UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

jednia

Chronologizacja

1843, B. Trentowski: Stosunek filozofii do cybernetyki czyli sztuki rządzenia narodem, books.google.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. jednia
jednie
D. jedni
jedni
C. jedni
jedniom
B. jednię
jednie
N. jednią
jedniami
Ms. jedni
jedniach
W. jednio
jednie

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

Zob. jeden

1. jedność

Definicja

książk. 
jedność - stan, w którym części jakiejś całości są ze sobą zgodne

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  jedność

Cytaty

Bóg [...] to jednia trzech Osób. Jako taki jest jeden.

źródło: NKJP: Internet

Saszka poczuł, że się wtapia w tę jednię nieskończonego i maleńkiego: małej pszczółki, ogromnego nieba i żółtej łąki z milionem kwiatów.

źródło: NKJP: Włodzimierz Pawluczuk: Judasz, 2004

[...] urlopy mogłyby przedłużyć tę dual union, tę dwuosobową jednię matki z dzieckiem, dla dobra rozwoju tegoż dziecka.

źródło: NKJP: 31. posiedzenie Senatu RP, stenogram, wersja robocza

Tak przeto zamierzona jednia architektury z krajobrazem stanowiła podstawową cechę monasterów atoskich.

źródło: NKJP: Jan Gać: Grecja kulturowy przewodnik po Grecji bizantyńskiej, 2007

Wisława Szymborska wybrała cebulę, już samym tytułem poniekąd ją nobilitując, jako przedmiot filozoficznych refleksji i poetyckich obserwacji, czyli dwu głównych form poznania, stanowiących zresztą w tekście wiersza „Cebula” koherentną jednię.

źródło: NKJP: Zbigniew Lisowski: Poznawanie poezji: interpretacje, 2008

Składnia

bez ograniczeń + jednia +
(KOGO/CZEGO)
bez ograniczeń + jednia +
(KOGO/CZEGO) + (z KIM/CZYM)

2. w filozofii

Definicja

filoz. 
istniejący sam z siebie, doskonały i nieograniczony byt stanowiący źródło całej rzeczywistości i podstawę jej istnienia, postulowany w niektórych systemach filozoficznych i religijnych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka filozofia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

Relacje znaczeniowe

synonimy:  absolut
hiperonimy:  byt

Cytaty

Plotyn nie miał [...] wątpliwości, że istnieje byt od idei doskonalszy - szczyt piękna, prawdy, dobra i jedności - absolut, czyli jednia.

źródło: NKJP: Andrzej Szczeklik: Kore: o chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny,2007

Heglowska jednia, a zarazem przeciwieństwo, bytu i Niczego, stwierdzana jest z wnętrza stawania się; to nie ono jest Wszystkim i Niczym; ono jest ruchem, przechodzeniem [...].

źródło: NKJP: Witold P. Glinkowski (red.): Rozum w dziejach. Księga jubileuszowa profesora Ryszarda Panasiuka, 2001

„Najdoskonalsza” jest jednia (absolut), będąca źródłem wszystkiego i ponad wszelką doskonałością szczytem piękna, dobra, prawdy i jedności, źródłem wszelkiej racjonalności, lecz sama niepoznawalna.

źródło: Bogumil Jasinowski: Wschodnie chrześcijaństwo a Rosja, 2002 (books.google.pl)

Niektórzy filozofowie przedmarksistowscy, dążąc do wyjaśnienia powstania człowieka, twierdzili, że jest on dziełem jakiejś niepoznawalnej idei, którą nazywano Jednią, Absolutem, Bogiem.

źródło: Bartłomiej Kozera: Marksistowskie widzenie rzeczywistości, 1987 (books.google.pl)

Data ostatniej modyfikacji: 15.10.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj