UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zyskać

Chronologizacja

1403, SStp
Wyraz poświadczony również w tekście "Bogurodzicy", datowanym często na wiek XIII (niekiedy nawet na okres wcześniejszy), jednak jego najstarszy zachowany zapis pochodzi dopiero z 1407 r.

Pochodzenie

psł. *jьz-iskati 'wyszukać coś, pozyskać czy odzyskać, odnaleźć coś przez szukanie, poszukiwanie'

1. zarobić

Definicja

osiągnąć korzyść finansową

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

antonimy:  stracić

Połączenia

  • budżet zyskał; gospodarka zyskała; banki, firmy zyskały
  • zyskać na eksporcie
  • finansowo; dużo, sporo zyskać

Cytaty

Więcej na lokatach w tym banku zyskają przede wszystkim klienci, którzy preferują oprocentowanie stałe.

źródło: NKJP: Lokaty wyżej oprocentowane, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2004-01-06

Umorzeniu mogą ulec opłaty za emitowanie zanieczyszczeń powietrza. Do tej pory z tej możliwości skorzystało 20 kopalń. Łącznie zyskały na tym 24 miliony złotych.

źródło: NKJP: (wit): Ulgi dla kopalń, Dziennik Zachodni, 2002-11-21

[...] była szwedzka modelka, która w tym roku urodziła drugie dziecko, już zapowiedziała, że wynajmie najlepsze firmy specjalizujące się w rozwodach, by na odejściu od męża zyskać miliony dolarów.

źródło: NKJP: John Hopkins: Bolesny upadek legendy, Dziennik Zachodni, 2009-12-23

Najprościej mówiąc, pieniądze mają pochodzić z paliwa. Podatek mają zaś płacić nie kierowcy ale producenci, dystrybutorzy paliw. W ten sposób chcielibyśmy zyskać około miliarda złotych.

źródło: NKJP: RObert Domżał: Szczęśliwa trzynastka, Gazeta Poznańska, 2003-09-13

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskam
 zyskamy
2 os. zyskasz
 zyskacie
3 os. zyska
 zyskają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałem
+(e)m zyskał
 zyskałam
+(e)m zyskała
 zyskałom
+(e)m zyskało
 zyskaliśmy
+(e)śmy zyskali
 zyskałyśmy
+(e)śmy zyskały
2 os. zyskałeś
+(e)ś zyskał
 zyskałaś
+(e)ś zyskała
 zyskałoś
+(e)ś zyskało
 zyskaliście
+(e)ście zyskali
 zyskałyście
+(e)ście zyskały
3 os. zyskał
 zyskała
 zyskało
 zyskali
 zyskały

bezosobnik: zyskano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskajmy
2 os. zyskaj
 zyskajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałbym
bym zyskał
 zyskałabym
bym zyskała
 zyskałobym
bym zyskało
 zyskalibyśmy
byśmy zyskali
 zyskałybyśmy
byśmy zyskały
2 os. zyskałbyś
byś zyskał
 zyskałabyś
byś zyskała
 zyskałobyś
byś zyskało
 zyskalibyście
byście zyskali
 zyskałybyście
byście zyskały
3 os. zyskałby
by zyskał
 zyskałaby
by zyskała
 zyskałoby
by zyskało
 zyskaliby
by zyskali
 zyskałyby
by zyskały

bezosobnik: zyskano by

bezokolicznik: zyskać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zyskawszy

gerundium: zyskanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zyskany

odpowiednik aspektowy: zyskiwać

Składnia

Rzosobowy + zyskać +
CO + (na CZYM)
Rzosobowy + zyskać +
na CZYM

2. skorzystać

Definicja

odnieść z czegoś korzyść

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  skorzystać
antonimy:  stracić

Połączenia

  • pacjenci zyskali
  • zyskać na reformie
  • dużo, sporo zyskać

Cytaty

Nie dość, że jest to dla nas na pewno reklama, to jeszcze miasto na tym zyska, ludzie będą mieli z tego korzyści.

źródło: NKJP: Katarzyna Brudnias, Magdalena Wrona: Bemowo już nie dla Jacksona, Super Express nr 18/3, 1998

Ja was potrzebuję, a i wy przy mnie możecie wiele zyskać. Wzajemna korzyść opiera się na szacunku [...].

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Podczas gdy prasa podaje coraz dokładniejsze dane o stratach rosyjskich wojsk w Czeczenii, Moskwa aż trzęsie się od plotek, kto straci, a kto zyska na tej awanturze.

źródło: NKJP: Andrzej M. Zaucha, Bartosz Węglarczyk: Wojsko traci w Groznym, a kto przegra w Moskwie, Gazeta Wyborcza, 1995-01-07

Pracownicy nie stracili roboty, pacjenci zyskali, bo miejscowy szpital nadal funkcjonuje, a - w razie potrzeby - specjalistyczne badania mogą robić także na Wołoskiej.

źródło: NKJP: Joanna Solska: Leczą, nie liczą, Polityka, 2005-02-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskam
 zyskamy
2 os. zyskasz
 zyskacie
3 os. zyska
 zyskają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałem
+(e)m zyskał
 zyskałam
+(e)m zyskała
 zyskałom
+(e)m zyskało
 zyskaliśmy
+(e)śmy zyskali
 zyskałyśmy
+(e)śmy zyskały
2 os. zyskałeś
+(e)ś zyskał
 zyskałaś
+(e)ś zyskała
 zyskałoś
+(e)ś zyskało
 zyskaliście
+(e)ście zyskali
 zyskałyście
+(e)ście zyskały
3 os. zyskał
 zyskała
 zyskało
 zyskali
 zyskały

bezosobnik: zyskano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskajmy
2 os. zyskaj
 zyskajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałbym
bym zyskał
 zyskałabym
bym zyskała
 zyskałobym
bym zyskało
 zyskalibyśmy
byśmy zyskali
 zyskałybyśmy
byśmy zyskały
2 os. zyskałbyś
byś zyskał
 zyskałabyś
byś zyskała
 zyskałobyś
byś zyskało
 zyskalibyście
byście zyskali
 zyskałybyście
byście zyskały
3 os. zyskałby
by zyskał
 zyskałaby
by zyskała
 zyskałoby
by zyskało
 zyskaliby
by zyskali
 zyskałyby
by zyskały

bezosobnik: zyskano by

bezokolicznik: zyskać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zyskawszy

gerundium: zyskanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zyskany

odpowiednik aspektowy: zyskiwać

Składnia

Rzosobowy + zyskać +
(na CZYM)

3. zdobyć

Definicja

dostać coś, co było przedmiotem starań

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozyskać, uzyskać, zdobyć
antonimy:  stracić

Połączenia

  • zyskać dofinansowanie, pieniądze, środki; nagrodę; głosy, punkty; czas; nieśmiertelność, zdrowie; akceptację, aplauz, aprobatę, autorytet, jakąś opinię, poklask, poparcie, popularność, pozycję, przychylność, przyjaźń, rangę, renomę, rozgłos, sławę, sympatię, szacunek, uznanie, zaufanie; przewagę; gwarancję, pewność; miano, nazwę, przydomek, status, tytuł; dostęp, możliwość, prawo, szansę; kontrolę; spokój; wiedzę; zgodę
  • zyskać coś czyimś kosztem
  • zyskać w opinii publicznej; w wyborach
  • błyskawicznie, szybko; łatwo zyskać

Cytaty

[...] nawet w powiatach jest sporo inteligencji i sekretarz, by zyskać autorytet, nie może być ciemniakiem, ale powinien wykazywać się rozleglejszą wiedzą ogólną.

źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997

Do obozowej elity należeli zarówno więźniowie, którzy świadomie i brutalnie włączyli się do uczestnictwa w aparacie terroru, jak i więźniowie, którzy zyskali stanowiska dzięki szczęśliwemu przypadkowi.

źródło: NKJP: Anna Pawełczyńska: Wartości a przemoc: zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia, 1995

Miniony rok próbował podsumować burmistrz Marek Fryźlewicz. Przypomniał, [...] jak jesienią całe Podhale zyskało w wyborach mocniejszą reprezentację parlamentarną i jakie rozbudziło to nadzieje na pomoc w rozwiązaniu również lokalnych problemów.

źródło: NKJP: (ASZ): Szczęśliwego Nowego Targu!, Dziennik Polski, 2006-01-09

Zbyt wielu żyło jeszcze w tej społeczności świadków rozbiorów i uczestników walk o niepodległość, aby jakakolwiek forma kolaboracji mogła zyskać w Polsce akceptację.

źródło: NKJP: Anna Pawełczyńska: Wartości a przemoc: zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia, 1995

Z dużą przyjemnością przysiadłem w niepozornym lokalu, który moją sympatię zyskał wyglądem i atmosferą - „Jadłodajnia Jagienka”.

źródło: NKJP: Piotr Bikont: Chińczyk i Hindus w jednym stali domu, Magazyn nr 31 dodatek do Gazety Wyborczej, 1995-08-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskam
 zyskamy
2 os. zyskasz
 zyskacie
3 os. zyska
 zyskają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałem
+(e)m zyskał
 zyskałam
+(e)m zyskała
 zyskałom
+(e)m zyskało
 zyskaliśmy
+(e)śmy zyskali
 zyskałyśmy
+(e)śmy zyskały
2 os. zyskałeś
+(e)ś zyskał
 zyskałaś
+(e)ś zyskała
 zyskałoś
+(e)ś zyskało
 zyskaliście
+(e)ście zyskali
 zyskałyście
+(e)ście zyskały
3 os. zyskał
 zyskała
 zyskało
 zyskali
 zyskały

bezosobnik: zyskano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskajmy
2 os. zyskaj
 zyskajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałbym
bym zyskał
 zyskałabym
bym zyskała
 zyskałobym
bym zyskało
 zyskalibyśmy
byśmy zyskali
 zyskałybyśmy
byśmy zyskały
2 os. zyskałbyś
byś zyskał
 zyskałabyś
byś zyskała
 zyskałobyś
byś zyskało
 zyskalibyście
byście zyskali
 zyskałybyście
byście zyskały
3 os. zyskałby
by zyskał
 zyskałaby
by zyskała
 zyskałoby
by zyskało
 zyskaliby
by zyskali
 zyskałyby
by zyskały

bezosobnik: zyskano by

bezokolicznik: zyskać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zyskawszy

gerundium: zyskanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zyskany

odpowiednik aspektowy: zyskiwać

Składnia

bez ograniczeń + zyskać +
CO + (w CZYM)
bez ograniczeń + zyskać +
CO + (CZYM)

4. zjednać

Definicja

zapewnić sobie czyjeś poparcie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozyskać, zdobyć
antonimy:  stracić

Połączenia

  • zyskać przyjaciół, sojuszników, sprzymierzeńców, zwolenników; inwestora, sponsora; klientów; czytelników; wyborców

Cytaty

Na razie premier [...] ma kilka miesięcy, przynajmniej do nowego budżetu, by próbować odmienić sytuację na swoją korzyść i zyskać sojuszników.

źródło: NKJP: Janina Paradowska, Polityka, 2003-03-15

[...] Sapkowski jest pierwszym polskim pisarzem, który zyskał czytelników poza środowiskowym gettem miłośników fantastyki i dogonił nakładami swoich książek innych autorów literatury popularnej.

źródło: NKJP: Wojciech Orliński: Najnowsza powieść Andrzeja Sapkowskiego, mistrza fantasy, Gazeta Wyborcza, 1997-11-05

Książę wspierając odtąd suzerena w konflikcie papieżem i innymi feudałami Rzeszy, zyskał w nim potężnego protektora i sprzymierzeńca w walkach z Węgrami, Czechami i Bawarią [...].

źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy: Rycerze w służbie dam i dworu, 2009

[...] procesy giełdowe mogły być powszechniej rozumiane i mogły zyskać zwolenników w społeczeństwie.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 29.09.1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskam
 zyskamy
2 os. zyskasz
 zyskacie
3 os. zyska
 zyskają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałem
+(e)m zyskał
 zyskałam
+(e)m zyskała
 zyskałom
+(e)m zyskało
 zyskaliśmy
+(e)śmy zyskali
 zyskałyśmy
+(e)śmy zyskały
2 os. zyskałeś
+(e)ś zyskał
 zyskałaś
+(e)ś zyskała
 zyskałoś
+(e)ś zyskało
 zyskaliście
+(e)ście zyskali
 zyskałyście
+(e)ście zyskały
3 os. zyskał
 zyskała
 zyskało
 zyskali
 zyskały

bezosobnik: zyskano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskajmy
2 os. zyskaj
 zyskajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałbym
bym zyskał
 zyskałabym
bym zyskała
 zyskałobym
bym zyskało
 zyskalibyśmy
byśmy zyskali
 zyskałybyśmy
byśmy zyskały
2 os. zyskałbyś
byś zyskał
 zyskałabyś
byś zyskała
 zyskałobyś
byś zyskało
 zyskalibyście
byście zyskali
 zyskałybyście
byście zyskały
3 os. zyskałby
by zyskał
 zyskałaby
by zyskała
 zyskałoby
by zyskało
 zyskaliby
by zyskali
 zyskałyby
by zyskały

bezosobnik: zyskano by

bezokolicznik: zyskać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zyskawszy

gerundium: zyskanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zyskany

odpowiednik aspektowy: zyskiwać

Składnia

bez ograniczeń + zyskać +
KOGO + (w KIM)

5. wypaść lepiej

Definicja

wypaść lepiej pod względem jakościowym lub ilościowym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

antonimy:  stracić
hiperonimy:  poprawić się

Połączenia

  • zyskać na sile; na atrakcyjności, na estetyce, na urodzie, na wyglądzie; na popularności, na prestiżu, na randze; na smaku; na jakości; na cenie, na wartości; na znaczeniu
  • zyskać w czyichś oczach
  • bardzo, wyraźnie, zdecydowanie, znacznie zyskać

Cytaty

Po II wojnie światowej idea strukturyzacji zyskała na popularności, w latach sześćdziesiątych objęła także kraje Europy Środkowej i Wschodniej.

źródło: NKJP: Sławomir Piskorz (red.): Zarys dydaktyki geografii, 1997

W tym stroju jej młode ciało, raczej krępe, zyskało na smukłości.

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

W dostarczonym przez Bottomleya ubraniu było mi jeszcze goręcej. Zyskałem na prezencji, straciłem na wygodzie [...].

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2005

[...] klasa robotnicza wzrosła liczebnie, pogłębiła się świadomość klasowa robotników, okrzepły i zyskały na sile partie socjalistyczne, związki zawodowe rozwijały coraz szerszą działalność.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskam
 zyskamy
2 os. zyskasz
 zyskacie
3 os. zyska
 zyskają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałem
+(e)m zyskał
 zyskałam
+(e)m zyskała
 zyskałom
+(e)m zyskało
 zyskaliśmy
+(e)śmy zyskali
 zyskałyśmy
+(e)śmy zyskały
2 os. zyskałeś
+(e)ś zyskał
 zyskałaś
+(e)ś zyskała
 zyskałoś
+(e)ś zyskało
 zyskaliście
+(e)ście zyskali
 zyskałyście
+(e)ście zyskały
3 os. zyskał
 zyskała
 zyskało
 zyskali
 zyskały

bezosobnik: zyskano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zyskajmy
2 os. zyskaj
 zyskajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zyskałbym
bym zyskał
 zyskałabym
bym zyskała
 zyskałobym
bym zyskało
 zyskalibyśmy
byśmy zyskali
 zyskałybyśmy
byśmy zyskały
2 os. zyskałbyś
byś zyskał
 zyskałabyś
byś zyskała
 zyskałobyś
byś zyskało
 zyskalibyście
byście zyskali
 zyskałybyście
byście zyskały
3 os. zyskałby
by zyskał
 zyskałaby
by zyskała
 zyskałoby
by zyskało
 zyskaliby
by zyskali
 zyskałyby
by zyskały

bezosobnik: zyskano by

bezokolicznik: zyskać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zyskawszy

gerundium: zyskanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zyskany

odpowiednik aspektowy: zyskiwać

Składnia

bez ograniczeń + zyskać +
na CZYM

Frazeologizmy

ktoś zyskał na czasie
Data ostatniej modyfikacji: 23.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN