoc, roślina

Definicja

rozwinąć się i nadawać do zjedzenia lub zbioru

Pochodzenie

psł. *dozьrěti 'osiągnąć końcowy stan rozwoju'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Połączenia

pszenica dojrzała; zboże dojrzało; jabłka, owoce, plony dojrzały
dojrzeć na polu
dojrzeć w słońcu

Cytaty

	Zboża dojrzały, deszcze mogą tylko utrudnić ostatnie zbiory. źródło: NKJP: S. Żagiel: Izba wobec suszy, Tygodnik Ciechanowski, 2006-08-19
	Aby twarde awokado szybko dojrzało w domowych warunkach, należy zawinąć owoc w papier gazetowy i pozostawić w temperaturze pokojowej na 2-3 dni. źródło: Internet
	Jabłka powinny dojrzeć najpóźniej za miesiąc. źródło: NKJP: (PB): Będą drugie papierówki, Dziennik Polski, 2002-09-11
	Kiedy plony dojrzeją, nadchodzi czas zbiorów. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dojrzeję	dojrzejemy
2 os.	dojrzejesz	dojrzejecie
3 os.	dojrzeje	dojrzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałem +(e)m dojrzał	dojrzałam +(e)m dojrzała	dojrzałom +(e)m dojrzało	dojrzeliśmy +(e)śmy dojrzeli	dojrzałyśmy +(e)śmy dojrzały
2 os.	dojrzałeś +(e)ś dojrzał	dojrzałaś +(e)ś dojrzała	dojrzałoś +(e)ś dojrzało	dojrzeliście +(e)ście dojrzeli	dojrzałyście +(e)ście dojrzały
3 os.	dojrzał	dojrzała	dojrzało	dojrzeli	dojrzały

bezosobnik: dojrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dojrzejmy
2 os.	dojrzej	dojrzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałbym bym dojrzał	dojrzałabym bym dojrzała	dojrzałobym bym dojrzało	dojrzelibyśmy byśmy dojrzeli	dojrzałybyśmy byśmy dojrzały
2 os.	dojrzałbyś byś dojrzał	dojrzałabyś byś dojrzała	dojrzałobyś byś dojrzało	dojrzelibyście byście dojrzeli	dojrzałybyście byście dojrzały
3 os.	dojrzałby by dojrzał	dojrzałaby by dojrzała	dojrzałoby by dojrzało	dojrzeliby by dojrzeli	dojrzałyby by dojrzały

bezosobnik: dojrzano by

bezokolicznik: dojrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

dojrzawszy

gerundium: dojrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dojrzenie	dojrzenia
D.	dojrzenia	dojrzeń
C.	dojrzeniu	dojrzeniom
B.	dojrzenie	dojrzenia
N.	dojrzeniem	dojrzeniami
Ms.	dojrzeniu	dojrzeniach
W.	dojrzenie	dojrzenia

odpowiednik aspektowy: dojrzewać

Składnia

Rz _nieżywotny

dojrzeć

7. ser, wino

Definicja

osiągnąć odpowiednią jakość w wyniku procesów chemicznych

Pochodzenie

psł. *dozьrěti 'osiągnąć końcowy stan rozwoju'

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii

Połączenia

szynka dojrzała; ser, twaróg dojrzał; drewno, wino dojrzało

Cytaty

Twarożki szybciej i łatwiej się sprzedają, a poza tym nie trzeba czekać ośmiu tygodni (tyle potrzeba, aby ser dojrzał) na zwrot zainwestowanych pieniędzy.

źródło: NKJP: Monika Dzierżyńska-Nowak: Ser drogi jak baleron, Gazeta Wyborcza, 1995-03-31

Gdy ser dojrzeje i stanie się najbardziej smakowity, skórka staje się na bokach brązowawa.

źródło: Internet

Kiedy wino dojrzeje, nabierze koloru i stanie się klarowne, możemy przystąpić do jego rozlewu.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dojrzeję	dojrzejemy
2 os.	dojrzejesz	dojrzejecie
3 os.	dojrzeje	dojrzeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałem +(e)m dojrzał	dojrzałam +(e)m dojrzała	dojrzałom +(e)m dojrzało	dojrzeliśmy +(e)śmy dojrzeli	dojrzałyśmy +(e)śmy dojrzały
2 os.	dojrzałeś +(e)ś dojrzał	dojrzałaś +(e)ś dojrzała	dojrzałoś +(e)ś dojrzało	dojrzeliście +(e)ście dojrzeli	dojrzałyście +(e)ście dojrzały
3 os.	dojrzał	dojrzała	dojrzało	dojrzeli	dojrzały

bezosobnik: dojrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dojrzejmy
2 os.	dojrzej	dojrzejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dojrzałbym bym dojrzał	dojrzałabym bym dojrzała	dojrzałobym bym dojrzało	dojrzelibyśmy byśmy dojrzeli	dojrzałybyśmy byśmy dojrzały
2 os.	dojrzałbyś byś dojrzał	dojrzałabyś byś dojrzała	dojrzałobyś byś dojrzało	dojrzelibyście byście dojrzeli	dojrzałybyście byście dojrzały
3 os.	dojrzałby by dojrzał	dojrzałaby by dojrzała	dojrzałoby by dojrzało	dojrzeliby by dojrzeli	dojrzałyby by dojrzały

bezosobnik: dojrzano by

bezokolicznik: dojrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni:

dojrzawszy

gerundium: dojrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dojrzenie	dojrzenia
D.	dojrzenia	dojrzeń
C.	dojrzeniu	dojrzeniom
B.	dojrzenie	dojrzenia
N.	dojrzeniem	dojrzeniami
Ms.	dojrzeniu	dojrzeniach
W.	dojrzenie	dojrzenia

odpowiednik aspektowy: dojrzewać

Składnia

Rz _nieżywotny

dojrzeć

Data ostatniej modyfikacji: 10.04.2025