UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

niby

Chronologizacja

1579, SPXVI

Pochodzenie

Forma powstała z połączenia ni i by; zob. ni, by

1. niczym

Definicja

wskazuje na to, że to, o czym mowa, jest takie, jakie jest coś innego, o czym można to powiedzieć

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Kategoria znaczeniowa

wykładnik porównania

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

a la, à la, jak II, jakoby, niczym

Cytaty

Ojciec, trochę markotny, chodził jednak dumny niby paw z bojowości syna.

źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1996

Teraz obraz zaczął się już przesuwać niby na filmie.

źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1994

Odmiana

część mowy: przyimek

Składnia

_ niby _ pozycja I: Cz., Rz., Przym., Przysł. pozycja II: Rz., F.Rz.
szyk: antepozycja względem wprowadzanego wyrażenia

2. rzekomo

Definicja

mówiący, nie wiedząc, czy to, co mówi, jest prawdą - powołując się na to, co powiedział mu ktoś inny - nie jest gotów powiedzieć tego o tym, o czym mowa, ponieważ wie coś, co nie jest zgodne z tym, co mówi

Kategoria znaczeniowa

wykładnik ewidencjalności i oceny prawdziwości sądu

Relacje znaczeniowe

	(quasi)synonimy:	jakoby, rzekomo
	(quasi)antonimy:	podobnież, podobno, pono, ponoć

Cytaty

A to wcale nie było tak, że jako młody chłopak czytałem niby wszystko. Wiele rzeczy zaczętych odrzucałem po kilkudziesięciu stronicach.

źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet. Wybór z pamięci 90-latka, 2004

- A może pomyślisz i o mnie! - zawołała. - Tak się niby martwiłeś, że nie mogę przyjść tu do siebie.

źródło: NKJP: Maria Dąbrowska: Noce i dnie, 1982

Odmiana

część mowy: partykuła

podklasa: epistemiczna (niepotwiedzająca)

Składnia

niby _ w Zd. _twierdz. i _pyt.
ograniczenia zakresu użycia: nie: w Zd. _optat. nie: w pytaniach rozstrzygnięcia z czy nie: z leksykalnymi wykładnikami pytań o uzupełnienie nie: z partykułami implikującymi wiedzę lub niewiedzę mówiącego
szyk: zmienny: neutralna antepozycja, nacechowana postpozycja

3. jakby

Definicja

mówiący, nie wiedząc, czy to, co mówi, jest prawdą - wiedząc, że gdyby to było prawdą, to prawdą byłoby też coś innego, o czym wie, że nie jest prawdą - nie jest gotów powiedzieć tego o tym, o czym mowa

Kategoria znaczeniowa

wyrażenie epistemiczne – wykładnik oceny prawdziwości sądu

Relacje znaczeniowe

	(quasi)synonimy:	jak gdyby, jakby, tak jakby
	(quasi)antonimy:	właściwie II

Cytaty

	Niby sprawa błaha i protokolarna, ale dla ambasadora ważna. źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002
	- Jak niby miałbym to zrobić siedząc tutaj? źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S.A., 1997
	Ikę porwał taki apetyt, że nawet się nie spostrzegła, kiedy chwyciła w dłoń coś, co było niby brzoskwinią, a niby grejpfrutem - i... aromatyczny sok pociekł Ice po brodzie niczym maluchowi z przedszkola. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1960
	Bo część znajomych nam odradzała. Że niby woleliby coś bardziej stonowanego, i takie tam. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo: komedia romantyczna, 2004

Odmiana

część mowy: partykuła

podklasa: epistemiczna (niepotwiedzająca)

Składnia

niby _ w Zd. _twierdz. i _pyt.
ograniczenia zakresu użycia: nie: w Zd. _optat. i _imperat. nie: z leksykalnymi wykładnikami pytań rozstrzygnięcia nie: z partykułami implikującymi wiedzę lub niewiedzę mówiącego
szyk: zmienny: neutralna antepozycja, nacechowana postpozycja

Frazeologizmy

na niby I
na niby II

Data ostatniej modyfikacji: 26.01.2024