UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

choćby

Chronologizacja

1549, SStp

Pochodzenie

Zob. choć i by

1. nawet jeśli

Definicja

o tym, o czym mowa, można byłoby powiedzieć to, co mówię, a nie coś innego, co można by sądzić na podstawie tego, co zostało powiedziane pod danym względem o tym, o czym mowa

Noty o użyciu

1) może wprowadzać parentezę
2) komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

  • chociaż
  • choć
  • chociażby

Kategoria znaczeniowa

wykładnik poprawności wnioskowania

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  jakkolwiek II, żeby

Cytaty

Jezioro ich przeraża. Choćby umierali z pragnienia, nie zaczerpną nawet kropli wody z jego toni, nie zmoczą w nim nawet stopy.

źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów. Księga intryg, 1999

Jeśli wolno mi zażartować, to mój następca, choćby palcem nie kiwnął, ma do końca kadencji zagwarantowane obroty w wysokości miliona dolarów dziennie - mówił profesor Ryn w wywiadzie dla Gazety Krakowskiej.

źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002

Powtarzalność jest siłą samą w sobie i coś, co trwa, choćby było najgłupsze i najbardziej szkodliwe, przez samą tylko powtarzalność staje się prawomocne.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 2004

Ano, nie chciała, choćby zabij - nie!

źródło: NKJP: Leon Kruczkowski: Kordian i cham, 1979

Choćby was kto ścigał, nic nie powiemy.

źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tabu, 1965

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_: Zd.Nadrz., choćby _: Zd.Podrz.
Zd.Nadrz.: Cz. cz. przesz. lub bezok.
Zd.Podrz.: Cz. cz. przysz. lub teraźn.
aglutynacja: w Zd. z Cz. cz. przesz. obligatoryjna: choćbym, choćbyś, choćbyśmy, choćbyście
korelat: fakultatywny: to
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów
stała pozycja względem wprowadzanego członu

2. przynajmniej

Definicja

mówiący, uznając to, co mówi o tym, o czym mowa za minimum, chciałby, aby było coś więcej niż to, ale zgadza się na to

Noty o użyciu

komentarz przyrematyczny

Warianty

  • chociaż
  • choć
  • chociażby

Kategoria znaczeniowa

wykładnik limitatywności

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  bodaj

Cytaty

Za to rozmowy po polsku były tak przyciszone, że Karolina nie potrafiła wyłapać choćby zdania.

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo. Komedia romantyczna, 2004

A teraz zanotuj, choćby skrótowo, tę sytuację.

źródło: NKJP: Krzysztof Jedliński: Nie dać się upokorzyć, 1996

Populacje gatunków o podobnych wymaganiach ekologicznych muszą mieć choćby jeden wymiar niszy odmienny, aby mogły współbytować (zjawisko nakładania się nisz).

źródło: NKJP: Krystyna Falińska: Ekologia roślin, 1997

W sumie w co ósmym polskim mieszkaniu choćby przez krótki czas ukrywano Żyda.

źródło: NKP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 2001

[...] bez zapewnienia najprostszej choćby pracy nie da się nędzarzy podnieść z dna, nie da się ich wprowadzić w społeczne życie.

źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2004

Odmiana

część mowy: partykuła

podklasa: limitatywna

Składnia

choćby _
ograniczenia zakresu użycia:
nie: z wyrażeniami oznaczającymi maksymalną ilość lub miarę czegoś
nie: z hiperbolą
szyk: zmienny: neutralna antepozycja

3. na przykład

Definicja

mówiący, wiedząc, że o czymś innym także można byłoby powiedzieć to, mówi to, ponieważ nie jest ważne, które z nich wybrał

Noty o użyciu

komentarz przyrematyczny

Warianty

  • chociażby

Kategoria znaczeniowa

wykładnik egzemplifikacji

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  bodaj, bodajby

Cytaty

To właśnie chrześcijaństwo wiarę tę ugruntowało i rozprzestrzeniło, bo wcześniejsze społeczeństwa, a także i wiele nam współczesnych - spójrzmy choćby na niektóre kraje Afryki, na Bliski czy Daleki Wschód - nie dzieliły tej wiary.

źródło: NKJP: Maciej Zięba: Niezwykły pontyfikat. Z M. Ziębą rozmawia Adam Pawłowicz, 1997

Na ogół rubryka jazzowa Pepe sprowadza się do recenzji kolejnej płyty, dzisiaj choćby jest to „Blues on the Corner” gitarzysty kanadyjskiego, Petera Leicha, zamieszkałego, oczywiście, w Nowym Jorku.

źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002

I żeby u nas było sielsko
(Jak choćby nad Zatoką Perską).

źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Traktat moralny. Traktat poetycki, 2006

Samochód ma być odebrany choćby siłą.

źródło: NKJP: Jerzy Urban: Klątwa Urbana, 1996

Upadł. Poczuł nieprzepartą ochotę wyciągnięcia się choćby tu, na tej podłodze, gwałtowną potrzebę snu.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 2000

Odmiana

część mowy: partykuła

podklasa: egzemplifikacji

Składnia

choćby _
szyk: zmienny: neutralna antepozycja
wymagany poprzedzający kontekst
Data ostatniej modyfikacji: 20.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj