Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *zemja 'ziemia'
1. planeta
Definicja
Noty o użyciu
W użyciach jako termin astronomiczny zapisywany jest wielką literą.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia
Relacje znaczeniowe
synonimy: | błękitna planeta, glob, ziemiokrąg | |
hiperonimy: | planeta |
Połączenia
- historia; wnętrze Ziemi
- żyjący na Ziemi
Cytaty
Wybitnym osiągnięciem naukowym stał się traktat Mikołaja Kopernika „O obrotach sfer niebieskich” (1543). Spowodował on rewolucję w astronomii dowodząc, wbrew panującym dotychczas przekonaniom, że to Ziemia obraca się dokoła Słońca. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1996 |
|
Gdyby jakiś organizm żyjący na Ziemi trał do „antyświata” zbudowanego z D-aminokwasów i odpowiednich antypodów innych substancji, umarłby z głodu pomimo obfitości pokarmu. źródło: NKJP: Leokadia Kłyszejko-Stefanowicz: Cytobiochemia: biochemia niektórych struktur komórkowych, 1995 |
|
Prędkość maszyny i obrót Ziemi sprawiły, że wstający nad Stanami letni świt cofnął się na powrót w noc. źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002 |
|
Profesor Janina Kraupe powiedziała kiedyś, że ziemia jest moim żywiołem z racji tego, że jestem spod znaku Koziorożca. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka, Najprostszą drogą : rozmowy z artystami, 1998 |
|
Znaki malowane na Kamieniu są alfabetem prastarego języka, [...] Kto potrafiłby odczytać to pismo, odczytałby Księgę Świata. Język ten bowiem zawiera słowa na oznaczenie wszelkich rzeczy stworzonych lub poczętych ludzką wolą. Nazywa wszystkie byty i stworzenia na ziemi, oddaje wszystkie barwy, smaki, aromaty i brzmienia. źródło: NKJP: Adam Elbanowski: Nowe królestwo Grenady. Historia naturalna, obyczajowa i domniemana, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. życie doczesne
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA
Połączenia
- czyjeś miejsce na ziemi; raj na ziemi; lepsze, gorsze życie na ziemi
Cytaty
Intelektualista znów stał się u ż y t e c z n y. On, dotychczas poświęcający myśleniu i pisaniu chwile wolne od pracy zarobkowej w banku czy na poczcie, zyskał miejsce na ziemi, był przywrócony społeczności. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Zniewolony umysł, 1985 |
|
Artyści szukają dla siebie miejsca na ziemi wszędzie, ale wszędzie poza sztuką. Ich maksymalizmy to ideologie, które mogłyby zagwarantować swobodę wyrażenia. źródło: NKJP: Zbigniew Bieńskowski: Przyszłość...przeszłości, 1996 |
|
Gdybyśmy nie posiadali pewności w sprawach wiary, znaczyłoby to, że nie mamy dostępu do Boga tu na ziemi, że jedne sądy odpowiadają wartością drugim, że nasz umysł nigdy nie spocznie, a szczęście jest tylko niejasnym i kapryśnym przebłyskiem. źródło: NKJP: Paweł Lisicki: Pochwała konsekwencji, Fronda nr 8, 1998 |
|
„Czarodziejki z księżyca” są spadkobierczyniami niesamowitych mocy, a pobyt na ziemi jest tylko etapem w ich życiu, podczas którego doskonalą się i zyskują doświadczenie. źródło: NKJP: Małgorzata Więczkowska: Manga i anime, Wychowawca nr 115-116, 2002-07 |
|
Boże miłosierny i łaskawy, wejrzyj na niewinność naszych dzieci i na trudne życie ich rodziców [...] Niech poznają i uczą się miłować Ciebie, a zachowując Twoje przykazania, osiągną szczęście na ziemi i w niebie. źródło: NKJP: Tadeusz Loska SJ: Wszystkie moje źródła są w Tobie: nabożeństwa eucharystyczne : godziny święte-spotkania modlitewne. Tom 3, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. gleba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia gleba
Połączenia
- gliniasta, kamienista, piaskowa, torfiasta; grząska, lekka, pulchna, rozmiękła, zeschła, zmarznięta; dobra, pszeniczna, tłusta, urodzajna, żyzna ziemia; ziemia inspektowa, kompostowa; orna, uprawna
- garść; grudka ziemi
- doniczki, skrzynki z ziemią
- bronować, grabić, kopać, nawozić, orać, spulchniać, uprawiać, użyźniać; wyjałowić ziemię
- wyrywać chwasty z ziemi
Cytaty
W pewnym momencie obsunęła się na niego ciężka, gliniasta ziemia. źródło: NKJP: Przysypany, odkopany, Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2003-07-23 |
|
Władze teksańskie wysyłały swoich przedstawicieli do różnych stanów USA, którzy zachęcali do osiedlania się w Teksasie, obiecując dużo taniej i urodzajnej ziemi. źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 2002 |
|
Mnisi, by się utrzymać, musieli uprawiać ziemię i hodować zwierzęta, co było sprzeczne z ich klasztornymi regułami. źródło: NKJP: Przemysław Kozłowski: Buddyści komuniści, Ozon nr 13, 2005 |
|
Jest tak jasno, że widoczna jest najmniejsza grudka ziemi. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Inne uwagi
Zwykle lp
4. powierzchnia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | powierzchnia |
Połączenia
- trzęsienie ziemi
- płaszcz, sukienka do (samej) ziemi
- praca pod ziemią
- dziura, otwór; tunel w ziemi
- odbić się, oderwać się od ziemi
- osunąć się; opuścić, spuścić nogi na ziemię; oprzeć coś; coś gruchnęło, spadło; rzucić czymś o ziemię
- leżeć, położyć się; siedzieć, stać; wylądować, znaleźć się na ziemi
Cytaty
Rycerz przykucnął pod jabłonią, po czym odbił się od ziemi tak silnie, że doskoczył do złotego jabłka i je zerwał. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
|
Silny podmuch wiatru zepchnął samolot RWD-6 na wzgórze Kościelec w Cierlicku. Maszyna wpadła na drzewa i rozbiła się o ziemię. Pilot i jego inżynier zginęli. źródło: NKJP: (taj) rodzinne kręcenie, Dziennik Zachodni 2002-09-16 |
|
Sejsmografy zarejestrowały trzęsienie ziemi o sile 4,3 st. w 9-stopniowej skali Richtera z epicentrum znajdującym się w Perth, w Australii. źródło: NKJP: Trzęsienie ziemi w Australii, Ekspress Wieczorny nr 70, 1981 |
|
Polek uniósł się na łokciach, z wielkim trudem siadł, spuszczając nogi na ziemię. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Inne uwagi
Zwykle lp
5. ląd
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi
Połączenia
- ziemia i morze
Cytaty
Kończy się ziemia i zaczyna laguna, zielona jak z pocztówki, a dalej już ocean. źródło: NKJP: Fiu, Polityka nr 2703, 2009-05-02 |
|
Trzeciego dnia zgarnął wody spod nieba w jedno miejsce i ukazał się suchy ląd. I nazwał zbiorowisko wód morzem, a lądy ziemią. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Inne uwagi
Zwykle lp
6. nieruchomość
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność
Relacje znaczeniowe
synonimy: | grunt | |
hiperonimy: | nieruchomość |
Połączenia
- cudza, własna ziemia; ziemia chłopska; obszarnicza; państwowa
- hektar, działka, skrawek, zagon, szmat ziemi
- dzielić; nadawać ziemię
Cytaty
Królowie odwdzięczali się tym poddanym specjalnymi przywilejami. Nadawali ziemię, zmniejszali podatki, a w sporach z okoliczną szlachtą czy magnaterią król stawał zawsze po stronie poddanych z puszczy. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Urodziny Białowieży, Gazeta Wyborcza, 1996-10-12 |
|
Odwrotnie, powiedziałem, że są osoby [...], które kupują ziemię chłopską, by na niej budować supermarkety, i one będą korzystały z dobrodziejstw tej ustawy. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.04.1996 |
|
Komisja Kolonizacyjna w pierwszym roku działalności płaciła za hektar ziemi folwarcznej 568 marek, w 1900 - 809 marek, ok. 1910 r. źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1996 |
|
Jeśli sądowe orzeczenie się uprawomocni, Józef Kuchta stanie się pełnoprawnym właścicielem 16-arowego kawałka ziemi, wchodzącego w skład działki zamieszkiwanej przez jego rodzinę. źródło: NKJP: Marcin Radzimowski: Zasiedział...działkę, Echo Dnia, 2006-06-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Inne uwagi
Zwykle lp
7. region
Definicja
Noty o użyciu
Używane jako składnik nazw własnych, np. Ziemia Ognista, Nowa Ziemia.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny
Relacje znaczeniowe
synonimy: | kraina |
Połączenia
- polska, francuska ziemia; ziemia częstochowska, krakowska, miechowska..., podhalańska, śląska, wielkopolska...; dawne, historyczne ziemie (polskie, litewskie, niemieckie...); ziemie wschodnie; utracone
- zamieszkiwać ziemie jakieś
- mieszkać, żyć na ziemiach (polskich, niemieckich...)
Cytaty
W wyniku złożonych procesów dziejowych ziemia śląska oderwana została na kilka stuleci od Polski. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 18.06.1997 |
|
Nie łudźmy się, że Europejczycy będą ustawiać się w kolejce do kupna naszej ziemi tylko dlatego, że jest to ziemia polska. źródło: NKJP: Dom - Zakaz psuje rynek?, Dziennik Polski, 2001-04-25 |
|
Ziemia niemiecka, szczególnie w granicach powersalskich i pozbawiona kolonii, nie jest w stanie ich wyżywić. źródło: NKJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła : Niemcy w okresie hitlerowskim, 1997 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Składnia
![]() |
+ | ziemia | + |
JAKA
|
8. ojczyzna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | kraj |
Połączenia
- ziemia macierzysta, ojczysta, rodzinna
- tułać się po obcej ziemi
Cytaty
Polska to cała nasza piękna ziemia ojczysta, z północy na południe i ze wschodu na zachód. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 83. posiedzenia Senatu RP w dniu 30 października 1996 r. |
|
Matka umarła na tej obcej ziemi, choć zawsze chciała umrzeć tu, chciała spocząć w grobie tego cmentarzyka, który jest tam przy kościele, na stoku leśnym, pełnym krzaków wilczych jagód. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1979 |
|
Ale porzucenie ziemi rodzinnej, ziemi dzieciństwa, a także grobów było decyzją dramatyczną - wspomina Andrzej Michejda, przyjaciel mego ojca. źródło: NKJP: Martyna Bunda, Marek Henzler, Marek Ostrowski, Joanna Solska: Kraj, Polityka, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | ziemia |
ziemie |
|
D. | ziemi |
ziem |
|
C. | ziemi |
ziemiom |
|
B. | ziemię |
ziemie |
|
N. | ziemią |
ziemiami |
|
Ms. | ziemi |
ziemiach |
|
W. | ziemio |
ziemie |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
![]() |
+ | ziemia | + |
JAKA
|