UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

płat

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. *platъ 'kawał tkaniny, płótna'

Forma prasłowiańska prawdopodobnie w związku etymologicznym z psł. *poltьno 'tkanina lniana, płótno' (Bor); współczesne polskie znaczenia anatomiczne są kalkami terminów łacińskich; zob. płótno, płatać, płacić

1. materiału

Definicja

kawał czegoś cienkiego, płaskiego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Połączenia

płat prześcieradła; materiału, tkaniny; aksamitu, jedwabiu, lnu, płótna, sukna; dykty, papieru, tektury; blachy

Cytaty

	Właściciele sklepów przy Krupówkach jak co roku odpowiednio się zabezpieczyli - zabijali witryny wystawowe wielkimi płatami dykty i płyty pilśniowej. źródło: NKJP: (ECZ, KOV): Na Krupówkach spokojnie, Dziennik Polski, 2002-01-02
	Skonstruował ten pojazd, ze starych, znalezionych na złomie części. Potrzebne mu były do tego cztery rowery, trochę żelastwa, dużo cierpliwości i jako taki zmysł techniczny. Rowery na kołach bez opon połączone są parami - pomiędzy nimi znajdują się dwie budy. Sterczą z nich płaty tektury, styropianu. źródło: NKJP: Bezdomny od urodzenia, Dziennik Polski, 2002-03-08
	T-tać sama - w to było Kędzierzy graj, że może się użalić na stratę, zaczął więc zaraz gadać, jak to, ledwie go zbudzono, zaglądał do wszystkich kącisk chaty, wywracał płaty lnu nagromadzone w skrzyni przez skrzętną żonę, wsadził nawet łeb do chlebowej dzieży, ale kożucha nigdzie nie znalazł. źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963
	Gdy napięcie patrzących niewiast dosięgło szczytu, zdarł szybko ostatnie spowicie i zamachnąwszy szeroko ramieniem, rozrzucił wkoło szumiący, mieniący płat barwistego jedwabiu. źródło: KWSJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
	Oczywiście taki szeroki i dość długi płat tkaniny pozwalał już na uszycie czegokolwiek. Szyły więc kobiety kościanymi igłami spódniczki dla siebie i mężczyzn. źródło: KWSJP: Mirosława Kanwas: Pradzieje dla ciebie (10), prasa, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	płat	płaty
D.	płata	płatów
C.	płatowi	płatom
B.	płat	płaty
N.	płatem	płatami
Ms.	płacie	płatach
W.	płacie	płaty

Składnia

płat

CZEGO

2. mięsa

Definicja

płaski kawałek czegoś odcięty lub oderwany od całości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Połączenia

płat cielęciny, indyczej piersi, łososia, mięsa, (wędzonej) polędwicy, salcesonu, słoniny, szynki, wołowiny; tłustej chałwy, kokosa, soczystego melona; betonu, farby, tynku, wapna; asfaltu, papy; skóry; kory; śniegu
coś odchodzi, odpada płatami

Cytaty

	Dwa, lekko rozklepane płaty świńskiej polędwicy podano w towarzystwie gotowanego na sypko ryżu i czarnych kłaczków soi oraz surówki z kapusty pekińskiej, fasoli i kukurydzy. źródło: KWSJP: Wasz Sybaryta: Klub srebrnego widelca, prasa, 1999
	On więc zajmuje pierwsze miejsce przy stole, on dostanie największy płat mięsa, najgęstszą zupę, na niego złoży się odpowiedzialność za przyszły rok gospodarstwa. źródło: KWSJP: Ewa Szemplińska: Na wsi, prasa, 1985
	Gdy ciasto się rozmrozi, ułożyć płaty jeden na drugim. źródło: KWSJP: T.M; E.G.; Teresa Miazgowska; Ewa Goldschneider: SPECJAŁY, prasa, 1998
	Z kuchni można było wyjść do ogrodu. Meble były raczej nieciekawe: ze starego kredensu kuchennego odłaziła płatami biała farba, fotele w pokoju też pamiętały znacznie lepsze czasy. źródło: KWSJP: Michał Bielecki : Siostra Komandosa, 1997
	W tumanie białego pyłu stał do nas plecami ojciec i walił zawzięcie młotkiem w odpadający płatami tynk. źródło: KWSJP: Krystyna Nepomucka: Miłość niedoskonała, 1978

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	płat	płaty
D.	płata	płatów
C.	płatowi	płatom
B.	płat	płaty
N.	płatem	płatami
Ms.	płacie	płatach
W.	płacie	płaty

Składnia

płat

CZEGO

3. łąk

Definicja

duża część jakiegoś płaskiego obszaru

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Połączenia

jednogatunkowe, wielogatunkowe; lodowe, śnieżne; białe płaty
płat lasu, łąk, pól, wysoczyzny, ziemi; morza; nieba; kosówki, mchów, murawy, roślinności, trawy

Cytaty

	Miał przed sobą całe miasto, perłowoszare w zbitej masie domów, która wchłonęła ulice, zostawiając zielone płaty ogrodów […]. źródło: KWSJP: Witold Szołginia: Dom pod Żelaznym Lwem, 1989
	Od podnóży Tatr aż po piętro kosówki można spotkać jedną z najładniejszych roślin górskich - lilię złotogłów (Lilium martagon). Lubi ona żyzne, widne lasy liściaste, ziołorośla i płaty kosodrzewiny. źródło: KWSJP: Jolanta Flach: Kwitnące Tatry, prasa, 1997
	Błyskawica omyła cały płat łąk, spopielając je na sekundę w biały chlor. źródło: KWSJP: Piotr Siemion: Niskie Łąki, 2000
	3 km na pn. od centrum na wzgórzu Gruchawka płat lasu jodłowego, rezerwat przyrody. źródło: KWSJP: Krystyna Malik, Raciborska Maria (red.): Przewodnik po Polsce, 1996
	Od podnóży Tatr aż po piętro kosówki można spotkać jedną z najładniejszych roślin górskich - lilię złotogłów [...]. Lubi ona żyzne, widne lasy liściaste, ziołorośla i płaty kosodrzewiny. źródło: KWSJP: Jolanta Flach: Kwitnące Tatry, prasa, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	płat	płaty
D.	płata	płatów
C.	płatowi	płatom
B.	płat	płaty
N.	płatem	płatami
Ms.	płacie	płatach
W.	płacie	płaty

Składnia

płat

CZEGO

4. śniegu

Definicja

duży płatek śniegu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Połączenia

gęste, rzadkie; mokre płaty
płaty śniegu

Cytaty

	Od placu Zamkowego dął wiatr, do światła lamp pędziły ukośnie rzadkie płaty śniegu, mróz przenikał spoconą koszulę. źródło: KWSJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002
	Wrocław, czwartek 19 grudnia, godzina szósta rano Wrocław przyduszony był napuchniętymi kłębami szarych chmur, z których sypały się lepkie płaty śniegu. źródło: KWSJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	Padały duże, mokre płaty śniegu, które topniały, nim dotknęły ziemi. źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 1967
	Okiść powstaje, gdy śnieg pada dużymi, mokrymi płatami i osiada na igłach, gałęziach a czasem na liściach drzew. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	płat	płaty
D.	płata	płatów
C.	płatowi	płatom
B.	płat	płaty
N.	płatem	płatami
Ms.	płacie	płatach
W.	płacie	płaty

Inne uwagi

Zwykle lm

5. potyliczny

Definicja

anat.

część jakiegoś narządu oddzielona od innej jego części szczeliną lub rowkiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

płat ciemieniowy, potyliczny, skroniowy; brzuszny, przedni, tylni; pojedynczy płat; płaty czołowe mózgu, węchowe kresomózgowia
płat gruczołu krokowego, płuca, przysadki mózgowej, wątroby

Cytaty

	W grudniu 1996 r. u Havla stwierdzono zmiany nowotworowe w płucach. Dla ratowania życia prezydenta trzeba było mu wyciąć połowę prawego płata płuca. źródło: KWSJP: Jerzy Drozd; KJ; (REUTERS): Havel nie ma guza, prasa, 1998
	Badanych proszono o rozpoznanie skomplikowanego rysunku przypominającego twarze i obserwowano powstawanie tych fal w pewnych rejonach płatów potylicznych oraz ich rozchodzenie się, ogarnianie innych grup neuronów. źródło: KWSJP: Bożena Kastory: Podróż w czasie, prasa, 1999
	Czy neandertalczycy potrafili abstrakcyjnie myśleć, wytwarzali dzieła sztuki, porozumiewali się za pomocą języka? Częściowej odpowiedzi na to mogą udzielić modele ich mózgów. Były one średnio o 100 cm sześc. większe niż nasze. Jednak pochyłe czoło neandertalczyka wskazuje na mniejsze płaty czołowe mózgu. A to właśnie te struktury odpowiadają u Homo sapiens za najbardziej ludzkie cechy. źródło: KWSJP: Marcin Rotkiewicz: Nauka, prasa, 2004
	Każda z półkul dzieli się na płaty: czołowy, skroniowy, ciemieniowy i potyliczny. źródło: KWSJP: Jan Jaroszyński: Leki w psychiatrii, 1969

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	płat	płaty
D.	płata	płatów
C.	płatowi	płatom
B.	płat	płaty
N.	płatem	płatami
Ms.	płacie	płatach
W.	płacie	płaty

Składnia

	+	płat	+	JAKI
	+	płat	+	CZEGO

Frazeologizmy

płat nośny

Data ostatniej modyfikacji: 19.12.2010