UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

no

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

1. tak

Definicja

pot.

mówiący zgadza się z tym, co zostało powiedziane

Pochodzenie

Od ano tak lub ano; zob. ano

Kategoria znaczeniowa

wykładnik potwierdzania

Pragmatyka

używane także jako twierdząca odpowiedź na pytanie, a także jako potwierdzenie, że mówiący zgadza się z rozmówcą, też w celu zachęcenia do kontynuacji wypowiedzi

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ano, tak II

Cytaty

- To szczęście w nieszczęściu przy padaczce, nie?
- No. Ale włożyłem mu grzebień i niech pan zobaczy, co z nim zrobił.

źródło: NKJP: Janusz Rudnicki: Mój Wehrmacht, 2004

A czy pan oprawił w ramkę tego „Kresowego”?
- No, pewnie, że oprawiłem.

źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989

- Słuchaj pan. Tyle hałasu z waszego powodu. Czy was naprawdę tak dużo?
- No, dosyć dużo.

źródło: NKJP: Zbigniew Raszewski: Raptularz (1965-67), 1996

Odmiana

część mowy: komentarz metatekstowy

podklasa: dopowiedzenie

Składnia

/no/
szyk: stały: postpozycja względem obligatoryjnego wcześniejszego kontekstu werbalnego

2. chodź no

Definicja

mówiący uważa, że coś powinno nastąpić natychmiast

Pochodzenie

Od ino / jeno / jedno

Kategoria znaczeniowa

wykładnik ponaglenia

Pragmatyka

służy do wydawania poleceń, rozkazów, próśb, gróźb, a także ponaglania

Cytaty

- Chodź no tu do nas!

źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1990

- Powiedz, babciu, rusz no głową,
Czy mam wierzyć w Bozię?

źródło: NKJP: Janusz Minkiewicz: Bilans osobisty, 2001

Zróbcie no żesz referendum w tej sprawie i dowiecie się, czy mieszkańcy są za, czy przeciw tego typu inwestycjom.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: operator zdaniowy

Składnia

_ no Cz. _{t. rozk.}
szyk: stały: postpozycja

3. No tutaj przecież

Definicja

mówiący uważa, że nie ma sensu zastanawiać się nad tym, o czym mowa, bo jest to oczywiste

Pochodzenie

Od ano; zob. ano

Kategoria znaczeniowa

wykładnik zamknięcia

Pragmatyka

1) używane do wydawania rozkazów i poleceń; 2) z intonacją pytajną - używane w celu dopominania się o informację na dany temat

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ano

Cytaty

	- Kto? - No on. Mój kochanek. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1992
	„Rozpacz”? Bardzo dobrze! Nie ma Boga? No to trudno, trzeba żyć bez niego. źródło: NKJP: Tadeusz Sobolewski: Pijane dziecko we mgle, Gazeta Wyborcza, 1992-09-21
	- Czego chciał? - No jak to? Panienki szukał. Mówił, że gonił, ale nie dogonił. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1992
	a gdzie go chcieli wziąć? no w Kaliszu.. źródło: NKJP: Rozmowa o sile oraz innych zagadnieniach

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: operator wypowiedzeń wykrzyknieniowych

Składnia

no _
szyk: stały: antepozycja

4. no nic

Definicja

mówiący sądzi, że to, co można było o czymś powiedzieć, zostało powiedziane i nie chce już o tym mówić

Warianty

no nic

Pochodzenie

Od ano; zob. ano

Kategoria znaczeniowa

wykładnik zamknięcia

Cytaty

- O tym też chciałem z wami pogadać. Pospieszcie się, kochani. Bo już za te dwa dni kupcy chcą mnie na jądrach powiesić. Straty jak cholera. - [...] Dźwignął się od stołu. - No, pójdę, raport z ustaleń złożę.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur, 2003

- No, to jedziemy w imię Ojca i Syna - zawołał wreszcie, zapuścił silnik i wyprowadził mercedesa z garażu.

źródło: NKJP: Zbigniew Raszewski: Raptularz (1965-67), 1996

Autorowi Dziewięciu lat w bunkrze mogą się mylić nazwy wsi bieszczadzkich (choć z jednej z nich pochodzi), ale odkryć Wielkopolskę pod Olsztynem, na to już trzeba dużej wyobraźni. Albo dużej wódki. Na Mazurach nijak nie mógł przechodzić obok „największego więzienia w Polsce, Wronek”. Wronki leżą nad Wartą, kilkaset kilometrów na zachód od Bartoszyc. No, ale to są drobiazgi. Znaczenie ma intencja książki.

źródło: NKJP: Anna Strońska: Dopóki milczy Ukraina, 1998

Odmiana

część mowy: komentarz metatekstowy

podklasa: dopowiedzenie

Składnia

/no/
ograniczenia zakresu użycia: nie: pytanie w poprzedzającym kontekście
szyk: wewnętrzny: stały zewnętrzny: stały: postpozycja względem obligatoryjnego kontekstu; antepozycja względem nieobligatoryjnego kontekstu stanowiącego wypowiedź na nowy temat

5. ona była, no, z Krakowa

Definicja

pot.

mówiący nie jest pewien, czy to, o czym mowa jest prawdziwe

Noty o użyciu

zazwyczaj używane jako wtrącenie

Pochodzenie

Od ano; zob. ano

Kategoria znaczeniowa

wykładnik wahania

Pragmatyka

wyraża wahanie nadawcy co do prawdziwości danego stanu rzeczy lub odpowiedniości użytego słowa, może służyć korekcji wypowiedzi lub być wykładnikiem namysłu nadawcy podczas tworzenia wypowiedzi

Cytaty

	Boję się, że ochroniarze, ci od fok i gołębi, no, ekologowcy, mogę przeszkodzić... źródło: NKJP: Edward Redliński: Szczurojorczycy, 1997
	Nie, no, chciałabym wiedzieć, jak ci się mieszka i w ogóle, jak sobie radzisz? źródło: NKJP: Juliusz Machulski, Piotr Wereśniak, Ryszard Zatorski: Kiler, 1998
	Nasza marynarka w wąskim Adriatyku nie przedstawiała dużej siły. Ponadto Włosi siedzieli w Albanii, no i w Jugosławii. źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1996
	- Kto? - Marek z ulgą wyprostował schylony grzbiet. - Facet... no, ten z wąsami. źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996
	- No nie wiem, wolałbym, żeby eksperymentował najpierw na kimś innym: jak go znam, ani jednego zabiegu nie wykonał na trzeźwo. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2005

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: operator zdaniowy

Składnia

no _

6. lubisz ją? no? mówże!

Definicja

nadawca chce, żeby odbiorca zareagował na to, co się w danym momencie mówi lub dzieje

Pochodzenie

Od ano; zob. ano

Kategoria znaczeniowa

wykładnik ponaglenia

Cytaty

	- Ożeń, ożeń. Sam o tym wiem! Tylko jest jeden problem... - No? - Ona jest katoliczką. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003
	- Jak mówi się coś w obcym języku, to znaczy, że ktoś to kiedyś powiedział i było mądre albo efektowne. No? - Kości są rzucone. Alea iacta est. Łaciny nigdy się nie uczyłaś? źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995
	Wiem też, jaką ma ksywę. Podsłuchałem. - No? - zainteresował się Marek. - Wołają na niego „Spluwa”. źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996
	WOLF: A sowieckie szyny jakie mają być, no? ZACHEDRYNSKI: Przo... przodujące. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 1, 1995

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: zdaniowy

Składnia

/no?/
ograniczenia zakresu użycia: nie: Zd. _twierdz. w poprzedzającym kontekście
szyk: stały: obligatoryjny poprzedzający kontekst

7. No, nieźle

Definicja

nadawca wyraża swoje zaskoczenie, podziw lub delikatne ostrzeżenie

Noty o użyciu

Często wydłużone do nooo. Występuje także w formie zwielokrotnionej: no, no lub no, no, no.

Pochodzenie

Od ano tak lub ano; zob. ano

Kategoria znaczeniowa

wykładnik reakcji emocjonalnej

Cytaty

	- Wolałem nie wiedzieć, w czym jest najlepsza i co to za szkoła. Wyciągnąłem zza paska „Siostrę Matyldy”, otworzyłem na chybił trafił i wskazałem palcem pierwsze lepsze zdanie. Berta zrobiła minę zblazowanego szympansa i przeczytała: „Nigdy nie widziałem piękniejszej dziewczyny - pomyślał mężczyzna”. - No, nieźle - powiedziałem zdumiony. -A teraz najważniejsze: jeśli znajdziesz coś, na czym będzie napisane „Koncert łgarzy”, to jak najszybciej daj mi o tym znać. źródło: NKJP: Katarzyna Pisarzewska: Koncert łgarzy, 2009
	– Czasem głód człowieka nagle chwyci – usprawiedliwił się. – No, uważaj. Żeby cię nie widzieli, jak jesz. Zaraz ktoś powie szefowi, i będzie. źródło: NKJP: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005
	Huragan braw. Tumor też bije. I krzyki: Niech nam Szmaciak żyje! No, proszę ! Jednak się udało! Zakutą niby jestem pałą, a kto ma tutaj refleks taki?! źródło: NKJP: Janusz Szpotański: Zebrane utwory poetyckie, 1990
	Poderwali się na nogi. - No ładnie - sapnął van der Kroege. - No pięknie. Gdzie kamera? źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2005

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

podklasa: zdaniowy

Składnia

/no/
szyk: stały

Frazeologizmy

no chyba
no no
no raczej

Data ostatniej modyfikacji: 17.04.2015