Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | język |
języki |
|
| D. | języka |
języków |
|
| C. | językowi |
językom |
|
| B. | język |
języki |
|
| N. | językiem |
językami |
|
| Ms. | języku |
językach |
|
| W. | języku |
języki |
Pochodzenie
psł. *ęzykъ
1. część ciała
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Połączenia
- czerwony; długi, szorstki; rozwidlony język
- czubek, koniec, koniuszek; powierzchnia języka
- nalot na języku
- pokazać, wysunąć, wywalić, wywiesić język
- mlasnąć/mlaskać; dotknąć/dotykać, obracać, poruszać, przesuwać; lizać, polizać językiem; zwilżyć wargi językiem
Cytaty
|
Dziecko próbuje nawiązać kontakt z otoczeniem już od pierwszych godzin życia. Swoje potrzeby najpierw wyraża przez płacz. W drugim miesiącu życia zaczyna gruchać i wymawia najprostsze dźwięki, jak „a, e, che”. W ten sposób ćwiczy język, wargi i podniebienie. źródło: KJ PWN: Życie Warszawy, 2002-01-28 |
|
|
Czuł dotkliwe ściskanie w żołądku, a na spieczony język napłynęła ślina. źródło: KJ PWN: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1996 |
|
|
U wyższych kręgowców (ptaki, ssaki) kubki smakowe występują nie tylko w brodawkach smakowych języka, lecz także w nabłonku tylnej ściany jamy gardła, nagłośni, podniebienia miękkiego i łuków podniebienno-językowych. źródło: KJ PWN: Jan Zarzycki, Jan Kuryszko: Anatomia mikroskopowa zwierzat i człowieka, 1995 |
|
|
Całe czoło lepiło się od potu, wargi schły i pękały, język kołczał w ustach. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1994 |
|
|
Pies parę razy kiwnął przyjaźnie ogonem, potem ziewnął, szeroko otwierając pysk i wysuwając długi, czerwony język. źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1987 |
2. w bucie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- język lodowcowy; spustowy
- język lodowca, osuwiska; spustu; języki ognia, płomieni, płomyków; wody
- język przy bucie; w bucie
Cytaty
|
Użytkownik obuwia, w którym język i kołnierz są wyposażone w amortyzatory pozwala uniknąć wywierania nacisku na górną część stopy oraz w miejscach kostki i nogi. źródło: NKJP: Wiesława Kamińska: Praca i Zdrowie: Obuwie przeznaczone do użytkowania w pracy, prasa, 2008-08-05 |
|
|
Następny przełom w produkcji broni wywołał zamek skałkowy wynaleziony w końcu XVI w. W tej konstrukcji naciśnięcie języka spustowego powodowało uderzenie kawałka krzemienia w metalową płytkę, dzięki czemu powstawały iskry zapalające proch w panewce. źródło: NKJP: (TYM): 3 lufy na rozbójników, Dziennik Polski - Kraków, 2003-10-20 |
|
|
Każda z rur miała setki maleńkich otworów, z których wystawały języki płomyków. źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005 |
|
|
Stolica Kazachstanu, Ałma Ata, leży właśnie na takiej szerokiej równinie. I oto niespodziewanie dotarły do niej bure przesycone wodą języki błota. źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988 |
|
|
Prądy formują języki powietrza chłodnego i ciepłego. źródło: KJ PWN: Alojzy Woś: Meteorologia dla geografów, 1996 |
Składnia
|
+ | język | + |
(CZEGO)
|
3.a polski
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | mowa I |
Połączenia
- język etniczny, miejscowy, narodowy, ojczysty, rodzimy; obcy; angielski, fiński, grecki, hebrajski, kaszubski, suahili...; germański, romański, słowiański; mówiony, pisany; codzienny, literacki, liturgiczny, poetycki, potoczny, religijny, wykładowy; pomocniczy, sztuczny, uniwersalny; bogaty, cięty, obrazowy, piękny, przystępny, ubogi; łatwy, trudny, zrozumiały; (nie)znany; archaiczny, współczesny, żywy; międzynarodowy; obowiązujący, oficjalny, państwowy, urzędowy; źródłowy
- język mniejszości, przodków, tubylców; opisu; oryginału, przekładu
- czystość, kultura, piękno; status; odmiana; badacz, miłośnik, użytkownik, znawca; ewolucja, historia, rozwój; obszar, zasięg; analiza, model, opis, cechy, funkcje, gramatyka, podstawy, słownik, struktura, teoria, właściwości, zasady; dialekt, gwara; (nie)znajomość jakiegoś języka; tłumacz języka (chińskiego, rosyjskiego...); podobieństwo; liga języków; rodzina języków (germańskich, nordyckich, indoeuropejskich, romańskich, słowiańskich...)
- zainteresowanie językami
- przekład, tłumaczenie z jakiegoś języka
- przekład, tłumaczenie na jakiś język
- nauka, uwagi, wiedza; ustawa o języku
- dostępny w jakimś języku
- nauczyć się jakiegoś języka
- doskonalić, opanować, podszkolić, poznać, znać; kaleczyć jakiś język
- szlifowanie, użycie języka
- interesować się językiem; operować, posługiwać się, władać jakimś językiem; władać ilomaś językami
- przekładać, przełożyć, przetłumaczyć, tłumaczyć z jakiegoś języka
- przekładać, przełożyć, przetłumaczyć, tłumaczyć na jakiś język
- dyskutować, mówić, pisać o języku; mówić, pisać, rozmawiać w jakimś języku
- w sferze języka; za pomocą języka
Cytaty
|
Na Krymie mieszka mniej niż tysiąc Karaimów, najwięcej w Eupatorii. Ta niewielka społeczność przetrwała czasy komunizmu, zachowała religię, kulturę, język, obyczaje, świadomość własnej odrębności. źródło: NKJP: K. Jakubowski: Muzeum polskiego poety w Eupatorii, Tygodnikm Ciechanowski, 2007-02-26 |
|
|
Raciborscy uczniowie i ich niemieccy rówieśnicy podczas wielokilometrowego marszu w górach poznawali język, kulturę i zwyczaje sąsiadów. źródło: NKJP: (JaGA): Międzynarodowe wędrówki, Nowiny Raciborskie, 2007-11-06 |
|
|
Klementyna z Tańskich Hoffmanowa dopiero z czasem opanowała język ojczysty, który w przeciwieństwie do francuskiego sprawiał jej duże kłopoty. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2005 |
|
|
W kościele ruskim, którego metropolią stał się Kijów, posługiwano się językiem słowiańskim i pismem wypracowanym przez Cyryla i Metodego. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1996 |
|
|
Wojciech Bobrowski, porwany przez Tatarów jako chłopiec około 1625 roku [...] dwadzieścia lat później, właśnie w Egipcie odzyskał wolność w nagrodę za wybitne osiągnięcia naukowe. Władał osiemnastoma językami, tłumaczył dzieła wybitnych uczonych europejskich na turecki, a dzieła tureckie na języki europejskie. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
Składnia
|
|
+ | język | + |
JAKI
|
3.b przedmiot w szkole
Definicja
Noty o użyciu
Występuje w nazwach własnych, np. Katedra Języka Polskiego, Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców, Nauczycielskie Kolegium Języka Angielskiego, Kolegium Języka Biznesu.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język
Połączenia
- drugi, nowy; obowiązkowy; zachodni język
- lektor, lektorka, nauczyciel, nauczycielka; kurs, lekcja, lektorat; olimpiada; podręcznik; podstawy jakiegoś języka
- podręcznik do języka angielskiego, niemieckiego, polskiego, ...; egzamin, kartkówka, klasówka, sprawdzian, test z języka angielskiego, polskiego...
- studiować, wybrać, zaliczyć, zdawać język
- egzamin, zaliczenie z jakiegoś języka
Cytaty
|
Z trzeciej do czwartej znaczy miała przejść i nie zdała przez język polski. źródło: KJ PWN: Rozmowa o szkole, o uczelni, o egzaminach, Rozmowa bezpośrednia, 1999 |
|
|
Jeśli jesteś nauczycielką języka polskiego, możesz twórczo łączyć uczenie dzieci zasad pisowni z zabawą lub inscenizacją. źródło: KJ PWN: Krzysztof Szmidt: Elementarz twórczego życia, 1997 |
|
|
Na egzaminie ustnym można zdawać także dodatkowy przedmiot -drugi język obcy. źródło: NKJP: B. Matusiak: Matury 2005: Pierwszy egzamin za nami..., Tygodnik Ciechanowski, 2005-05-02 |
|
|
Najlepiej byłoby oczywiście, aby drugi język stał się obowiązkowym przedmiotem w gimnazjum. źródło: Internet |
|
|
Do programu szkolnego wprowadzono nauki przyrodnicze, podkreślając ich praktyczne zastosowanie [...]. Ograniczono nauczanie łaciny i wprowadzono języki nowożytne. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1996 |
Składnia
|
|
+ | język | + |
JAKI
|
4. styl
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język
Połączenia
- barwny, cięty, obrazowy, prosty, żywy; mówiony, pisany; codzienny, potoczny; oryginalny dyplomatyczny, prawniczy; wulgarny język
- język dialogu; nauki, polityki, prawa, propagandy, reklamy; autora, dzieła, powieści; epoki
- pisać jakimś językiem
Cytaty
|
Po znakomitej analizie języka poetyckiego Mirona Białoszewskiego, Stanisław Barańczak napisał kolejne - równie świetne, co poprzednie - studium na temat współczesnej poezji. źródło: KJ PWN: Almanach Humanistyczny „Bez wiedzy i zgody”, prasa, 1986 |
|
|
Jego język krytyczny nosił wyraźne ślady wpływów stylistyki modernistycznej, liryzmu, patosu, przesady retorycznej, co niejednokrotnie zamieniało jego studia w sui generis poematy krytyczne, usiłujące przetworzyć analizowany materiał w etiudy poetyckie, oddające jego bezpośrednie wrażenia i odczucia w najwyższym stanie wewnętrznego napięcia [...]. źródło: KJ PWN: Artur Hutnikiewicz: Młoda Polska, 1995 |
|
|
[...] dziewiętnastowieczny język powieści znużył ją, a dęte problemy wiejskich panien ze społeczeństwa klasowego zirytowały. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005 |
|
|
[...] dyskurs krytyczny i język dzieła literackiego to dwa odrębne szeregi mowy o wyrazistych właściwościach szczególnych [...]. źródło: NKJP: Michał Głowiński: Ekspresja i empatia, 1997 |
|
|
Język aktów prawnych powinien być precyzyjny i odpowiadać materii spraw, jakie ma ambicje regulować. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 09.09.1998 |
Składnia
|
|
+ | język | + |
KOGO/CZEGO
|
5. filmu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne
Połączenia
- język muzyczny, plastyczny
- język Braille'a; ciała, gestów; baletu, filmu, malarstwa, muzyki, sceny, tańca, teatru; kwiatów
Cytaty
|
Zmieniał się język muzyki, jej treść i już nic się nie dało doimprowizować, bo można by tylko popsuć myśl kompozytora. źródło: NKJP: Pianista totalny, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-11-30 |
|
|
Ona przekłada na język malarstwa uczucia, melancholijne i pełne czułości uśmiechy, głębokie smutki, żywe lub bolesne emocje oraz ludzkie charaktery. źródło: NKJP:NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003 |
|
|
[...] częstokroć film nie pokazuje wszystkiego, co zawarte jest w książce, często też film spłyca książkę albo też książka jest zbyt trudna do adaptacji na język filmu [...]. źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Cukier w normie z ekstrabonusem, 2005 |
|
|
Zespół Figli d'Arte Cuticchio łączy trzy podstawowe języki komunikacji teatralnej: tradycyjną technikę animacji i narracji, poszukiwanie nowych form ekspresji oraz eksperyment. źródło: NKJP: (WAK): Marionetki z Sycylii, Dziennik Polski, 2000-06-10 |
6. programowania
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny komputery/informatyka
Połączenia
- język formalny, skryptowy, sztuczny
- język FORTRAN, HTML/html, pascal...
- język programowania
- pisać (program), programować w języku FORTRAN, HTML/html, pascal...
Cytaty
|
[...] równocześnie z ustaleniem standardu WAP pojawiły się dwa nowe języki: WML i WML Script. W oparciu o nie powstają strony internetowe, które są zrozumiałe dla urządzeń obsługujących WAP. źródło: NKJP: Marcin Majerek: „Komórka” w sieci, Dziennik Polski, 2001-06-13 |
|
|
Najpopularniejszą obok ASP technologią ostatnich miesięcy jest PHP (Personal Home Page). Jest to nowoczesny skryptowy język programowania, wykonywany po stronie serwera i umożliwiający tworzenie dynamicznych witryn WWW. źródło: NKJP: Beata Winkler: Wirtualny poliglota, 2001 |
|
|
Podwójny interfejs (USB i równoległy) oraz dwa standardowe języki drukowania (HP PCL 6 i emulacja Postscript Level 2) zapewniają obsługę różnych systemów operacyjnych i środowisk, włącznie z Macintoshem. źródło: NKJP: (MAJER): Szybka grzałka, Dziennik Polski, 2001-03-29 |
|
|
Z inicjatywy [...] nauczyciela informatyki w SP 18 zorganizowano konkurs komputerowy dla uczniów klas szóstych o puchar dyrektora. [...] W pierwszym etapie rozwiązywali oni test napisany w języku HTML. źródło: NKJP: W skrócie - powiat raciborski, Nowiny Raciborskie, 2003-05-28 |
|
|
W zamierzeniu Wirtha język Pascal miał służyć przede wszystkim do nauki programowania [...]. źródło: Internet |