Chronologizacja
1. nad projektem
Definicja
Pochodzenie
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | naradzać się |
Połączenia
- ministrowie, posłowie, przedstawiciele, samorządowcy, urzędnicy radzą
- radzić nad bezpieczeństwem, nad czyimś losem, nad najważniejszymi sprawami, nad projektem, nad przyszłością, nad sytuacją w kraju
- radzić o czyichś losach, o sprawach ojczyzny
Cytaty
|
W czasie, gdy się posilał, Powhatan i starszyzna plemienia radzili nad losem jeńca. źródło: KWSJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994 |
|
|
Falter brał udział z ramienia Polski w konferencji ekonomicznej w Waszyngtonie, która radziła nad ustrojem świata po wojnie. źródło: KWSJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem, 1957 |
|
|
Zarządy wszystkich trzech przedsiębiorstw od dawna spotykają się i radzą nad tym, jak rozwiązać problem ogrzewania w Zakopanem. źródło: KWSJP: (aza): Czy będziemy mniej płacić?, Tygodnik Podhalański, 1998, nr 10 |
|
|
Radząc o sprawach ojczyzny, zapominacie zwykle, przesławni ojcowie, iż serce niewieście wspiera często, bardzo skutecznie, rozum męża. źródło: KWSJP: Teodor Jeske-Choiński: Ostatni Rzymianie, 1958 |
|
|
Wspólnie więc radzą, co trzeba zrobić, by życie nie tylko uprzyjemnić, ale przede wszystkim ułatwić. źródło: KWSJP: Katarzyna Żak: Przez 700 lat wieś nie zmieniła nazwy Mieszkać w Dobrej, Gazeta Wrocławska, 1999, nr 12 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
radzę |
radzimy |
|||
| 2 os. |
radzisz |
radzicie |
|||
| 3 os. |
radzi |
radzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
radziłem +(e)m radził |
radziłam +(e)m radziła |
radziłom +(e)m radziło |
radziliśmy +(e)śmy radzili |
radziłyśmy +(e)śmy radziły |
| 2 os. |
radziłeś +(e)ś radził |
radziłaś +(e)ś radziła |
radziłoś +(e)ś radziło |
radziliście +(e)ście radzili |
radziłyście +(e)ście radziły |
| 3 os. |
radził |
radziła |
radziło |
radzili |
radziły |
bezosobnik: radzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę radził będę radzić |
będę radziła będę radzić |
będę radziło będę radzić |
będziemy radzili będziemy radzić |
będziemy radziły będziemy radzić |
| 2 os. |
będziesz radził będziesz radzić |
będziesz radziła będziesz radzić |
będziesz radziło będziesz radzić |
będziecie radzili będziecie radzić |
będziecie radziły będziecie radzić |
| 3 os. |
będzie radził będzie radzić |
będzie radziła będzie radzić |
będzie radziło będzie radzić |
będą radzili będą radzić |
będą radziły będą radzić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
radźmy |
|
| 2 os. |
radź |
radźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
radziłbym bym radził |
radziłabym bym radziła |
radziłobym bym radziło |
radzilibyśmy byśmy radzili |
radziłybyśmy byśmy radziły |
| 2 os. |
radziłbyś byś radził |
radziłabyś byś radziła |
radziłobyś byś radziło |
radzilibyście byście radzili |
radziłybyście byście radziły |
| 3 os. |
radziłby by radził |
radziłaby by radziła |
radziłoby by radziło |
radziliby by radzili |
radziłyby by radziły |
bezosobnik: radzono by
bezokolicznik: radzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
radząc
gerundium: radzenie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | radzenie |
radzenia |
| D. | radzenia |
radzeń |
| C. | radzeniu |
radzeniom |
| B. | radzenie |
radzenia |
| N. | radzeniem |
radzeniami |
| Ms. | radzeniu |
radzeniach |
| W. | radzenie |
radzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: radzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | radzący |
radzący |
radzący |
radzące |
radząca |
| D. | radzącego |
radzącego |
radzącego |
radzącego |
radzącej |
| C. | radzącemu |
radzącemu |
radzącemu |
radzącemu |
radzącej |
| B. | radzącego |
radzącego |
radzący |
radzące |
radzącą |
| N. | radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącą |
| Ms. | radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | radzący |
radzący |
radzące |
radzące |
| D. | radzących |
radzących |
radzących |
radzących |
| C. | radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącym |
| B. | radzących |
radzących |
radzących |
radzące |
| N. | radzącymi |
radzącymi |
radzącymi |
radzącymi |
| Ms. | radzących |
radzących |
radzących |
radzących |
Składnia
| Rzosobowy | + | radzić | + |
nad CZYM | o CZYM
|
| Rzosobowy | + | radzić | + |
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|
2. córce
Definicja
Pochodzenie
psł. *raditi 'starać się, troszczyć się'
Nie można wykluczyć wtórnego wpływu radzić (nad projektem) - por., na co wskazują znaczenia 'doradzać, udzielać porad, zalecać'.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | doradzać |
Połączenia
- adwokat, konsultant, lekarz, psycholog, specjalista, sprzedawca radzi
- radzić córce, klientowi, matce, ojcu
- radzić cierpliwość, zmianę
- radzić iść na ugodę, przemyśleć coś, stosować coś, unikać czegoś, wyjechać, wystrzegać się czegoś, zaakceptować coś, zachować ostrożność, zająć się czymś
Cytaty
|
Radzę ci, chłopcze, z całego serca, jeśli kiedy wypadnie ci wojować w zimie, nigdy w zbroi nie uciekaj po lodzie. źródło: KWSJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002 |
|
|
Socjologowie radzą, by na zakupy do dużego sklepu wybierać się z określoną sumą gotówki, a kartę kredytową zostawiać w domu. źródło: KWSJP: Dariusz Garwoliński: Złowieni w sieci hipermarketów, Metropol, 2001, nr 20 |
|
|
W naszym poradniku piszemy o nowościach, których mnóstwo na rynku […]. Radzimy też, jak wybrać mieszkanie. źródło: KWSJP: Piotr Stasiak, Urszula Szyperska: Poradnik budowlany: Szklane domy, Polityka, 2004 |
|
|
Chorujący ojciec odprowadzał młodych zazdrosnym spojrzeniem. - Siej jednym rzutem, równiej wyjdzie - radził. źródło: KWSJP: Albin Bobruk: Zagony Rososzy, 1984 |
|
|
Od kolegów, którzy byli w kanałach, dostałam marszrutę i instrukcje. Radzono mi ubrać się jak najlżej i mieć obie ręce wolne do macania po ścianach i trzymania latarki. źródło: KWSJP: Maria Ginter: Wspomnienia, Literatura, 1984, nr 2 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
radzę |
radzimy |
|||
| 2 os. |
radzisz |
radzicie |
|||
| 3 os. |
radzi |
radzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
radziłem +(e)m radził |
radziłam +(e)m radziła |
radziłom +(e)m radziło |
radziliśmy +(e)śmy radzili |
radziłyśmy +(e)śmy radziły |
| 2 os. |
radziłeś +(e)ś radził |
radziłaś +(e)ś radziła |
radziłoś +(e)ś radziło |
radziliście +(e)ście radzili |
radziłyście +(e)ście radziły |
| 3 os. |
radził |
radziła |
radziło |
radzili |
radziły |
bezosobnik: radzono
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę radził będę radzić |
będę radziła będę radzić |
będę radziło będę radzić |
będziemy radzili będziemy radzić |
będziemy radziły będziemy radzić |
| 2 os. |
będziesz radził będziesz radzić |
będziesz radziła będziesz radzić |
będziesz radziło będziesz radzić |
będziecie radzili będziecie radzić |
będziecie radziły będziecie radzić |
| 3 os. |
będzie radził będzie radzić |
będzie radziła będzie radzić |
będzie radziło będzie radzić |
będą radzili będą radzić |
będą radziły będą radzić |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
radźmy |
|
| 2 os. |
radź |
radźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
radziłbym bym radził |
radziłabym bym radziła |
radziłobym bym radziło |
radzilibyśmy byśmy radzili |
radziłybyśmy byśmy radziły |
| 2 os. |
radziłbyś byś radził |
radziłabyś byś radziła |
radziłobyś byś radziło |
radzilibyście byście radzili |
radziłybyście byście radziły |
| 3 os. |
radziłby by radził |
radziłaby by radziła |
radziłoby by radziło |
radziliby by radzili |
radziłyby by radziły |
bezosobnik: radzono by
bezokolicznik: radzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
radząc
gerundium: radzenie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | radzenie |
radzenia |
| D. | radzenia |
radzeń |
| C. | radzeniu |
radzeniom |
| B. | radzenie |
radzenia |
| N. | radzeniem |
radzeniami |
| Ms. | radzeniu |
radzeniach |
| W. | radzenie |
radzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: radzący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | radzący |
radzący |
radzący |
radzące |
radząca |
| D. | radzącego |
radzącego |
radzącego |
radzącego |
radzącej |
| C. | radzącemu |
radzącemu |
radzącemu |
radzącemu |
radzącej |
| B. | radzącego |
radzącego |
radzący |
radzące |
radzącą |
| N. | radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącą |
| Ms. | radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | radzący |
radzący |
radzące |
radzące |
| D. | radzących |
radzących |
radzących |
radzących |
| C. | radzącym |
radzącym |
radzącym |
radzącym |
| B. | radzących |
radzących |
radzących |
radzące |
| N. | radzącymi |
radzącymi |
radzącymi |
radzącymi |
| Ms. | radzących |
radzących |
radzących |
radzących |
odpowiednik aspektowy: poradzić
Składnia
| Rzosobowy | + | radzić | + |
KOMU +
CO
|
| Rzosobowy | + | radzić | + |
KOMU +
żeby ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE
|
| Rzosobowy | + | radzić | + |
MOWA WPROST +
KOMU
|
| Rzosobowy | + | radzić | + |
(KOMU) +
BEZOKOLICZNIK
|