Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *troska 'to, co jest rezultatem trzaskania, pryskania, odprysk'
Prawdopodobnie od domniemanego psł. czasownika *troskati 'pękać, trzaskać' (pokrewieństwo z *trěskati 'trzaskać').
Polskie znaczenie 'zmartwienie, strapienie' byłoby wtórne, jego powstanie nie jest całkiem jasne; przypuszczalnie przez niepoświadczone pośrednie ogniwo 'to, co sprawia jakiś kłopot, co jest kłopotliwe' (Bor)
1.a stan psychiczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Połączenia
- autentyczna, głęboka, prawdziwa, szczera; fałszywa, rzekoma; nieustanna; wielka; matczyna, ojcowska troska
- troska o dziecko, o rodzinę; o byt, o budżet, o los kogoś, o pieniądze, o przyszłość kogoś/czegoś, o stan czegoś, o sytuację edukacyjną (finansową...)
- troska w głosie, w oczach
- troska i niepokój
- przedmiot; przejaw, wyraz troski
- pełen, pełny troski
- budzić; wyrazić/wyrażać troskę; podzielać troskę kogoś
- przejęty troską
- mówić, powiedzieć, rzec, pytać, spytać, zapytać z troską (w głosie); patrzeć, spojrzeć; pomyśleć z troską
Cytaty
|
Żeby tylko znów nie lunęło. Patrzył z troską na bure chmury przewalające się po niezdrowym, jesiennym niebie. źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954 |
|
|
Respondenci wyrażają troskę o zaplecze materialne swej przyszłości, pragnąc życia bardziej dostatniego. źródło: NKJP: Elżbieta Dubas: Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia, 2000 |
|
|
Na jego zasępionej twarzy malowała się szczera troska o los chorych na AIDS w Afryce. źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006 |
|
|
W pełni podzielam troskę moich przedmówców, jeżeli chodzi o dylematy i trudności związane z wchodzeniem na rynek małych i średnich producentów. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu RP w dniu 19.06.2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | troska |
troski |
|
| D. | troski |
trosk |
|
| C. | trosce |
troskom |
|
| B. | troskę |
troski |
|
| N. | troską |
troskami |
|
| Ms. | trosce |
troskach |
|
| W. | trosko |
troski |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | troska | + |
o KOGO/CO
|
1.b przyczyna stanu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- główna, jedyna, podstawowa troska; codzienne, drobne; poważne, wielkie; ludzkie, swoje, własne troski; troski materialne
- troska rządu; troski ludzi, matki, mieszkańców, rodziców, społeczeństwa; władzy; dnia codziennego
- troski i kłopoty, troski i smutki, troski i zmartwienia; troski i radości
- ciężar trosk
- przysporzyć/przysparzać komuś trosk
- mieć troskę, troski
- żyć bez trosk
- zapomnieć o troskach
Cytaty
|
Poszcząc, odkrywamy i poznajemy na nowo samego siebie, uwalniamy się od codziennych trosk i kłopotów, doznajemy uczucia przyjemności dzięki niewymuszonej rezygnacji z pokarmu. źródło: NKJP: Edward Rozumowski: Reiki: naturalna metoda uzdrawiania przez nakładanie rąk, 2008 |
|
|
Ich jedyną troską była kiepska pogoda. - Tylko deszcz lub gradobicie mogłyby pokrzyżować nam plany - martwili się. źródło: NKJP: (K.P.): Sztuczne ognie na koniec, Gazeta Krakowska, 2001-10-01 |
|
|
Dlatego na zakończenie chcę powiedzieć, że tworzenie nowych miejsc pracy powinno być główną troską rządu. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 25.07.2000 |
|
|
Matka jest krucha jak wydmuszka, pęka pod ciężarem trosk, i choć zatroskanie jest jej specjalnością, by nie rzec: sposobem na życie, dziś już wystarczająco dużo musiała unieść na swojej skorupce. źródło: NKJP: Wojciech Kuczok: Senność, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | troska |
troski |
|
| D. | troski |
trosk |
|
| C. | trosce |
troskom |
|
| B. | troskę |
troski |
|
| N. | troską |
troskami |
|
| Ms. | trosce |
troskach |
|
| W. | trosko |
troski |
2. dbałość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | dbałość |
Połączenia
- gospodarska, macierzyńska, matczyna, obywatelska, ojcowska, rodzicielska; bezinteresowna, czujna, serdeczna, szczególna, wzruszająca; ciągła, stała; wielka; nadmierna, przesadna troska
- troska matki, rodziców
- troska o bliźniego, o człowieka, o dziecko, o klientów, o młodzież, o naród, o rodzinę, o zmarłych; o bezpieczeństwo, o byt, o czyjeś dobro, o czyjś los, o przyszłość kogoś/czegoś, o zdrowie; o ciało, o wizerunek, o wygląd; o dom, o czystość (domu, miasta...), o higienę, o porządek; o ekologię, o przyrodę, o środowisko, o ziemię; o czystość języka, o język, o kulturę, o ojczyznę, o wychowanie
- troska i zainteresowanie
- obowiązek, potrzeba, przejaw, wyraz troski o kogoś/coś
- potrzebować, wymagać troski
- okazać, przejawiać, wykazywać troskę; doceniać troskę kogoś; powierzyć komuś troskę o kogoś/coś
- kierować się; obejmować, otoczyć/otaczać kogoś; podyktowany troską
- dziękować, podziękować za troskę
- mówić, powiedzieć, rzec, pytać, spytać, zapytać z troską
- pod pozorem troski
Cytaty
|
Anoreksja bywa często skutkiem obsesyjnego odchudzania się i nadmiernej troski o własny wygląd. źródło: NKJP: Krystyna Lubelska: Kobieta tak nie wygląda, Polityka, 2000-08-26 |
|
|
Miały w Adamie, wedle własnych jego słów, ojca i opiekuna. Jego troska o rodzinę, oddanie, wielka miłość, jaką darzył swoje kobiety, emanują z całej zachowanej po nim korespondencji. źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003 |
|
|
Francuskie Ministerstwo Kultury w trosce o czystość języka wydało zakaz używania terminu „e-mail” w oficjalnych publikacjach. [...] Główna Komisja ds. Terminologii i Neologizmów orzekła, że „e-mail” stanowi amerykańską naleciałość i powinien być [...] zastąpiony miejscowym wyrażeniem. źródło: NKJP: Krzysztof Gontarek: E-mail, czyli amerykańska naleciałość, Dziennik Internautów, 2003-07-23 |
|
|
Każde zwierzę wymaga troski. Na przykład małej małpce trzeba co trzy godziny podawać pokarm. Powinna to robić jedna osoba, żeby małpka myślała, że to mama. źródło: NKJP: (MAT): Zoo w domu, Gazeta Wrocławska, 2003-10-20 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | troska |
troski |
|
| D. | troski |
trosk |
|
| C. | trosce |
troskom |
|
| B. | troskę |
troski |
|
| N. | troską |
troskami |
|
| Ms. | trosce |
troskach |
|
| W. | trosko |
troski |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
|
+ | troska | + |
o KOGO/CO
|