UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

mord

Chronologizacja

SStp: (inne znaczenie), SPXVI, SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

niem. Mord

1. morderstwo

Definicja

umyślne pozbawienie kogoś życia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

synonimy:  mokra robota, morderstwo, zabójstwo

Połączenia

  • bratobójczy, polityczny, seksualny, rabunkowy, rodzinny; rytualny; bestialski, krwawy; głośny, kolejny mord; mordy kapturowe; tajne
  • mord matki; księdza...
  • mord z lubieżności
  • mord na tle rabunkowym; mord !?na 5 członkach PPR, !?na 4-letnim dziecku, !?na 29-letnim rolniku, !?na księdzu; !?na ojcu, !?na rodzinie...
  • mord i bezprawie; terror i mord; mordy i prześladowania; mordy i rozboje; mordy i rabunki; grabieże i mordy
  • okoliczności; motyw; miejsce, ofiara, narzędzia, sprawca, ślady, świadek; wykonawcy, zleceniodawca; widok; chęć, zamiar, pragnienie, żądza; sprawa mordu; fala, seria; przyczyny mordów
  • pomoc w mordzie
  • winny mordu
  • dopuścić się mordu; dokonanie mordu
  • popełnić mord
  • podżeganie do mordu
  • podejrzany o mord

Cytaty

Jako świadkowie zeznawali jego sąsiedzi [...], którzy widzieli scenę okrutnego mordu. Motywem zabójstwa była chęć ożenienia się ponownego z córką bogatego gospodarza.

źródło: KWSJP: Z sali sądowej, prasa, 1939

Zapadł wyrok w procesie trzech maturzystów, którzy dokonali zaplanowanego z zimną krwią, okrutnego, bestialskiego mordu w celach rabunkowych na młodej dziewczynie w Warszawie.

źródło: KWSJP: Ks. Józef Krukowski, M. M.: łKonkordat a konstytucja, prasa, 1998

Okrutny mord na 4-letnim dziecku poruszył wszystkich.

źródło: KWSJP: Kto zabił Michałka?, prasa, 2002

Znany jasnowidz [...] twierdzi, że motywem mordu księdza Henryka Krolla ze wsi Żalno [...] nie były jego poglądy, lecz rabunek.

źródło: KWSJP: Krzysztof Dęga: Jasnowidz robi wizję zabójstwa księdza, prasa, 2006

Obydwu oskarżonych czekają teraz dwa oddzielne procesy. Jeden o podżeganie do mordu oraz pomocnictwo w sprawie zabójstwa kapelana „Solidarności”. Drugi - za pomaganie […] w tworzeniu fałszywych dowodów […].

źródło: KWSJP: Anita Gargas: Ubeckie emerytury, prasa, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. mord
mordy
D. mordu
mordów
C. mordowi
mordom
B. mord
mordy
N. mordem
mordami
Ms. mordzie
mordach
W. mordzie
mordy

Składnia

bez ograniczeń + mord +
(KOGO)
bez ograniczeń + mord +
(!?na KIM)

Informacja normatywna

Uznawane za błędne w połączeniach: mord na kim.

2. masowy

Definicja

zabicie ze szczególnym okrucieństwem dużej liczby osób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zbrodnia

Połączenia

  • hitlerowski, katyński; masowy, zbiorowy; narodowościowy mord
  • mord niewinnych; osób chorych, starców; Żydów...
  • mord na masową skalę
  • mord na cywilach, na jeńcach, na oficerach, na więźniach; na zakonnikach; na Algierczykach, na Polakach, na Żydach...
  • wojna i mord; pogromy i mordy
  • rocznica; problem mordów
  • procesy o mord

Cytaty

Po kilku miesiącach wysłał do swojego ojca złośliwy list, w którym pytał, dlaczego rodzice nigdy mu nie opowiadali o zbrodniach Niemców, o masowych mordach, zagazowywaniu Żydów, Polaków, ludzi chorych psychicznie.

źródło: KWSJP: Tomasz P. Terlikowski: Jestem uczniem Polaków, prasa, 2005

Stosunek do Katynia jasno potwierdzają niedawne nieprzyjazne Polsce gesty Moskwy - odmowa uznania mordu za akt ludobójstwa i ciągłe zwlekanie z wydaniem dokumentów o tragedii.

źródło: KWSJP: Andrzej Łomanowski: Jak przechytrzyć Rosję?, prasa, 2005

W czasie wojny w Bośni też donoszono o masowych mordach i zbiorowych mogiłach. Ofiar miały być tysiące.

źródło: KWSJP: Jerzy Świetlik: NATO-wska menedżeria, prasa, 1999

Z Jedwabnego został wczoraj usunięty głaz, który upamiętniał ofiary mordu Żydów w tym miasteczku.

źródło: KWSJP: (PAP): Powstanie nowy pomnik upamiętniający Jedwabne, prasa, 2001

To nie znaczy, żeby negował fakty oczywiste, jak np. mord na Żydach warszawskich i spalenie oraz zburzenie getta w 1943 roku, na co istniał dowód na piśmie nie do obalenia.

źródło: KWSJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. mord
mordy
D. mordu
mordów
C. mordowi
mordom
B. mord
mordy
N. mordem
mordami
Ms. mordzie
mordach
W. mordzie
mordy

Składnia

bez ograniczeń + mord +
(KOGO)
bez ograniczeń + mord +
(na KIM)

Informacja normatywna

Uznawane za błędne w połączeniach: mord na kim.

Data ostatniej modyfikacji: 21.01.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj