UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zapalić

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. palić

1. ognisko

Definicja

sprawić, że coś zaczyna płonąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zażec, zażegnąć

Połączenia

  • prezydent zapalił coś; staruszka zapaliła coś; dzieci kelnerzy, napastnicy, żałobnicy zapalili coś
  • zapalić gaz, ogień, ognisko, stos; gromnicę, kadzidełko, pochodnię, świecę, świeczkę, watrę, zapalniczkę, zapałkę, znicz
  • zapalić coś księdzu, ojcu, papieżowi
  • zapalić na choince, na kominku
  • zapalić przed budynkiem, przed domami
  • zapalić w kominku, w oknie, w piecu

Cytaty

Skarceni przez Franziskę kelnerzy zapalili świece, a wraz ze zmianą oświetlenia zmienił się temat i rozmówca [...].

źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002

Mieszkańcy okolicznych budynków byli zbulwersowani faktem, że zapalono ognisko, z którego unosił się śmierdzący dym.

źródło: NKJP: Ognisko bez winnego, Dziennik Polski, 2003-09-06

Pułkownik przyniósł mi koc, zapalił w kominku, a potem nalał nam po szklaneczce whisky.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Księżyc nad Zakopanem, 2006

Dwa dni później Rudolf B. chciał zakupionym mułem zapalić w piecu.

źródło: NKJP: (Adk): Czarny interes, Nowiny Raciborskie, 2005-10-25

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

Rz osobowy + zapalić +
CO

2. dom

Definicja

sprawić, że coś zaczyna się palić i ulega w ten sposób zniszczeniu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Połączenia

  • piorun zapalił coś
  • zapalić dach, dom, pudło, szlafrok
  • zapalony od pioruna

Cytaty

[...] śmigłowiec zrzucił następne beczki. Jedna chybiła - chyba, że chodziło o przemienienie dzwonnicy w wywrócony na lewą stronę, płonący od zewnątrz komin - druga zapaliła dach.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Kisuny, 2008

Według prokuratury, Wiesław A. najpierw zapalił pudła kartonowe i gazety w windzie bloku na os. Zgody. [...] Obydwa pożary ugasiła straż.

źródło: NKJP: (STRZ): Podpalał windy?, Dziennik Polski, 2001-08-03

Jeszcze w XX wieku zdarzało się, że nie gaszono zapalonej od pioruna chaty - by nie przeciwstawiać się woli Bożej.

źródło: NKJP: Andrzej Osęka: Wystawy, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1997-10-10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

bez ograniczeń + zapalić +
CO

3. lampę

Definicja

włączyć źródło światła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaświecić

Połączenia

  • kosmonauta, reżyser, stróż zapalił coś; napastnicy zapalili coś
  • zapalić kinkiet, lampę, lampkę, latarkę, światełko, światło, żarówkę, żyrandol; jupitery, latarnię, reflektory
  • zapalić w kuchni, w mieszkaniu, w piwnicy, w pokoju, w przedpokoju

Cytaty

Raptem błysnęło światełko, stróż zapalił latarkę.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978

Kobieta obudziła się dopiero, gdy zapalili w kuchni światło.

źródło: NKJP: (bh): Policja na tropie, Dziennik Polski, 2000-12-28

Wreszcie zapalono lampę i można było się zabrać do lektury.

źródło: NKJP: Krystian Lupa: Podglądania, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

Rz osobowy + zapalić +
CO

4. papierosa

Definicja

rozżarzyć tytoń w papierosie lub innych podobnych do niego używkach

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zajarać, zajarzyć, zakopcić, zakurzyć, zasmolić

Połączenia

  • chłopak, kapitan, mężczyzna zapalił coś
  • zapalić cygaro, fajkę, marihuanę, papierosa, trawkę
  • zapalić generałowi żonie
  • zapalić dla humoru, dla przyjemności
  • zapalić na dworze, na tarasie, na ulicy
  • zapalić przed gmachem
  • zapalić przy dziecku
  • chętnie, nerwowo, spokojnie zapalić

Cytaty

Po obiedzie Melitta schodzi do niej i razem wycierają sztućce. Kawę zaparzą, zapalą papierosa.

źródło: NKJP: Janina Paradowska: Pruski dom, włoska swoboda, Polityka, 2007-04-21

W dzień przyjazdu Władek zapalił żonie pierwszego papierosa i nic nie powiedział, gdy się zakrztusiła dymem, bo zawsze mówił niewiele [...].

źródło: NKJP: Joanna Bator: Piaskowa Góra, 2009

Marek zostawił na fortepianie paczkę papierosów. Wyjął jednego, by zapalić na tarasie.

źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008

[...] jak urodził się Staś, oświadczył mi, że nigdy nie zapali przy dziecku i dotrzymał słowa [...].

źródło: NKJP: Usenet, 1999-12-30

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

Rz osobowy + zapalić +
CO

5. silnik

Definicja

uruchomić jakieś urządzenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  włączyć
hiperonimy:  uruchomić

Połączenia

  • kierowca; bus, radiowóz, samochód silnik zapalił coś; kobieta zapaliła coś
  • zapalić motocykl, motor, silnik, telewizor
  • zapalić kluczykiem
  • zapalić bez problemu
  • zapalić ponownie

Cytaty

W pewnym momencie kierowca zapalił silnik i błyskawicznie odjechał.

źródło: NKJP: Benzyna w... bańkach, Dziennik Polski, 2002-09-07

Jego radiowóz zapalił od razu. Odjeżdżał w stronę szosy, gdzie wciąż szurały opony niezliczonych aut.

źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996

Zatrzasnął bagażnik, zapalił motor i ruszył.

źródło: NKJP: Piotr Krawczyk: Plamka światła, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

bez ograniczeń + zapalić +
CO

6. rozświetlić

Definicja

książk. 
sprawić, że coś jaśnieje

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • księżyc zapalił coś; słońce zapaliło coś
  • zapalić iskierki, ognie

Cytaty

[...] chłodne słońce zapaliło małe iskierki na końcach jej podgiętych jak u dziecka rzęs.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Chylące się ku zachodowi słońce zapaliło ognie w szparach okiennic, przeszyło izbę skośnymi smugami światła.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

bez ograniczeń + zapalić +
CO

7. kogoś

Definicja

wzbudzić w kimś chęć do działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • zapalić uczniów
  • zapalić do gry, do idei, do kolekcjonowania, do nowinek kubizmu, futuryzmu, do pomysłu, do projektu, do walki

Cytaty

Jan Józef był inspiratorem znakomitym: potrafił skłonić do refleksji, zapalić do pomysłu, ale nigdy nie próbował nic narzucać czy kierować z ukrycia.

źródło: NKJP: Dziś mijają dwa lata od śmierci Jana Józefa Lipskiego, Gazeta Wyborcza, 1993-09-10

[...] byli tak zapaleni do nowinek kubizmu, futuryzmu, że rola Cézanne'a, zdaje mi się, w ich formacji malarskiej była nikła.

źródło: NKJP: Czapski Józef: Patrząc, 1996

Zapalił do projektu cudownego Henryka Tomaszewskiego.

źródło: NKJP: Kira Gałczyńska: Nie wrócę tu nigdy czyli Pożegnanie z Mazurami, 1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

bez ograniczeń + zapalić +
KOGO/CO + (do CZEGO)

8. entuzjazm

Definicja

wywołać w kimś uczucie lub stan nazwany następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

  • zapalić entuzjazm, fantazję, iskierkę nadziei

Cytaty

- Miałem jeszcze w liceum wspaniałą polonistkę i ona umiała w nas zapalić entuzjazm do literatury.

źródło: NKJP: Piosenka myślenia nie zastąpi, Dziennik Polski, 2001-05-04

Jak mówią, pan Wiśniewski swoją determinacją zapalił w nich iskierkę nadziei, że nie wszystko stracone i że oni być może także powinni nadal walczyć.

źródło: NKJP: (ZAR): Zapalił iskierkę, Dziennik Zachodni, 2006-03-21

Będziemy miło wspominać spotkanie z leśnikiem który zapalił w nas szacunek do przyrody [...].

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalę
zapalimy
2 os. zapalisz
zapalicie
3 os. zapali
zapalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłem
+(e)m zapalił
zapaliłam
+(e)m zapaliła
zapaliłom
+(e)m zapaliło
zapaliliśmy
+(e)śmy zapalili
zapaliłyśmy
+(e)śmy zapaliły
2 os. zapaliłeś
+(e)ś zapalił
zapaliłaś
+(e)ś zapaliła
zapaliłoś
+(e)ś zapaliło
zapaliliście
+(e)ście zapalili
zapaliłyście
+(e)ście zapaliły
3 os. zapalił
zapaliła
zapaliło
zapalili
zapaliły

bezosobnik: zapalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zapalmy
2 os. zapal
zapalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zapaliłbym
bym zapalił
zapaliłabym
bym zapaliła
zapaliłobym
bym zapaliło
zapalilibyśmy
byśmy zapalili
zapaliłybyśmy
byśmy zapaliły
2 os. zapaliłbyś
byś zapalił
zapaliłabyś
byś zapaliła
zapaliłobyś
byś zapaliło
zapalilibyście
byście zapalili
zapaliłybyście
byście zapaliły
3 os. zapaliłby
by zapalił
zapaliłaby
by zapaliła
zapaliłoby
by zapaliło
zapaliliby
by zapalili
zapaliłyby
by zapaliły

bezosobnik: zapalono by

bezokolicznik: zapalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zapaliwszy

gerundium: zapalenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapalenie
zapalenia
D. zapalenia
zapaleń
C. zapaleniu
zapaleniom
B. zapalenie
zapalenia
N. zapaleniem
zapaleniami
Ms. zapaleniu
zapaleniach
W. zapalenie
zapalenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zapalony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. zapalony
zapalony
zapalony
zapalone
zapalona
D. zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonego
zapalonej
C. zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonemu
zapalonej
B. zapalonego
zapalonego
zapalony
zapalone
zapaloną
N. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapaloną
Ms. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. zapaleni
zapaleni
zapalone
zapalone
D. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych
C. zapalonym
zapalonym
zapalonym
zapalonym
B. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalone
N. zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
zapalonymi
Ms. zapalonych
zapalonych
zapalonych
zapalonych

odpowiednik aspektowy: zapalać

Składnia

Rz osobowy + zapalić +
CO + w KIM
Data ostatniej modyfikacji: 02.02.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj