UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zakurzyć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł. SStp notuje rzeczownik zakurzenie 'gęsta mgła, chmura', poświadczony cytatem z 1. poł. XV w.

Pochodzenie

Zob. kurzyć

1. chmurą kurzu

Definicja

spowodować podniesienie się chmury kurzu lub innej podobnej substancji

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	nakurzyć
	hiperonimy:	zabrudzić

Cytaty

Tuż obok przemknęło jakieś auto. Zakurzyło pyłem śnieżnym i zniknęło.

źródło: NKJP: Drobina wśród lodu, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-04-13

Za oknem zerwał się wiatr, wzbił tumany węglowego pyłu, kołysał jesionem. Zakurzył nam cały widok.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1983

Zerwał się wiatr, zaszumiał w badylach, zakołował i zakurzył suchymi liśćmi.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakurzę	zakurzymy
2 os.	zakurzysz	zakurzycie
3 os.	zakurzy	zakurzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłem +(e)m zakurzył	zakurzyłam +(e)m zakurzyła	zakurzyłom +(e)m zakurzyło	zakurzyliśmy +(e)śmy zakurzyli	zakurzyłyśmy +(e)śmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłeś +(e)ś zakurzył	zakurzyłaś +(e)ś zakurzyła	zakurzyłoś +(e)ś zakurzyło	zakurzyliście +(e)ście zakurzyli	zakurzyłyście +(e)ście zakurzyły
3 os.	zakurzył	zakurzyła	zakurzyło	zakurzyli	zakurzyły

bezosobnik: zakurzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakurzmy
2 os.	zakurz	zakurzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłbym bym zakurzył	zakurzyłabym bym zakurzyła	zakurzyłobym bym zakurzyło	zakurzylibyśmy byśmy zakurzyli	zakurzyłybyśmy byśmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłbyś byś zakurzył	zakurzyłabyś byś zakurzyła	zakurzyłobyś byś zakurzyło	zakurzylibyście byście zakurzyli	zakurzyłybyście byście zakurzyły
3 os.	zakurzyłby by zakurzył	zakurzyłaby by zakurzyła	zakurzyłoby by zakurzyło	zakurzyliby by zakurzyli	zakurzyłyby by zakurzyły

bezosobnik: zakurzono by

bezokolicznik: zakurzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakurzywszy

gerundium: zakurzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakurzenie	zakurzenia
D.	zakurzenia	zakurzeń
C.	zakurzeniu	zakurzeniom
B.	zakurzenie	zakurzenia
N.	zakurzeniem	zakurzeniami
Ms.	zakurzeniu	zakurzeniach
W.	zakurzenie	zakurzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakurzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakurzony	zakurzony	zakurzony	zakurzone	zakurzona
D.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonej
C.	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonej
B.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzony	zakurzone	zakurzoną
N.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzoną
Ms.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakurzeni	zakurzeni	zakurzone	zakurzone
D.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych
C.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym
B.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzone
N.	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi
Ms.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych

odpowiednik aspektowy: kurzyć

Składnia

	+	zakurzyć	+	(CO) + (CZYM)
Ø	+	zakurzyć	+	CZYM

2. kurzem

Definicja

pokryć coś kurzem

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zabrudzić

Połączenia

zakurzony kąt; zakurzona półka, ściana, żarówka; zakurzone buty, kartony, książki, ubranie
zakurzony pyłem

Cytaty

	Fałszywy alarm w hostelu Służewiec przy Bokserskiej. Czujka pożarowa zareagowała, kiedy pracujący robotnicy mocno zakurzyli remontowane pomieszczenia. źródło: NKJP: Internet
	Szedł z boku po trawie, pewnie, żeby sobie nie zakurzyć lśniących butów.. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski, Noc i inne opowiadania, 2001
	Wysiadł z niego przystojny szpakowaty mężczyzna z wielkim bukietem kwiatów i zapytał mnie, czy nie wiem, gdzie tu można umyć samochód, bo te nasze polskie drogi strasznie zakurzone. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004
	Idą pieszo, zakurzeni, zmęczeni. Upał straszliwy. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1985

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakurzę	zakurzymy
2 os.	zakurzysz	zakurzycie
3 os.	zakurzy	zakurzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłem +(e)m zakurzył	zakurzyłam +(e)m zakurzyła	zakurzyłom +(e)m zakurzyło	zakurzyliśmy +(e)śmy zakurzyli	zakurzyłyśmy +(e)śmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłeś +(e)ś zakurzył	zakurzyłaś +(e)ś zakurzyła	zakurzyłoś +(e)ś zakurzyło	zakurzyliście +(e)ście zakurzyli	zakurzyłyście +(e)ście zakurzyły
3 os.	zakurzył	zakurzyła	zakurzyło	zakurzyli	zakurzyły

bezosobnik: zakurzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakurzmy
2 os.	zakurz	zakurzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłbym bym zakurzył	zakurzyłabym bym zakurzyła	zakurzyłobym bym zakurzyło	zakurzylibyśmy byśmy zakurzyli	zakurzyłybyśmy byśmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłbyś byś zakurzył	zakurzyłabyś byś zakurzyła	zakurzyłobyś byś zakurzyło	zakurzylibyście byście zakurzyli	zakurzyłybyście byście zakurzyły
3 os.	zakurzyłby by zakurzył	zakurzyłaby by zakurzyła	zakurzyłoby by zakurzyło	zakurzyliby by zakurzyli	zakurzyłyby by zakurzyły

bezosobnik: zakurzono by

bezokolicznik: zakurzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakurzywszy

gerundium: zakurzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakurzenie	zakurzenia
D.	zakurzenia	zakurzeń
C.	zakurzeniu	zakurzeniom
B.	zakurzenie	zakurzenia
N.	zakurzeniem	zakurzeniami
Ms.	zakurzeniu	zakurzeniach
W.	zakurzenie	zakurzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakurzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakurzony	zakurzony	zakurzony	zakurzone	zakurzona
D.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonej
C.	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonej
B.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzony	zakurzone	zakurzoną
N.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzoną
Ms.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakurzeni	zakurzeni	zakurzone	zakurzone
D.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych
C.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym
B.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzone
N.	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi
Ms.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

zakurzyć

3. śniegiem

Definicja

wydobyć się skądś szybko i w dużej ilości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

sypnąć

Cytaty

Zaraz śniegiem zakurzyło.
- W ciągu nocy posypało.

źródło: NKJP: Internet

Na progu zrobiła zwinny skręt, przyhamowała, aż rozległ się chrzęst nart szorujących o zlodowaciałą nawierzchnię i śnieg zakurzył jej koło nóg.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakurzę	zakurzymy
2 os.	zakurzysz	zakurzycie
3 os.	zakurzy	zakurzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłem +(e)m zakurzył	zakurzyłam +(e)m zakurzyła	zakurzyłom +(e)m zakurzyło	zakurzyliśmy +(e)śmy zakurzyli	zakurzyłyśmy +(e)śmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłeś +(e)ś zakurzył	zakurzyłaś +(e)ś zakurzyła	zakurzyłoś +(e)ś zakurzyło	zakurzyliście +(e)ście zakurzyli	zakurzyłyście +(e)ście zakurzyły
3 os.	zakurzył	zakurzyła	zakurzyło	zakurzyli	zakurzyły

bezosobnik: zakurzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakurzmy
2 os.	zakurz	zakurzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłbym bym zakurzył	zakurzyłabym bym zakurzyła	zakurzyłobym bym zakurzyło	zakurzylibyśmy byśmy zakurzyli	zakurzyłybyśmy byśmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłbyś byś zakurzył	zakurzyłabyś byś zakurzyła	zakurzyłobyś byś zakurzyło	zakurzylibyście byście zakurzyli	zakurzyłybyście byście zakurzyły
3 os.	zakurzyłby by zakurzył	zakurzyłaby by zakurzyła	zakurzyłoby by zakurzyło	zakurzyliby by zakurzyli	zakurzyłyby by zakurzyły

bezosobnik: zakurzono by

bezokolicznik: zakurzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakurzywszy

gerundium: zakurzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakurzenie	zakurzenia
D.	zakurzenia	zakurzeń
C.	zakurzeniu	zakurzeniom
B.	zakurzenie	zakurzenia
N.	zakurzeniem	zakurzeniami
Ms.	zakurzeniu	zakurzeniach
W.	zakurzenie	zakurzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakurzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakurzony	zakurzony	zakurzony	zakurzone	zakurzona
D.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonej
C.	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonej
B.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzony	zakurzone	zakurzoną
N.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzoną
Ms.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakurzeni	zakurzeni	zakurzone	zakurzone
D.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych
C.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym
B.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzone
N.	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi
Ms.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych

odpowiednik aspektowy: kurzyć

Składnia

Ø	+	zakurzyć	+	(CZYM)
	+	zakurzyć	+	(GDZIE)

4. fajkę

Definicja

pot.

zapalić tytoń, aby wdychać dym

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zajarać, zajarzyć, zakopcić, zapalić, zasmolić

Połączenia

zakurzyć fajkę

Cytaty

Kapitan nie dał się długo prosić, zakurzył fajkę i zaczął mówić: - Beniowski po dostaniu się do niewoli od razu zaczął przemyśliwać o ucieczce.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

Raz, dwa razy na miesiąc coś zakurzył, a jak co więcej było, to zawsze dziękował.

źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Cukier w normie z ekstrabonusem, 2005

I kiedyś właśnie, gdy odprowadziłem go już spory kawałek za wieś, zachciało mu się nagle zakurzyć, więc siedliśmy na brzegu głębokiego leja po bombie, i wtedy zwierzyłem mu się, że chciałbym mieć charta.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zakurzę	zakurzymy
2 os.	zakurzysz	zakurzycie
3 os.	zakurzy	zakurzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłem +(e)m zakurzył	zakurzyłam +(e)m zakurzyła	zakurzyłom +(e)m zakurzyło	zakurzyliśmy +(e)śmy zakurzyli	zakurzyłyśmy +(e)śmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłeś +(e)ś zakurzył	zakurzyłaś +(e)ś zakurzyła	zakurzyłoś +(e)ś zakurzyło	zakurzyliście +(e)ście zakurzyli	zakurzyłyście +(e)ście zakurzyły
3 os.	zakurzył	zakurzyła	zakurzyło	zakurzyli	zakurzyły

bezosobnik: zakurzono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zakurzmy
2 os.	zakurz	zakurzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zakurzyłbym bym zakurzył	zakurzyłabym bym zakurzyła	zakurzyłobym bym zakurzyło	zakurzylibyśmy byśmy zakurzyli	zakurzyłybyśmy byśmy zakurzyły
2 os.	zakurzyłbyś byś zakurzył	zakurzyłabyś byś zakurzyła	zakurzyłobyś byś zakurzyło	zakurzylibyście byście zakurzyli	zakurzyłybyście byście zakurzyły
3 os.	zakurzyłby by zakurzył	zakurzyłaby by zakurzyła	zakurzyłoby by zakurzyło	zakurzyliby by zakurzyli	zakurzyłyby by zakurzyły

bezosobnik: zakurzono by

bezokolicznik: zakurzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zakurzywszy

gerundium: zakurzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zakurzenie	zakurzenia
D.	zakurzenia	zakurzeń
C.	zakurzeniu	zakurzeniom
B.	zakurzenie	zakurzenia
N.	zakurzeniem	zakurzeniami
Ms.	zakurzeniu	zakurzeniach
W.	zakurzenie	zakurzenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zakurzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zakurzony	zakurzony	zakurzony	zakurzone	zakurzona
D.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonego	zakurzonej
C.	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonemu	zakurzonej
B.	zakurzonego	zakurzonego	zakurzony	zakurzone	zakurzoną
N.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzoną
Ms.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zakurzeni	zakurzeni	zakurzone	zakurzone
D.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych
C.	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym	zakurzonym
B.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzone
N.	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi	zakurzonymi
Ms.	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych	zakurzonych

Składnia

zakurzyć

(CO)

Data ostatniej modyfikacji: 27.02.2025