UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kiedy I

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp
W postaci: kiegdy

Pochodzenie

psł. *kъg(ъ)dy

1. w jakim czasie?

Definicja

wprowadza pytanie o czas, w którym dzieje się to, o czym mowa w odpowiednim zdaniu

Noty o użyciu

może wprowadzać zdanie zależne

Kategoria znaczeniowa

wykładnik pytania o lokalizację temporalną

Cytaty

Kiedy pani wyjechała z domu?

źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szatan z siódmej klasy, 1994

A kiedy ty się, Romciu, będziesz żenił?

źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989

Kloss chciałby wiedzieć, kiedy będzie podjęta kolejna próba.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 2000

Odmiana

część mowy: zaimek pytajny

Składnia

kiedy _ w Zd. _pyt.
szyk: stała pozycja inicjalna w zdaniu

2. wtedy, kiedy

Definicja

to, o czym mowa w zdaniu nadrzędnym, dzieje się w czasie, o którym mowa w zdaniu podrzędnym

Kategoria znaczeniowa

wykładnik lokalizacji w czasie

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

gdy, jak II, jako, podczas gdy

Cytaty

	W jego zaczerwienionych pijackich oczkach pojawiła się radość, kiedy zobaczył, że ma wreszcie do kogo gadać. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004
	Kiedy brakowało pieniędzy, sprzedawałam brylanty, aby kupować marmury i brązy. źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane. Rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001
	W tę przeszłość niedawną, tuż, tuż minioną, a w przeżyciach bohatera nieprzemijającą, wprowadza nas Odojewski wtedy, kiedy ona się staje. źródło: NKJP: Zbigniew Bieńkowski: Przyszłość… przeszłości, 1996
	- Co powiesz Mühlhausowi - mówił do siebie zdenerwowany - kiedy cię zapyta, co dzisiaj robiłeś? źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	Była jedenasta, kiedy się zachmurzyło. źródło: NKJP: Krystyna Boglar: Zobaczysz, że pewnego dnia..., 1996

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

_: Zd.Nadrz., kiedy _: Zd.Podrz. Kiedy _Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz. w Zd.Podrz.: Cz. _{t. ozn.}
aglutynacja: fakultatywna: kiedym, kiedyś, kiedyśmy, kiedyście
korelat: fakultatywny: to
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała antepozycja względem wprowadzanego członu

3. - Kiedy nie umiem.

Definicja

pot.

mówiący wie, że to, co zostało powiedziane wcześniej, nie ma/ nie będzie miało miejsca, ponieważ wie, że nie jest prawdą coś innego, co jest warunkiem zajścia tego, o czym mowa

Kategoria znaczeniowa

wykładnik przeciwstawienia

Cytaty

	List ten nie podoba mi się, cóż, kiedy lepszego napisać nie umiem. źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski, Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia , 2001
	Spróbował pomyśleć, że to jego boleściwa mina rozśmieszyła żonę, rozprostował więc rysy i bąknął: - Kiedy mnie, Elciu, naprawdę boli; jak tylko schylę się, zaraz boli; czegoż tu śmiać się? No, nic, nic, już nie będę - uspokajał. źródło: NKJP: Maria Kuncewiczowa, Cudzoziemka, 1995
	- Powiedz lepiej, jak sobie wyobrażasz życie na tym pustkowiu? - Kiedy to nie będzie żadne pustkowie. źródło: NKJP: Maria Dąbrowska, Noce i dnie, 1982
	ALA - Czytaj! EDEK - ... Kiedy nie mogę przy paniach. To jest za śmieszne. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Tango, 1964

Odmiana

część mowy: modyfikator deklaratywności

Składnia

kiedy _
szyk: stały: antepozycja obligatoryjny poprzedzający kontekst

4. Idź, kiedy tak chcesz.

Definicja

pot.

to, co zostało powiedziane pod danym względem o tym, o czym mowa, a co wskazuje na duży stopień danej cechy, mówiący uznaje za wystarczający warunek dla tego, żeby dany stan rzeczy mógł mieć miejsce

Noty o użyciu

komentarz do całych struktur tematyczno-rematycznych

Kategoria znaczeniowa

wykładnik warunku

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

gdy, jak II, jeśli, jeżeli, skoro I

Cytaty

Nerwowym ruchem pchnął solniczkę i wysypał resztę soli i pieprzu: „Masz, masz, kiedy tak chcesz!”

źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989

Kiedy jesteś taki mądry, to radź sobie sam!

źródło: Internet

Jest to jedna z najtwardszych substancji w całym Kosmosie. Inżynierze Petersen, co może wziąć ten pancerz?
- Kiedy jest dobrze zacementowany, właściwie nic.

źródło: NKJP: Stanisław Lem: Niezwyciężony, 1995

Odmiana

część mowy: spójnik

podklasa: niewłaściwy

Składnia

kiedy _: Zd.Podrz., _: Zd.Nadrz. Zd.Podrz.: Cz. _{cz. teraźn.}
korelat: fakultatywny: to
szyk: zmienny: pozycja centralna lub początkowa względem obu członów stała pozycja względem wprowadzanego członu

Frazeologizmy

kiedy indziej

Przysłowia

Kiedy / Jeśli wlazłeś między wrony, musisz krakać jak i one

Data ostatniej modyfikacji: 30.05.2025