Chronologizacja
Inne znaczenia: 'rozum, spryt; wybieg, fortel'
Pochodzenie
st.czes. dóvtip 'domyślność, bystrość umysłu'
1. żart
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka
Połączenia
- antysemicki, etniczny, polityczny; dobry, głupi, kiepski, marny, udany, wyrafinowany, znakomity...; stary, świeży; chamski, dwuznaczny, niecenzuralny, nieprzyzwoity, niewinny, niewybredny, pikantny, rubaszny, sprośny, świński, wulgarny; absurdalny, abstrakcyjny dowcip; dowcip sytuacyjny
- dowcipy o blondynkach, o lekarzach, o policjantach...
- dowcipy i anegdoty; kawały i dowcipy; żarty i dowcipy
- odbiór dowcipu
- dowcip krążył/krąży; udał się; przypomniał się komuś
- opowiedzieć/opowiadać, rozumieć, usłyszeć, wyjaśnić/wyjaśniać, zrozumieć; robić, zrobić komuś; położyć, psuć; przypomnieć (sobie) dowcip
- odpowiedzieć dowcipem; sypać; przerzucać się dowcipami
- reagować, zareagować; silić się na dowcip
- prześcigać się w dowcipach
- potraktować coś jak/jako dowcip
Cytaty
|
Nie lubiano jego wyrafinowanych dowcipów, które szybko roznosiły się po całej Warszawie. źródło: KWSJP: Tadeusz Kwiatkowski: Panopticum, 1995 |
|
|
Pepe jest doskonałym rozmówcą, chętnie i świetnie opowiada dowcipy, z równą łatwością rozmawia po hiszpańsku, angielsku, francusku, włosku i po polsku, nic więc dziwnego, że taki człowiek przyciąga do siebie innych. źródło: KWSJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002 |
|
|
Adamek rzadko się uśmiechał, nawet gdy należało pozytywnie zareagować na dowcipy szefa. źródło: KWSJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dowcip |
dowcipy |
|
| D. | dowcipu |
dowcipów |
|
| C. | dowcipowi |
dowcipom |
|
| B. | dowcip |
dowcipy |
|
| N. | dowcipem |
dowcipami |
|
| Ms. | dowcipie |
dowcipach |
|
| W. | dowcipie |
dowcipy |
Składnia
|
+ | dowcip | + |
o KIM/ o CZYM
|
2. poczucie humoru
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
Połączenia
- wrodzony; Mrożkowski; jego, twój dowcip
- dowcip i wdzięk; elokwencja i dowcip; erudycja i dowcip; humor i dowcip; inteligencja i dowcip
- pełen dowcipu
- mieć subtelny/wyrafinowany dowcip; stracić dowcip
- promienieć dowcipem
Cytaty
|
Otacza mnie silnym ramieniem. Poza tym cenię w nim inteligencję, dowcip i urok. źródło: KWSJP: Monika Florek: Magdalena Wołłejko i Piotr Polk. Lubimy sobie razem pomilczeć, 2003 |
|
|
Zupełna samotność nie sprzyja dowcipowi. Humor jest sprawą towarzyską. źródło: KWSJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet : wybór z pamięci 90-latka, 2004 |
|
|
...rdzeniem [...] okazuje się dowcip; dowcip zarówno w znaczeniu francuskiego esprit, jak i w znaczeniu potocznym - jako komizm i poczucie humoru. Niezrównany dowcip i humor Szymborskiej pojawia się zaś zwykle tam, gdzie treść poetyckiego przekazu pozostaje najbardziej napięta, dramatyczna, a nawet tragiczna źródło: KWSJP: Stanisław Balbus: Świat ze wszystkich stron świata: o Wisławie Szymborskiej, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | dowcip |
dowcipy |
|
| D. | dowcipu |
dowcipów |
|
| C. | dowcipowi |
dowcipom |
|
| B. | dowcip |
dowcipy |
|
| N. | dowcipem |
dowcipami |
|
| Ms. | dowcipie |
dowcipach |
|
| W. | dowcipie |
dowcipy |
Inne uwagi
Zwykle lp