UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

heban

Chronologizacja

1550, SPXVI
W postaci hebena

Pochodzenie

łac. ebenus, ebenum, hebenum

z gr. ébenos

1.a drewno

Definicja

ciemne, twarde drewno niektórych gatunków drzew rosnących w okolicach zwrotników, będące materiałem o dużej wartości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny egzotyczne

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  drewno

Połączenia

  • heban i mahoń, heban i palisander
  • inkrustować, ozdobić, wyłożyć coś hebanem
  • wykonać coś z hebanu
  • oprawić coś w heban
  • rzeźbić, wyrzeźbić coś w hebanie
  • czarny jak heban

Cytaty

Do dalekich krajów awanturników i kupców wabiło złoto, drogie kamienie, kość słoniowa, heban czy przyprawy korzenne.

źródło: NKJP: Jan Pieszczachowicz: Koniec wieku: szkice o literaturze, 1994

[...] wyjęła spomiędzy zakładek i koronek wachlarz, flakonik z solami trzeźwiącymi, maleńkie lusterko oprawne w heban inkrustowany kością słoniową i wreszcie niewielkie złote puzdereczko [...].

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2008

Ale choćby mój szef posadził mnie wówczas za biurkiem z hebanu inkrustowanego masą perłową - i tak bym uciekł.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński, Wojna futbolowa, 2005

Sto lat później rozpowszechnił się typ czasomierza szafkowego, który można było ustawiać na różnych meblach domowych. Jego mechanizm chroniły skrzynki ozdobione hebanem i fryzami ze złoconego metalu.

źródło: NKJP: Piotr Polowy: Na straży czasu, Express Ilustrowany, 2003-03-28

Kilkadziesiąt rzeźb z Afryki wykonanych w mahoniu i hebanie skradziono dwóm obywatelom Czarnego Lądu, czasowo zameldowanym w Gdańsku.

źródło: NKJP: (zet): Afrykanie bez figurek, Dziennik Bałtycki, 2011

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. heban
hebany
D. hebanu
hebanów
C. hebanowi
hebanom
B. heban
hebany
N. hebanem
hebanami
Ms. hebanie
hebanach
W. hebanie
hebany

Inne uwagi

Zwykle lp

1.b drzewo

Definicja

drzewo rosnące w okolicach zwrotników, z którego pozyskuje się heban - drewno

Noty o użyciu

Wyraz w tym znaczeniu powszechnie używany w języku ogólnym, choć jest to użycie niewłaściwe z punktu widzenia systematyki botanicznej.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny egzotyczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  hebanowiec
hiperonimy:  drzewo

Połączenia

  • drewno hebanu

Cytaty

- Zobacz, to heban - Max hamuje nagle, wpadając w lekki poślizg na błotnistej drodze. - Tutaj to rzadkość. Od dawna go nie wycinamy.

źródło: NKJP: Olga Stanisławska: Zielony brzuch Afryki, Gazeta Wyborcza, 1996-08-16

Występuje tu głównie wawrzyn (laur) a także ostrokrzew, heban, mahoń, lipy, paprocie [...].

źródło: NKJP: Internet

Bardziej twarde drewno: śliwy, bukszpanu, czy jeszcze twardsze: palisandra, tulipanowca czy hebanu doskonale nadaje się do produkcji fletów koncertowych o bogatej barwie dźwiękowej.

źródło: NKJP: Internet

Wśród rozrzuconych rzadko drzew: chlebowych, cynamonowych, goździkowych, magnoliowych i wspaniałych hebanów, widniały niezliczone drzewka oliwkowe, cytrynowe, pomarańczowe oraz krzewy bananowe o olbrzymich liściach, ukrywających kiście dojrzałych owoców.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów , 1957

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. heban
hebany
D. hebanu
hebanów
C. hebanowi
hebanom
B. heban
hebany
N. hebanem
hebanami
Ms. hebanie
hebanach
W. hebanie
hebany
Data ostatniej modyfikacji: 23.07.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj