UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wyrzut

Chronologizacja

2 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wyrzut
 wyrzuty
D. wyrzutu
 wyrzutów
C. wyrzutowi
 wyrzutom
B. wyrzut
 wyrzuty
N. wyrzutem
 wyrzutami
Ms. wyrzucie
 wyrzutach
W. wyrzucie
 wyrzuty

1.a czynność

Definicja

nagłe wydobycie się jakiejś substancji z zamkniętej przestrzeni na powierzchnię

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  erupcja

Połączenia

  • wyrzut dwutlenku węgla, gazu, metanu, pary; skał
  • w momencie wyrzutu

Cytaty

Ubezpieczenie obejmuje szkody powstałe w wyniku pożaru, wybuchu, tąpnięcia, wyrzutu gazów i skał oraz wylewu wód podziemnych [...].

źródło: NKJP: Jacek Bombor: Wdowy dostaną więcej..., Dziennik Zachodni, 2007-06-12

Wybuch połączony z wyrzutem ciekłej surówki z kadzi stalowniczej był [...] przyczyną tragicznego wypadku w stalowni Huty Katowice.

źródło: NKJP: (wow): Zabójczy gejzer surówki, Dziennik Zachodni, 2002-08-06

Zasada jest prosta: im niżej schodzimy z wydobyciem, tym więcej czyha tam pułapek. Wszechobecny metan, równie groźny pył węglowy, wyrzuty gazów i skał, wstrząsy górotworu, tąpania, do tego wysoka temperatura (ponad 40 st.) oraz promieniowanie.

źródło: NKJP: Czarny rok, Dziennik Polski, 2006-12-15

[...] Enceladus odróżnia od Europy właśnie obecność swoistych gejzerów wyrzucających parę wodną z prędkością dochodzącą do 400 metrów na sekundę - tak dynamicznych procesów nie obserwowano na żadnym [...] z księżyców wielkich planet. Źródłem tych wyrzutów jest wiele równoległych pęknięć skorupy Enceladusa w rejonie jego południowego bieguna.

źródło: NKJP: Jacek Kruk: Kosmiczny gejzer, Dziennik Polski, 2008-03-13

Ustala się dwie kategorie zagrożenia wyrzutami metanu i skał w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny [...].

źródło: NKJP: Rozporządzenie w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych. Dziennik Ustaw, 2002

Składnia

bez ograniczeń + wyrzut +
CZEGO

1.b porcja

Definicja

to, co zostało wyrzucone

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Cytaty

Bałtyk to morze chłodne [...], ale może ułatwiać nam produkcję ciepła. I to z takich wytworów natury, których wolelibyśmy u siebie nie mieć: glonów, w upalne dni pojawiających się w kąpieliskach nad Zatoką Gdańską. O rozpoczęciu badań nad takim zagospodarowaniem zielonego wyrzutu morza poinformował [...] wiceprezydent Sopotu.

źródło: NKJP: Kazimierz Netka: Sopot chce produkować gaz z morskich glonów, Dziennik Bałtycki, 2010-03-22

W „Zofiówce” trzech zasypanych górników zmarło, a śmiertelne żniwo mogło być o wiele większe: w pobliżu wyrzutu było 93 innych pracowników.

źródło: NKJP: Czarny rok, Dziennik Polski, 2006-12-15

Składnia

bez ograniczeń + wyrzut +
(CZEGO)

2. piłki

Definicja

szybkie lub nagłe przemieszczenie czegoś w powietrzu z jakiegoś miejsca, spowodowane działaniem jakiejś siły

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • daleki, długi, gwałtowny wyrzut
  • wyrzut piłki, pocisku
  • wyrzut ręką
  • wyrzut z autu

Cytaty

Daleki wyrzut piłki z autu sprawia, że tworzy się zamieszanie na polu karnym i można zdobyć gola [...].

źródło: NKJP: Na miarę możliwości, Dziennik Polski, 2002-07-22

Zaraz po akcji gospodarzy zainicjowaliśmy kontruderzenie. Zaczęło się szybkim wyrzutem piłki od bramkarza.

źródło: NKJP: (SL): Mierzy w Koronę, Gazeta Krakowska, 2005-10-28

Niebezpieczne są też wyrzuty z autu. Wąskie boisko powoduje, że po takim wyrzucie w polu karnym jest niesamowicie groźnie.

źródło: NKJP: Stefan Leśniowski: Kopciuszek królewiczem, Gazeta Krakowska, 2007-10-03

Jedna z [...] piłek jest trzy razy cięższa od normalnej i służy do treningu wyrzutów ręką.

źródło: NKJP: (dk): Dziś UEFA zdecyduje o losie piłkarza ŁKS, Express Ilustrowany, 2002-10-09

Orawa zerwała się do ataku, ale były to ataki przejrzyste, oparte głównie na wyrzutach w pole karne, nie przyniosło to efektu, a też kontry gospodarzy były nieskuteczne i wynik nie uległ zmianie.

źródło: NKJP: Klasa A, Dziennik Polski, 2003-06-16

Składnia

bez ograniczeń + wyrzut +
(CZEGO) + (SKĄD)

3. gwałtowny ruch

Definicja

gwałtowny ruch jakąś częścią ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

  • wyrzut ciała, bioder, głowy, nóg, rąk

Cytaty

Łatwy z pozoru wyrzut bioder okazywał się trudną technicznie sztuką.

źródło: NKJP: Sylwia Barwińska: Nogi same odrywają się od ziemi, Dziennik Zachodni, 2004-01-27

Jak atakuje wąż boa? Chwyta swoją ofiarę przez... szybki wyrzut ciała.

źródło: NKJP: mokr: Lubię trochę poddusić, Trybuna Śląska, 2004-07-24

Na białym tle zlodowaciałego śniegu odbijały się kare sylwetki rysaków migających błyskawicznym wyrzutem nóg.

źródło: NKJP: Mieczysław Jałowiecki: Na skraju imperium, 2000

Wykonała nogami wyrzut do góry i do przodu, uniosła się lekko i opadła z powrotem na kanapę [...].

źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001

Składnia

bez ograniczeń + wyrzut +
(CZEGO | CZYM))

4. insuliny

Definicja

med. 
nagłe zwiększenie wydzielania substancji ustrojowych w organizmie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

  • wyrzut endorfin, hormonu, insuliny, krwi

Cytaty

Długie przerwy między posiłkami, powodują większy wyrzut insuliny po posiłku, niż w przypadku krótszych przerw, gdzie poziom glukozy i insuliny jest utrzymywany względnie na stałym poziomie.

źródło: Internet: insulinoopornosc.com

Najwyższe stężenie estrogenów w osoczu ma miejsce w 12, 13 dniu cyklu. Osiągnięcie takiego stężenia estrogenów wpływa na wyrzut gonadotropin z przysadki mózgowej.

źródło: NKJP: Jadwiga Kozłowska; Rehabilitacja w ginekologii i położnictwie, 2006

Trema wywołuje poczucie, że jesteśmy w niebezpieczeństwie. Dla organizmu jest to sygnał do natychmiastowej mobilizacji. [...] Następuje wyrzut hormonów nadnerczy: adrenaliny i noradrenaliny oraz kortyzonu.

źródło: NKJP: Krystyna Lubelska: Z pewną taką nieśmiałością, Polityka, 2001-02-03

Jeśli w organizmie - na skutek trawienia pokarmu - rośnie stężenie glukozy, następuje pierwszy wyrzut insuliny do krwiobiegu.

źródło: NKJP: Paweł Walewski: Zaciągnij się!, Polityka, 2006-10-14

Składnia

bez ograniczeń + wyrzut +
CZEGO + (do CZEGO)

5. krosta

Definicja

zmiana na skórze w postaci krosty, będąca efektem stanu zapalnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:  krosta, pryszcz

Połączenia

  • wyrzuty na skórze

Cytaty

Od trzech tygodni pojawiają mi się czerwone, swędzące plamki na rękach i nogach. Zaczęło się od wyrzutów na łydkach, przeszło na okolice nad nadgarstkami [...].

źródło: Internet: portal.abczdrowie.pl

Spod górki, na której rosła niegdyś sosna, bije cudowne źródełko, którego woda uważana jest za niezawodne lekarstwo na chore oczy i wszelkie wyrzuty na skórze.

źródło: Internet: parafiadzietrzniki.pl

Historia mojej łuszczycy sięga matury, kiedy to zauważyłam pierwsze wyrzuty na skórze głowy, szczególnie na granicy skóry owłosionej i twarzy.

źródło: Internet: osubumuhytakevehoki.xpg.com.br

Składnia

bez ograniczeń + wyrzut +
(na CZYM)

6. pretensja

Definicja

skierowane pod czyimś adresem uwagi z powodu postępowania i decyzji, które zgłaszający je uważa za niewłaściwe

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pretensja

Połączenia

  • bolesny, gorzki, wyraźny; delikatny, lekki, pewien; niemy wyrzut
  • wyrzut w głosie, w oczach
  • wyrzuty i pretensje
  • pełny wyrzutu
  • czynić (sobie), robić (sobie) wyrzuty
  • stać się wyrzutem
  • mówić, powiedzieć, pytać, spytać, zapytać; patrzeć, popatrzeć, spojrzeć z wyrzutem
  • wyrzuty pod adresem kogoś; w formie wyrzutu; tonem wyrzutu

Cytaty

Kiedy dzwonię do niej później, pyta z wyrzutem, jak mogłam zostawić ją zemdloną na podłodze.

źródło: NKJP: Internet

Robiła sobie gorzkie wyrzuty, że to z jej winy ojciec nie żyje.

źródło: NKJP: Maria Wedyk: Nie wyklucza się motywu samobójstwa, Akant, 2008-01

Wie także, że mąż jest wspaniałym człowiekiem. Nigdy nie czynił jej wyrzutów, choć przecież dobrze wiedział, dlaczego córeczka urodziła się taka malutka i tak wcześnie.

źródło: NKJP: Elżbieta Południakowa: Ani grama więcej!, Wieczór Wybrzeża, 1998-09-04

Składnia

bez ograniczeń + wyrzut +
że ZDANIE

Frazeologizmy

wyrzut sumienia
Data ostatniej modyfikacji: 29.06.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN