UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

niechby

częściej niech

Chronologizacja

1 połowa XVI w., Bańk

Pochodzenie

niech + by; zob. niech, by

1. Niechby los był dla ciebie łaskawy

Definicja

mówiący, sądząc, że byłoby dobrze, gdyby stało się to, o czym mowa w zdaniu, ma nadzieję, że tak się stanie

Noty o użyciu

komentarz przyzdaniowy

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik życzenia

Pragmatyka

służy do wyrażania życzenia

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:  bodaj, bodajby, oby, żeby

Cytaty

Niechby ta noc trwała bez końca, niechby deszcz uderzał o szyby, a wiatr wściekał się i trząsł całym budynkiem.

źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989

- Ano, niechby wam tam było lepiej - powiedział dziadek, uznając, że coś powiedzieć trzeba.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: operator zdaniowy

Składnia

Niechby _
Zd. z Cz. cz. przesz.
szyk: stały: antepozycja

2. Niechby zachorowali, a wszyscy zaczną panikować

Definicja

nadawca uważa, że będzie tak jak w Zd.Nadrz., jeśli najpierw będzie tak jak w Zd.Podrz.

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Cytaty

A przeczuwałam przez cały czas, że coś się jeszcze musi zdarzyć, niechby tylko skończyć z tą żabą, a samo się okaże.

źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999

Juści, niechby chłopy wróciły, a w mig byłoby inaczej...

źródło: NKJP: Władysław Stanisław Reymont: Chłopi, 1957

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

niechby _: Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz.
Zd.Nadrz.: Cz. cz. przysz.
Zd.Podrz.: Cz. cz. przesz.
korelat: fakultatywny: to
szyk: stały: antepozycja względem Zd.Podrz.

3. Niechbym umarł, a nie pojadę

Definicja

nadawca uważa, że bez względu na to, o czym mowa w Zd.Podrz., będzie tak jak w Zd.Nadrz.

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Warianty

Kategoria znaczeniowa

wykładnik niezgody

Cytaty

Co przysiądę do biurka - a niechbym sobie nawet słowo honoru dała, że nie ruszę się z miejsca - a natychmiast coś mnie kusi i już diabli mnie niosą.

źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999

Żeby tak osiągnąć zimny spokój, niechby nawet umrzeć, byleby nic nie czuć.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci, 1998

Co jak co, ale to to nie, tak se myślałem, taki opasły burżuj z Paryżewa, prawie pięćdziesięciolatek, niechby sczezł psia jego mać, a tej mojej Jadźki to nie dostanie [...].

źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

niechby _: Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz.
Zd.Nadrz., Zd.Podrz.: Cz. cz. przysz.
aglutynacja: w Zd. z Cz. cz. przesz. obligatoryjna: obym, obyś, obyśmy, obyście
szyk: stały: antepozycja względem Zd.Podrz.
Data ostatniej modyfikacji: 10.08.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN