UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

odwalić

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. walić

1. odrzucić

Definicja

pot. 
przy użyciu siły spowodować zmianę położenia czegoś, co jest ciężkie lub występuje w dużej ilości

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

  • odwalić śnieg; kamień

Cytaty

[...] Poprzez akt zmartwychwstania, sam w sobie przecież niedorzeczny, rozumieć należy raczej zwycięstwo idei, jej powrót, jej triumf czy nazwij to sobie, jak chcesz. A niekoniecznie to, że ktoś odwalił wieko i wylazł z trumny całkiem świeżutki.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

W Bańskiej Wyżnej widzieli chłopa wychodzącego nad ranem z izby oknem, aby odwalić śnieg od drzwi.

źródło: NKJP: W Szaflarach i okolicy - Zmagania z zimą, Tygodnik Podhalański, 2000

Kamień był ogromny, oślizły i trzeba było nie lada wysiłku, aby go podważyć. Aż wreszcie udało się! Kamień został odwalony!

źródło: NKJP: Hanna Kostyrko: Klechdy domowe, 1960

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalę
 odwalimy
2 os. odwalisz
 odwalicie
3 os. odwali
 odwalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłem
+(e)m odwalił
 odwaliłam
+(e)m odwaliła
 odwaliłom
+(e)m odwaliło
 odwaliliśmy
+(e)śmy odwalili
 odwaliłyśmy
+(e)śmy odwaliły
2 os. odwaliłeś
+(e)ś odwalił
 odwaliłaś
+(e)ś odwaliła
 odwaliłoś
+(e)ś odwaliło
 odwaliliście
+(e)ście odwalili
 odwaliłyście
+(e)ście odwaliły
3 os. odwalił
 odwaliła
 odwaliło
 odwalili
 odwaliły

bezosobnik: odwalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalmy
2 os. odwal
 odwalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłbym
bym odwalił
 odwaliłabym
bym odwaliła
 odwaliłobym
bym odwaliło
 odwalilibyśmy
byśmy odwalili
 odwaliłybyśmy
byśmy odwaliły
2 os. odwaliłbyś
byś odwalił
 odwaliłabyś
byś odwaliła
 odwaliłobyś
byś odwaliło
 odwalilibyście
byście odwalili
 odwaliłybyście
byście odwaliły
3 os. odwaliłby
by odwalił
 odwaliłaby
by odwaliła
 odwaliłoby
by odwaliło
 odwaliliby
by odwalili
 odwaliłyby
by odwaliły

bezosobnik: odwalono by

bezokolicznik: odwalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odwaliwszy

gerundium: odwalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odwalony

odpowiednik aspektowy: odwalać

Składnia

bez ograniczeń + odwalić +
CO + (od CZEGO)

2. kawał roboty

Definicja

pot. 
zrobić coś, co wymaga dużego wysiłku lub poświęcenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

  • odwalić robotę; kawał dobrej roboty
  • odwalić coś za kogoś

Cytaty

- Coś słabo ci idzie. Mój kolega mógłby ci to zgrabnie przedstawić, ale odwalę robotę za niego.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Biały kruk, 1955

Chłopcy odwalili kawał dobrej roboty. Nigdy nie wyróżniam zawodników, na słowa uznania zasługują wszyscy.

źródło: NKJP: Jacek Żukowski: Chłopcy z ul. Kałuży na medal, Gazeta Krakowska, 2005-07-19

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalę
 odwalimy
2 os. odwalisz
 odwalicie
3 os. odwali
 odwalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłem
+(e)m odwalił
 odwaliłam
+(e)m odwaliła
 odwaliłom
+(e)m odwaliło
 odwaliliśmy
+(e)śmy odwalili
 odwaliłyśmy
+(e)śmy odwaliły
2 os. odwaliłeś
+(e)ś odwalił
 odwaliłaś
+(e)ś odwaliła
 odwaliłoś
+(e)ś odwaliło
 odwaliliście
+(e)ście odwalili
 odwaliłyście
+(e)ście odwaliły
3 os. odwalił
 odwaliła
 odwaliło
 odwalili
 odwaliły

bezosobnik: odwalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalmy
2 os. odwal
 odwalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłbym
bym odwalił
 odwaliłabym
bym odwaliła
 odwaliłobym
bym odwaliło
 odwalilibyśmy
byśmy odwalili
 odwaliłybyśmy
byśmy odwaliły
2 os. odwaliłbyś
byś odwalił
 odwaliłabyś
byś odwaliła
 odwaliłobyś
byś odwaliło
 odwalilibyście
byście odwalili
 odwaliłybyście
byście odwaliły
3 os. odwaliłby
by odwalił
 odwaliłaby
by odwaliła
 odwaliłoby
by odwaliło
 odwaliliby
by odwalili
 odwaliłyby
by odwaliły

bezosobnik: odwalono by

bezokolicznik: odwalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odwaliwszy

gerundium: odwalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odwalony

odpowiednik aspektowy: odwalać

Składnia

bez ograniczeń + odwalić +
CO + (za KOGO)

3. chałturę

Definicja

pot. 
zrobić coś, czego się nie chce robić, tak by się od tego szybko uwolnić, nie przejmując się marnymi efektami pracy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

  • odwalić chałturę, fuszerkę, pańszczyznę

Cytaty

Ja też bardzo chętnie pomagam ludziom, ale to już jest przesada! Może założymy nowy dział pod nazwą: „Jestem leniwy i wchodzę na forum tylko po to, by ktoś za mnie odwalił robotę, o której wiedziałem dużo wcześniej, ale nie chce mi się myśleć i tworzyć czegokolwiek”?

źródło: NKJP: Internet

- Pomnik chyba się sypie - rozmawiają młodzi ludzie spacerujący środkiem Piotrkowskiej. - Pewnie materiały były kiepskie, albo wykonawca odwalił fuszerkę.

źródło: NKJP: (TJ): Kostki mają się dobrze, Express Ilustrowany, 2003-07-12

Po znakomitym rozpoczęciu gry dalej robi się przeciętnie, a autorom wyraźnie brakuje inwencji. Ostatecznie powstaje wrażenie, że twórcy odwalili pańszczyznę, aby mieć za co spłacać kredyt we frankach szwajcarskich.

źródło: NKJP: Piotr Stasiak: Władca marionetek, Polityka, 2009-03-21

- To bardzo uczciwy lekarz - podkreśla Grzegorz. - Nie odwalił chałtury.

źródło: NKJP: Rocznik 1981, Dziennik Polski, 2000-05-12

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalę
 odwalimy
2 os. odwalisz
 odwalicie
3 os. odwali
 odwalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłem
+(e)m odwalił
 odwaliłam
+(e)m odwaliła
 odwaliłom
+(e)m odwaliło
 odwaliliśmy
+(e)śmy odwalili
 odwaliłyśmy
+(e)śmy odwaliły
2 os. odwaliłeś
+(e)ś odwalił
 odwaliłaś
+(e)ś odwaliła
 odwaliłoś
+(e)ś odwaliło
 odwaliliście
+(e)ście odwalili
 odwaliłyście
+(e)ście odwaliły
3 os. odwalił
 odwaliła
 odwaliło
 odwalili
 odwaliły

bezosobnik: odwalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalmy
2 os. odwal
 odwalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłbym
bym odwalił
 odwaliłabym
bym odwaliła
 odwaliłobym
bym odwaliło
 odwalilibyśmy
byśmy odwalili
 odwaliłybyśmy
byśmy odwaliły
2 os. odwaliłbyś
byś odwalił
 odwaliłabyś
byś odwaliła
 odwaliłobyś
byś odwaliło
 odwalilibyście
byście odwalili
 odwaliłybyście
byście odwaliły
3 os. odwaliłby
by odwalił
 odwaliłaby
by odwaliła
 odwaliłoby
by odwaliło
 odwaliliby
by odwalili
 odwaliłyby
by odwaliły

bezosobnik: odwalono by

bezokolicznik: odwalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odwaliwszy

gerundium: odwalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odwalony

odpowiednik aspektowy: odwalać

Składnia

bez ograniczeń + odwalić +
CO

4. zadanie domowe

Definicja

pot. 
pisząc lub tworząc coś, skopiować cudzy tekst lub skorzystać z cudzych pomysłów albo ze źródeł niedozwolonych w danej sytuacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odgapić, przepisać, ściągnąć, zerżnąć, zgapić

Cytaty

[...] Chodzi tylko o odwalenie zadania, na twoim miejscu bym prosiła o wkład własny, kurde, nie rozumiem takiego tłumaczenia 'ale ja nic z niemca nie umiem', skoro jest to praca domowa, to dostosowana do danego poziomu [...].

źródło: NKJP: Internet

[...] nie jest to sprawiedliwe, że ktoś dodaje wypracowane zdjęcia, a drugi albo nie na temat, albo ściągnięte z Internetu, a każdy swoje 5 pkt. za to dostanie. [...] O właśnie nasuwa mi się porównanie, jak w szkole. Każdy dostał piątkę. Jeden, bo się przygotował i uczył, a drugi, bo skrzętnie odwalił od kolegi.

źródło: Internet: gotujmy.pl

Napiszą sobie jakiś referat, laborki odwalą od koleżanki, wkują na pamięć perę definicji, których i tak w sumie nie rozumieją, przyjdą na egzamin i dostają 4, 5.

źródło: Internet: forum.echodnia.eu

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalę
 odwalimy
2 os. odwalisz
 odwalicie
3 os. odwali
 odwalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłem
+(e)m odwalił
 odwaliłam
+(e)m odwaliła
 odwaliłom
+(e)m odwaliło
 odwaliliśmy
+(e)śmy odwalili
 odwaliłyśmy
+(e)śmy odwaliły
2 os. odwaliłeś
+(e)ś odwalił
 odwaliłaś
+(e)ś odwaliła
 odwaliłoś
+(e)ś odwaliło
 odwaliliście
+(e)ście odwalili
 odwaliłyście
+(e)ście odwaliły
3 os. odwalił
 odwaliła
 odwaliło
 odwalili
 odwaliły

bezosobnik: odwalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalmy
2 os. odwal
 odwalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłbym
bym odwalił
 odwaliłabym
bym odwaliła
 odwaliłobym
bym odwaliło
 odwalilibyśmy
byśmy odwalili
 odwaliłybyśmy
byśmy odwaliły
2 os. odwaliłbyś
byś odwalił
 odwaliłabyś
byś odwaliła
 odwaliłobyś
byś odwaliło
 odwalilibyście
byście odwalili
 odwaliłybyście
byście odwaliły
3 os. odwaliłby
by odwalił
 odwaliłaby
by odwaliła
 odwaliłoby
by odwaliło
 odwaliliby
by odwalili
 odwaliłyby
by odwaliły

bezosobnik: odwalono by

bezokolicznik: odwalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odwaliwszy

gerundium: odwalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odwalony

odpowiednik aspektowy: odwalać

Składnia

bez ograniczeń + odwalić +
(CO) + (od KOGO)

5. kogoś na kwalifikacjach

Definicja

pot. 
uznać kogoś za nieodpowiadającego określonym wymogom lub warunkom

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  odrzucić

Cytaty

- Odwalili mnie z kopalni. Na własną prośbę. Pani zapytała, dlaczego nie byłem w wojsku. Powiedziałem, że przez wzrok. To natychmiast skierowała mnie do okulisty. Poszedłem. Okazało się, że prawie nie widzę. Ślepy nie może pracować pod ziemią... - A kret?

źródło: NKJP: Maciej Malicki: Ostatnia [sto czternaście opowiadań o tym samym], 2009

W Wielkopolsce są jeszcze prawdziwi kibice, ale Poznań odwalono z Euro 2012.

źródło: NKJP: A. Niczyprowicz: Plus, minus i consensus, Gazeta Poznańska, 2005-09-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalę
 odwalimy
2 os. odwalisz
 odwalicie
3 os. odwali
 odwalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłem
+(e)m odwalił
 odwaliłam
+(e)m odwaliła
 odwaliłom
+(e)m odwaliło
 odwaliliśmy
+(e)śmy odwalili
 odwaliłyśmy
+(e)śmy odwaliły
2 os. odwaliłeś
+(e)ś odwalił
 odwaliłaś
+(e)ś odwaliła
 odwaliłoś
+(e)ś odwaliło
 odwaliliście
+(e)ście odwalili
 odwaliłyście
+(e)ście odwaliły
3 os. odwalił
 odwaliła
 odwaliło
 odwalili
 odwaliły

bezosobnik: odwalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalmy
2 os. odwal
 odwalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłbym
bym odwalił
 odwaliłabym
bym odwaliła
 odwaliłobym
bym odwaliło
 odwalilibyśmy
byśmy odwalili
 odwaliłybyśmy
byśmy odwaliły
2 os. odwaliłbyś
byś odwalił
 odwaliłabyś
byś odwaliła
 odwaliłobyś
byś odwaliło
 odwalilibyście
byście odwalili
 odwaliłybyście
byście odwaliły
3 os. odwaliłby
by odwalił
 odwaliłaby
by odwaliła
 odwaliłoby
by odwaliło
 odwaliliby
by odwalili
 odwaliłyby
by odwaliły

bezosobnik: odwalono by

bezokolicznik: odwalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odwaliwszy

gerundium: odwalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odwalony

odpowiednik aspektowy: odwalać

Składnia

bez ograniczeń + odwalić +
KOGO/CO + (z CZEGO)

6. szopkę

Definicja

pot. 
zrobić coś zaskakującego lub wywołującego zdziwienie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odstawić

Połączenia

  • odwalić cyrk, numer, szopkę; coś

Cytaty

Jeśli gość lub jego siostra pójdzie do spowiedzi i do bierzmowania, żeby odwalić szopkę dla krewnych i znajomych oraz własnego spokoju, to względem kogo jest nie uczciwy?

źródło: NKJP: Internet

[...] pobił Godina, kopnął Alvesa, odwalił cyrk w meczu z Łudogorcem, a teraz jednocześnie kopnął i uderzył zawodnika Cordoby.

źródło: NKJP: fcbarca.com

Biznesmen z wypasionym zegarkiem i spinkami jeszcze im odwali numer, facet jest zimny jak ryba i wypracowany, najpierw testował kolesia w szlafroku, a potem ocenił młodego ćpuna pod względem przydatności do jego planów.

źródło: Internet: filmweb.pl

Raz w życiu słyszałem o podobnym przypadku [...], kiedy student [...] odwalił coś takiego pod wpływem nadmiaru alkoholu i zakończyło się ponoć zawieszeniem...

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalę
 odwalimy
2 os. odwalisz
 odwalicie
3 os. odwali
 odwalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłem
+(e)m odwalił
 odwaliłam
+(e)m odwaliła
 odwaliłom
+(e)m odwaliło
 odwaliliśmy
+(e)śmy odwalili
 odwaliłyśmy
+(e)śmy odwaliły
2 os. odwaliłeś
+(e)ś odwalił
 odwaliłaś
+(e)ś odwaliła
 odwaliłoś
+(e)ś odwaliło
 odwaliliście
+(e)ście odwalili
 odwaliłyście
+(e)ście odwaliły
3 os. odwalił
 odwaliła
 odwaliło
 odwalili
 odwaliły

bezosobnik: odwalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odwalmy
2 os. odwal
 odwalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odwaliłbym
bym odwalił
 odwaliłabym
bym odwaliła
 odwaliłobym
bym odwaliło
 odwalilibyśmy
byśmy odwalili
 odwaliłybyśmy
byśmy odwaliły
2 os. odwaliłbyś
byś odwalił
 odwaliłabyś
byś odwaliła
 odwaliłobyś
byś odwaliło
 odwalilibyście
byście odwalili
 odwaliłybyście
byście odwaliły
3 os. odwaliłby
by odwalił
 odwaliłaby
by odwaliła
 odwaliłoby
by odwaliło
 odwaliliby
by odwalili
 odwaliłyby
by odwaliły

bezosobnik: odwalono by

bezokolicznik: odwalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odwaliwszy

gerundium: odwalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odwalony

odpowiednik aspektowy: odwalać

Składnia

bez ograniczeń + odwalić +
CO

7. na umyśle

Definicja

pot. 
używane dla zasugerowania, że osoba, o której mowa, nie jest zdrowa psychicznie, bo gdyby była, nie mogłaby zrobić lub powiedzieć tego, o czym nadawca wie, że zostało zrobione lub powiedziane

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odbić, pokręcić

Cytaty

14 czerwca Złapali Krzycha [...] na kradzieży. Krzychu - mój ziomek, Kaszub z Wejherowa. Porządny gość, dobry cieśla. Co mu odwaliło - pod koszulą chciał wynieść szpinak mrożony!

źródło: NKJP: Jarosław Kroplewski: Kronika optymisty, Polityka, 2009-05-09

Przeciąg podrywa z podłogi kurz. Jakieś wióry. A ona ucieka. Rozpaczliwie kuśtyka przez podwórko. - Boże, Kinga, co jej odwaliło? - Przestraszyła się samolotu.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Ultra Montana, 2005

I wtedy najnormalniej na świecie mu odwaliło. Kompleksy zaczął leczyć kupując to co najdroższe.

źródło: NKJP: Edyta Paradowska, Piotr Krysiak Psi detektyw straci luksusy, Super Express, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
3 os. odwali

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
3 os. odwaliło

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
3 os. odwaliłoby
by odwaliło

odpowiednik aspektowy: odwalać

Składnia

bez ograniczeń + odwalić +
KOMU

Frazeologizmy

ktoś odwalił kitę
Data ostatniej modyfikacji: 28.02.2020
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN