UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

grunt

Chronologizacja

1402, SStp

Pochodzenie

niem. Grund 'dno; ziemia; fundament; podstawa, powód'

1. uprawny

Definicja

uprawna warstwa ziemi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia gleba

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

Relacje znaczeniowe

synonimy:  gleba, ziemia

Połączenia

  • żyzny grunt; liche, najsłabsze, piaszczyste, suche, urodzajne grunty; grunty orne
  • uprawa w gruncie
  • przemarzanie gruntów

Cytaty

Z gospodarczego punktu widzenia pod wysypiska można przeznaczać wszelkiego rodzaju nieużytki gruntowe suche i najsłabsze grunty orne (klasy VI, ewentualnie V) oraz niepodmokłe pastwiska klasy VI.

źródło: NKJP: Czesława Rosik-Dulewska: Podstawy gospodarki odpadami, 2000

Kierownik potwierdza, że melioracja powinna uwzględniać również drugą funkcję, czyli nawadnianie gruntów w okresie suszy, ale w Mławskiem możliwe jest to tylko na terenach położonych na rzekami.

źródło: NKJP: K.Jakubowski: Drenacja w Bębnówku: Przekleństwo czy dobrodziejstwo, Tygodnik Ciechanowski, 2006-05-15

Człowiek wydarł przyrodzie bardzo urodzajne grunty o powierzchni 4664 hektarów na Nizinie Walichnowskiej.

źródło: NKJP: Józef Ziółkowski M.: Największa fala od 21 lat, Dziennik Tczewski, 2000-04-21

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. grunt
grunty
przestarz. grunta
D. gruntu
gruntów
C. gruntowi
gruntom
B. grunt
grunty
przestarz. grunta
N. gruntem
gruntami
Ms. gruncie
gruntach
W. gruncie
grunty
przestarz. grunta

2. bagnisty

Definicja

powierzchnia ziemi w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia gleba

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ziemia

Połączenia

  • bagnisty, kamienisty, piaszczysty, skalisty; podmokły grunt; grunt leśny
  • niwelacja gruntów
  • nawadnianie, odwadnianie gruntów

Cytaty

Pofałdowany, miejscami bagnisty grunt smagany jest huraganowym wiatrem i błyskawicami, którym często towarzyszy ulewa lub śnieżyca.

źródło: NKJP: Piotr Majewski: Dźwięczący Tytan, Polityka, 2005

Tej samej karze podlega, kto wyrzuca na nie należący do niego grunt leśny lub polny kamienie, śmieci, padlinę lub inne nieczystości.

źródło: NKJP: Wojciech Radecki: Wykroczenia przeciwko środowisku: przewodnik po przepisach, 1995

Zaparła się nogami w skalisty grunt, zaczęła wołać rozpaczliwie: - Ratunku! Ra...

źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. grunt
grunty
przestarz. grunta
D. gruntu
gruntów
C. gruntowi
gruntom
B. grunt
grunty
przestarz. grunta
N. gruntem
gruntami
Ms. gruncie
gruntach
W. gruncie
grunty
przestarz. grunta

3. miejski

Definicja

urzęd. 
obszar ziemi, który jest czyjąś własnością

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia gleba

Połączenia

  • grunty chłopskie, gminne; prywatne; wydzierżawiane grunty
  • dzierżawa; konfiskata, parcelacja; właściciele gruntów
  • wykup gruntów
  • wykupić grunt; kupowanie gruntów; darować grunta

Cytaty

Grunty chłopskie posłużyły do zwiększenia stanu posiadania tzw. gospodarki uspołecznionej, lasów państwowych, zostały odebrane w drodze wywłaszczenia, najczęściej za marne grosze [...].

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.02.1994

Jest więc gospodarka, a w niej miejsca pracy i grunty gminne przeznaczone do sprzedaży.

źródło: NKJP: Zbigniew Drzewiecki: Gazeta Wrocławska na stronie, Gazeta Wrocławska nr 26/08, 1999

Dobre czasy dla chartów skończyły się pod koniec XIX w., kiedy parcelacja gruntów i ich grodzenie zaczęły przeszkadzać w pościgu za zwierzyną.

źródło: NKJP: Iza Bednarz: Szukaj charta w polu, Gazeta Wyborcza nr 85, 1994-04-12

W ubiegłym roku starostwo wymówiło im bezpłatną dzierżawę gruntu, by następnie ogłosić przetarg na dzierżawę terenu.

źródło: NKJP: U.Michalska: Lotnisko jest w planach gminy, Tygodnik Ciechanowski, 2008-02-14

Fundacja kościoła nie wyczerpuje zasług prymasa Ostrowskiego dla Skierniewic. Darował on bowiem miastu grunta i łąki wójtostwa oraz postawił nowy, drewniany ratusz.

źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. grunt
grunty
przestarz. grunta
D. gruntu
gruntów
C. gruntowi
gruntom
B. grunt
grunty
przestarz. grunta
N. gruntem
gruntami
Ms. gruncie
gruntach
W. gruncie
grunty
przestarz. grunta

Inne uwagi

Zwykle lm

4. malarski

Definicja

bud.  rzem. 
substancja mająca właściwości silnego wiązania się z podłożem, używana jako podkład przy malowaniu, tynkowaniu, politurowaniu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo materiały, narzędzia i maszyny budowlane

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaprawa
hiperonimy:  podkład

Połączenia

  • malarski, tynkowy grunt
  • kłaść, nałożyć; ucierać grunt

Cytaty

Kolejne etapy powstawania obrazu: rozpięte płótno, grunt, plan rysunkowy, farba zamieniona w kolor, światło, cień, przedmioty - to swoista kosmogonia, w której rola demiurga przypada artyście.

źródło: NKJP: Jan Bujnowski: Rozmowa o twórczości. Jan Bujnowski w rozmowie z Mirosławą Moszkowicz, 2006

Grunt malarski to najczęściej roztwór wodny lub rozpuszczalnikowy substancji błonotwórczych oraz środków pomocniczych lub też farba w postaci dyspersji, przeznaczona do pierwszego malowania lub impregnowania podłoża [...].

źródło: Internet

Pierwotny budynek z roku 1848, wybudowany w tradycyjny sposób z cegieł pokrytych gruntem tynkowym, został w skutek przebudowy uzupełniony o konstrukcję kopuły ( w polu centralnym trójnawowej przestrzeni synagogi).

źródło: Internet: arvha.org

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. grunt
grunty
D. gruntu
gruntów
C. gruntowi
gruntom
B. grunt
grunty
N. gruntem
gruntami
Ms. gruncie
gruntach
W. gruncie
grunty

Inne uwagi

Zwykle lp

5. społeczny

Definicja

książk. 
wcześniej przygotowana podstawa pewnych działań

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  podstawa

Połączenia

  • odpowiedni, sprzyjający grunt; grunt polityczny, społeczny
  • przygotować, szykować grunt

Cytaty

Radioamatorzy. Oni przygotowywali społeczny grunt dla powstania sztuki radiowej.

źródło: NKJP: Zofia Krzyżanowska: To było bardzo dawno ..., Antena nr 12, 1957

Ze spraw konkretnych załatwiono ostatecznie kwestię odszkodowań dla polskich optantów za utracone majątki ziemskie w Rumunii oraz przygotowano grunt pod utworzenie wzajemnych przedstawicielstw prasowych.

źródło: NKJP: Waldemar Michowicz: Historia dyplomacji polskiej, 1995

Upokorzony porażką pierwszego powstania Massud uznał, że ludzie nie są jeszcze gotowi do zrywu, że trzeba powoli przekonywać ich do rewolucji, szykować dla niej grunt, a samemu przenikać do struktur władzy, agitować, zdobywać doświadczenie w zarządzaniu krajem.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Pomysłodawcy rozciągnięcia przymusu adwokackiego w postępowaniu karnym przygotowują grunt pod dużo donioślejszą modyfikację przepisów Kodeksu postępowania karnego

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 09.05.2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. grunt
grunty
D. gruntu
gruntów
C. gruntowi
gruntom
B. grunt
grunty
N. gruntem
gruntami
Ms. gruncie
gruntach
W. gruncie
grunty

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + grunt +
dla CZEGO|pod CO

6. polski

Definicja

książk. 
pewna całość ideowa, kulturowa, charakterystyczna dla określonego państwa lub środowiska społecznego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • polski grunt; grunt chrześcijański
  • grunt psychologii; szkolnictwa

Cytaty

Po wysłuchaniu pełnej goryczy refleksji dr Marka Nadolskiego z Akademii Humanistycznej o braku człowieka w chrześcijaństwie, tragediach i wojnach, arcybiskup przyznał, że systemy totalitarne wyrosły na gruncie chrześcijańskim.

źródło: NKJP: I.Koba: Arcybiskup Kazimierz Nycz: Prowadźmy dialog, pamiętając o własnej tożsamości, Tygodnik Ciechanowski, 2007-12-30

Oto nowa dewiza polskich programistów, nazbyt prymitywnie próbujących przenieść na polski grunt amerykańskie reguły gry.

źródło: NKJP: Tomasz Raczek: Pies na telewizję, 1999

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. grunt
grunty
D. gruntu
gruntów
C. gruntowi
gruntom
B. grunt
grunty
N. gruntem
gruntami
Ms. gruncie
gruntach
W. gruncie
grunty

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + grunt +
JAKI
bez ograniczeń + grunt +
CZEGO

7. w jeziorze

Definicja

dno zbiornika wodnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Cytaty

Chłopak wraz z młodszym bratem kąpali się w rzece. W pewnym momencie pod ich nogami zabrakło gruntu , wpadli w głęboką na kilka metrów dziurę, której nie było widać przez mętną wodę.

źródło: NKJP: Tragiczna kąpiel, Dziennik Zachodni, 2001-08-24

niewiasty w fartuchach wchodziły do wody na metr lub półtora od brzegu, nie tracąc gruntu pod nogami , i każda zanurzała sak przed sobą, wyciągając rybi drobiazg, jeśli nieopatrznie dał się zaskoczyć.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Nowa przygoda: Gwinea, 1962

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. grunt
grunty
D. gruntu
gruntów
C. gruntowi
gruntom
B. grunt
grunta
grunty
N. gruntem
gruntami
Ms. gruncie
gruntach
W. gruncie
grunty

Inne uwagi

Zwykle lp

Frazeologizmy

grunt pali się pod nogami komuś
grunt pali się pod stopami komuś
grunt usuwa się spod nóg komuś
grunt usuwa się spod stóp komuś
grunt pod nogami
grunt pod stopami
grunt to
grunt, że
ktoś bada grunt
ktoś staje na gruncie czegoś
ktoś stoi na gruncie czegoś
ktoś staje na twardym gruncie
ktoś stanął na gruncie czegoś
ktoś stanął na twardym gruncie
ktoś stanął na mocnym gruncie
ktoś stanął na pewnym gruncie
ktoś staje na gruncie czegoś
ktoś stoi na gruncie czegoś
ktoś stoi na twardym gruncie
ktoś stoi na mocnym gruncie
ktoś stoi na pewnym gruncie
ktoś wybadał grunt
ktoś zbadał grunt
neutralny grunt
podatny grunt
w gruncie rzeczy
z gruntu
żyzny grunt
Data ostatniej modyfikacji: 31.01.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj