UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dawać

Chronologizacja

XIV w., Bańk
XIV w., Bor

Pochodzenie

psł. *davati

1. prezent

Definicja

powodować, ktoś staje się właścicielem określonego przedmiotu lub może z niego korzystać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Połączenia

dawać prezent, upominek; dom, samochód; czekoladki, książkę, kwiaty, pierścionek
dawać na pamiątkę, na imieniny, na urodziny, na rocznicę ślubu; w prezencie; z okazji (imienin, ślubu, urodzin)

Cytaty

	Zobaczyła, że jestem zrozpaczony, i odruchowo zdjęła sygnet z palca, dając mi go na dowód, że wróci. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Miłośnica, 2009
	Więc żadnej wizytówki mu nie daję, tylko dalej w samochodzie się gnieciemy, aż na lotnisku się zatrzymaliśmy, a tam mały samolot na nas czeka. źródło: NKJP: Marian Marzyński: Sennik polsko-żydowski, 2005
	Halinę uratowała przed głodem Grażynka Rozpuch, dając jej w prezencie poniemiecką maszynę do szycia Singer, którą dostała za to, że dała się użyć, ale sama nie używała. źródło: NKJP: Joanna Bator: Piaskowa Góra, 2009
	Może i byśmy się zgodzili, ale najpierw trzeba to wszystko naprawić, a nie dawać nam dziadostwo. źródło: NKJP: Anna Drelich: Zapomnieli o dzieciach, Sztafeta, 28/2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + KOMU

2. do ręki

Definicja

trzymając coś, przybliżać rękę do innej osoby tak, aby ona mogła to wziąć do ręki

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

podawać

Cytaty

Czy normalni rodzice dają do ręki dziecku brzytwę?

źródło: NKJP: Paweł Huelle: Ostatnia Wieczerza, 2007

Przedstawienie skończone. A teraz dawaj książkę. - Nie mam jej, panie Palmistrze.

źródło: NKJP: Katarzyna Pisarzewska: Koncert łgarzy, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + KOMU

3. adres

Definicja

powodować, że coś staje się dostępne dla określonej osoby i może ona tego użyć zgodnie ze swoimi potrzebami

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

podawać

Połączenia

dawać obiad, kolację; adres, numer telefonu, telefon

Cytaty

I w partii, zamiast mu powiedzieć: pisz doktorat, kończ tę zaczętą pracę naukową, my ci dajemy urlop od partyjnej roboty, to oni mu, proszę pani, powiedzieli: słuchaj ty, jedź na Śląsk, bo tam posadzili okręgowca i nie ma kto kierować partią, pojedziesz na I sekretarza

źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1985

Tam każdemu dawali pracę – wspomina.

źródło: NKJP: Oskub Zeusa i spółkę, Dlaczego?, 2009-08-17

Nie koperty, które się, że tak powiem, dostarcza i następnie jakieś jury coś orzeka, tylko na przykład w internecie każdy nawet może zaobserwować, kto ile dał za to, jaką cenę i ten wygrywa, kto daje cenę najniższą czy najwyższą w zależności od tego, czy kupujemy, czy sprzedajemy.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + KOMU

4. koncert

Definicja

być wykonawcą czynności, wyrażonej następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

dawać koncert, przedstawienie, występ; pokaz, popis; dowód czegoś; błogosławieństwo, obietnicę, odpowiedź, rozkaz; gwarancję; lekcję czegoś, nauczkę, naukę

Cytaty

	Chory na płuca Gombrowicz kilka miesięcy przed śmiercią daje w Vence wykłady o filozofii dla żony i przyjaciela. źródło: NKJP: Roman Pawłowski: Bernharda w Teatrze Polskim we Wrocławiu, Gazeta Wyborcza, 1996-01-15
	Dlatego o to pytam, że to nie jest sprawa błaha, kiedy lider wielkiej formacji dwa razy w bardzo krótkim czasie daje tego typu show. źródło: NKJP: Internet
	Ktoś daje znaki, że jest dostępny na gadu. źródło: NKJP: Katarzyna Jakubowska: Mamo, długo jeszcze?, Ozon, 2005
	Żyłem lepiej niż moi rówieśnicy, dając 60 koncertów w miesiącu, ale ja wtedy nie dbałem o pieniądze – stwierdza artysta. źródło: NKJP: Teresa Semik: Jeszcze dla was zaśpiewam!, Gazeta Poznańska, 2006-10-13
	Firmy najczęściej dają roczną gwarancję na swoje wyroby i usługi. źródło: NKJP: Gabriela Wolak-Wereśniak: Podejdź do płota, Gazeta Wrocławska, 2003-03-11

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + (KOMU)

5. korzyści

Definicja

powodować, że powstaje coś, co jest korzystne lub przydatne dla innych ludzi

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

dawać rezultat, wynik, sukces; pieniądze; sławę
dawać (bardzo) dużo, niewiele

Cytaty

Bezpośrednie wybory do władz lokalnych dają obywatelom bezpośrednią demokrację.

źródło: NKJP: Nie dla układów, Super Express, 2006

W końcu w żywotach świętych nie szuka się prawdy o postaciach i historii ich zbiorowości, ale pouczenia duchowego, pociechy i pokrzepienia serc. I to ten film daje.

źródło: NKJP: Tomasz P. Terlikowski: A życie jest ciekawsze, Ozon, 2005

Posiadanie szklarni z kwiatami lub warzywami, budki warzywnej czy butiku dawało znacznie wyższy status materialny w porównaniu z większością społeczeństwa.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.), Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

dawać

CO + (KOMU)

6. ubrania do szafy

Definicja

umieszczać coś w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

dawać (ubrania) do szafy, (talerze, naczynia) do zmywarki; (sól) do zupy
dawać (książki) na półkę

Cytaty

Dawaj autko do środka, pan Janek obejrzy, co trzeba, a my pójdziemy do domu. Wróciłem do samochodu i wolniutko wjechałem wąskim podjazdem do garażu.

źródło: NKJP: Martyna Żandarska-Ochnik: Martyna Żandarska-Ochnik, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + DOKĄD

7. dużo pieniędzy

Definicja

pot.

płacić określoną sumę pieniędzy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Połączenia

dawać sto, dwieście złotych, tysiąc, milion; kupę (forsy, pieniędzy, szmalu)
dawać na kościół, na szkołę, na remont czegoś; na fundusz jakiś, na fundację jakąś
dawać ileś złotych za samochód, za sukienkę, za torebkę

Cytaty

Szkoda było dawać pieniądze na tego typu przedstawienia.

źródło: NKJP: Scena upadła, Gazeta Krakowska, 2007-09-25

Jeśli więc sponsor oferuje np. 10% całkowitych kosztów zadania i daje 10 000 PLN, to skądś trzeba wziąć pozostałą kwotę.

źródło: NKJP: Andrzej Żwawa: Drodzy czytelnicy!, Zielone Brygady. Pismo Ekologów, 2005-03-01

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

dawać

8. bieliznę do prania

Definicja

powodować, że dana rzecz znajdzie się w określonym miejscu, w którym będzie w stosunku do niej wykonana czynność wskazana lub zasygnalizowana następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

dawać (ubrania) do szafy, (talerze, naczynia) do zmywarki;
dawać (bieliznę, garnitur, koszule, obrusy...) do pralni, buty do szewca, (radio, telefon, telewizor) do naprawy, samochód do warsztatu, artykuł, tekst do czasopisma, do druku
dawać (książki) na półkę

Cytaty

Dopiero gdy zrozumiał, że kotka opuściła go, postanowił zostać w Australii dłużej. Rozpaczał po utracie swojej największej miłości, dawał ogłoszenia do gazet.

źródło: NKJP: Krzysztof Gedroyć: Opowieści dla zziębniętej duszy. Bajki dla dorosłych i starszych dzieci, 2009

Medal już masz, nie musisz hodować sobie gangreny i dawać nóg do amputacji. Chyba że ci wojsko obrzydło i kombinujesz z rentą.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Ja i tak daję auto do mechanika, a poza tym chcę się wreszcie wyspać.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy	+	dawać	+	CO + DOKĄD
Rz_osobowy	+	dawać	+	do KOGO/CZEGO

9. dziecko do szkoły

Definicja

decydować, że określona osoba znajdzie się w określonym miejscu i będzie tam uczestniczyć w czynnościach, jakie się zwyczajowo w tym miejscu wykonuje

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

dawać (dziecko) do przedszkola, do szkoły

Cytaty

Rodzice nie chcą dawać dzieci do placówek, które za jakiś czas mają zniknąć z krajobrazu.

źródło: NKJP: Wszystko do kosza, Nowiny Raciborskie, 2005-05-17

On robi tak, że przed egzaminem daje ucznia na godzinę do innego instruktora z autem benzynowym.

źródło: NKJP: Internet

Po tym, co widziałam w państwowych żłobkach niedaleko mnie, daję córkę do prywatnego żłobka (600 zł).

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

KOGO + DOKĄD

10. towar w sklepie

Definicja

pot.

sprzedawać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Połączenia

dawać (nieświeży, wybrakowany) towar
dawać na kredyt

Cytaty

Otóż przeszkadza mi, gdy robię zakupy i na przykład wiem, że ekspedientka daje mi gorszy kawałek wędliny, sera, czy czegoś innego, a mnie trudno zdobyć się na to, aby zwrócić jej uwagę.

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Nasze Zdrowie - Jak skutecznie radzić sobie z lękiem, 2004

Dealer daje towar na kreskę raz czy drugi, ale w końcu przestaje.

źródło: NKJP: Anna Karlińska, Łukasz Drywa: Wejście w labirynt, 2002-09-05

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + (KOMU)

11. mandat

Definicja

mając odpowiednie uprawnienia, powodować określony stan faktyczny i prawny, dotyczący konkretnej osoby lub grupy osób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Połączenia

dawać mandat; grzywnę, wyrok, karę; upomnienie, (żółtą, czerwoną) kartkę; awans, nagrodę, naganę, podwyżkę, posadę, stanowisko, wypowiedzenie, wymówienie

Cytaty

	Te z sękami przerabia na meble i pomysłowe gadżety, dając pracę kilkuset osobom. źródło: NKJP: Piotr Kanikowski: Król patyczaków, Gazeta Wrocławska, 2001-10-22
	Czy pan dawał mu jakieś pełnomocnictwa w tym zakresie? źródło: NKJP: Stenogram z 35. posiedzenia Komisji Śledczej 20 grudnia 2004 r.
	W Piśmie mówi się, że po potopie Stwórca zawarł przymierze z człowiekiem, dając mu władzę nad wszelkim stworzeniem, który to przywilej ludzie wykorzystali z nawiązką, niszcząc całe gatunki, zamieniając lasy w pustynie i regulując w przyrodzie, co tylko się da, na swoją - jak dzisiaj wiemy - zgubną korzyść. źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998
	No i czasami łapią nas policjanci. Dają mandaty, straszą sadem. źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Izrael już nie frunie, 2006
	Wszystkim nam z miejsca dawano wyroki śmierci, ale, jak widać, nie wszystkie wykonywano. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: czyściec, 1992

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + (KOMU)

12. w pysk

Definicja

pot.

uderzać kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

dawać komuś kijem, pięścią, ręką
dawać po gębie, po mordzie, po pysku; po głowie, po plecach
dawać w łeb, w twarz, w pysk

Cytaty

Ręce to mi tak latały, że nie potrafiłam utrzymać szklanki z herbatą, bo natychmiast rozlewałam na stół, no i oczywiście ojciec wymyślał mi od niedojd czy debili i dawał po głowie...

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Wiedzieli, że Azjaci z kierownictwa firmy potrafią dziwnie się zachowywać, ale żeby od razu dawać w twarz za brak ukłonu?

źródło: NKJP: Biznesowy savoir-vivre, Dlaczego?, 2009-08-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

KOMU + po CZYM | w CO +

13. środek nasenny

Definicja

stosować wobec innej osoby określoną substancję jako środek leczniczy lub w inny sposób wpływający na działanie organizmu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Połączenia

dawać komuś antybiotyk, syrop, witaminy; środek nasenny; coś na (gorączkę, kaszel, obniżenie ciśnienia...)

Cytaty

(...) dentysta jak, dawał mi znieczulenie, zaczął mi kawały opowiadać, zarąbisty koleś.

źródło: NKJP: Internet

W szpitalu dożywiali ją kroplówkami, dawali witaminy, ale już było za późno.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

CO + KOMU

14. dziecku pobiegać

Definicja

pozwalać, żeby jakaś osoba wykonała czynność wskazaną sąsiadującym bezokolicznikiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pozwalać

Połączenia

dawać powiedzieć, wejść; (dziecku) bawić się

Cytaty

Przez cały czas chcę to zrobić, ale nie dajesz mi dojść do słowa.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Kiedyśmy w nocy 1 września 1937 roku, gdy go aresztowano, chcieli dać mu na drogę trochę ciepłych rzeczy, enkawudzista powiedział: „Nie ma potrzeby. My nie dajemy ludziom marznąć”.

źródło: NKJP: Stefan Leder, Witold Leder: Czerwona nić: ze wspomnień i prac rodziny Lederów, 2005

Kto normalny daje dziecku biegać na golasa po podwórku?!

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_żywotny

dawać

KOMU + BEZOKOLICZNIK

15. w lewo

Definicja

pot.

powodować, że kierowany pojazd lub urządzenie zaczyna zmieniać położenie w określonym kierunku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

dawać kilka metrów (do przodu, do tyłu)
dawać do przodu, do tyłu
dawać w przód, w tył; w prawo, w lewo

Cytaty

(...) ostry pisk opon, gdy jadąc od Śródmieścia, daje w prawo ku Giełdzie.

źródło: NKJP: Jerzy J. Kaczmarek: Moim zdaniem, Metropol, 2001

Za około 50 metrów zaczyna się pas do zjazdu na autostradę, skoda wjeżdża na ten pas, po czym daje ostro w lewo, wpadając pionowo w dół.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

DOKĄD

16. mężczyźnie

Definicja

wulg.

(będąc kobietą), z własnej woli odbywać stosunek seksualny z mężczyzną

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

Cytaty

Żona mu nie daje albo penisa mu obcięto.

źródło: NKJP: Internet

Wydekoltowana. Wulgarna. Ona tam musi każdemu dawać na prawo i lewo.

źródło: NKJP: Monika Rakusa: Żona Adama, 2010

Ta ruda to zwykły kurwiszon. Daje każdemu za szmalec.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

odpowiednik aspektowy: dać

Składnia

Rz_osobowy

dawać

KOMU

17. film w kinie

Definicja

pot.

prezentować określony program artystyczny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu

Połączenia

w kinie, w radiu, w telewizji dają coś

Cytaty

Przeważnie dawano filmy polskie okresu przedwojennego, ale zaczynały się pojawiać i radzieckie.

źródło: NKJP: Maria Iwaszkiewicz: Z pamięci, 2006

Jedna z zagranicznych telewizji daje program o pracy policji w różnych krajach Europy.

źródło: NKJP: Andrzej Górny: Równaj w prawo, Gazeta Wrocławska, 2003-01-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

imiesłów przymiotnikowy bierny: dawany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dawany	dawany	dawany	dawane	dawana
D.	dawanego	dawanego	dawanego	dawanego	dawanej
C.	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanemu	dawanej
B.	dawanego	dawanego	dawany	dawane	dawaną
N.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawaną
Ms.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym	dawanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dawani	dawani	dawane	dawane
D.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych
C.	dawanym	dawanym	dawanym	dawanym
B.	dawanych	dawanych	dawanych	dawane
N.	dawanymi	dawanymi	dawanymi	dawanymi
Ms.	dawanych	dawanych	dawanych	dawanych

Składnia

dawać

18. słońce nieźle daje

Definicja

pot.

występować z niezwykłą intensywnością, dokuczając osobom poddanym danemu działaniu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

słońce, mróz daje
coś nieźle daje
ale daje!

Cytaty

Mama rozsuwa zasłony i słońce daje po gałach.

źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Zwał, 2004

A przecież za raperami toczy się dźwiękowy walec z gitarami i nisko nastrojonym basem, który daje po uszach już w mocarnym otwarciu, zatytułowanym „Przyczajony ukryty”.

źródło: NKJP: Marcin Kostaszuk: Polska Głos Wielkopolski, 2007-06-29

Jak zasypiałem, to te cholerne jarzeniówy dawały po oczach...

źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	daję	dajemy
2 os.	dajesz	dajecie
3 os.	daje	dają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałem +(e)m dawał	dawałam +(e)m dawała	dawałom +(e)m dawało	dawaliśmy +(e)śmy dawali	dawałyśmy +(e)śmy dawały
2 os.	dawałeś +(e)ś dawał	dawałaś +(e)ś dawała	dawałoś +(e)ś dawało	dawaliście +(e)ście dawali	dawałyście +(e)ście dawały
3 os.	dawał	dawała	dawało	dawali	dawały

bezosobnik: dawano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dawał będę dawać	będę dawała będę dawać	będę dawało będę dawać	będziemy dawali będziemy dawać	będziemy dawały będziemy dawać
2 os.	będziesz dawał będziesz dawać	będziesz dawała będziesz dawać	będziesz dawało będziesz dawać	będziecie dawali będziecie dawać	będziecie dawały będziecie dawać
3 os.	będzie dawał będzie dawać	będzie dawała będzie dawać	będzie dawało będzie dawać	będą dawali będą dawać	będą dawały będą dawać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dawajmy
2 os.	dawaj	dawajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dawałbym bym dawał	dawałabym bym dawała	dawałobym bym dawało	dawalibyśmy byśmy dawali	dawałybyśmy byśmy dawały
2 os.	dawałbyś byś dawał	dawałabyś byś dawała	dawałobyś byś dawało	dawalibyście byście dawali	dawałybyście byście dawały
3 os.	dawałby by dawał	dawałaby by dawała	dawałoby by dawało	dawaliby by dawali	dawałyby by dawały

bezosobnik: dawano by

bezokolicznik: dawać

imiesłów przysłówkowy współczesny: dając

gerundium: dawanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dawanie	dawania
D.	dawania	dawań
C.	dawaniu	dawaniom
B.	dawanie	dawania
N.	dawaniem	dawaniami
Ms.	dawaniu	dawaniach
W.	dawanie	dawania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dający	dający	dający	dające	dająca
D.	dającego	dającego	dającego	dającego	dającej
C.	dającemu	dającemu	dającemu	dającemu	dającej
B.	dającego	dającego	dający	dające	dającą
N.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającą
Ms.	dającym	dającym	dającym	dającym	dającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dający	dający	dające	dające
D.	dających	dających	dających	dających
C.	dającym	dającym	dającym	dającym
B.	dających	dających	dających	dające
N.	dającymi	dającymi	dającymi	dającymi
Ms.	dających	dających	dających	dających

Składnia

Rz_nieżywotny

dawać

po CZYM

Frazeologizmy

Przysłowia

Bóg daje, Bóg zabiera
Bóg daje, Bóg odbiera
Chciałaby dusza do raju
Chciałaby dusza do raju, ale/tylko grzechy nie dają
Krowa, która / co dużo ryczy, mało mleka daje
Krowa, która dużo ryczy daje mało mleka
Kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera
Kto daje i odbiera
Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje
Kto szybko daje, dwa razy daje
Kto szybko daje, ten dwa razy daje
Dwa razy daje, kto szybko daje
Głupi daje, mądry bierze

Data ostatniej modyfikacji: 09.05.2014