UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zawrzeć

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

1. treść

Definicja

wyrazić treść

Pochodzenie

Od psł. *verti, *vьrǫ 'zamykać, zawierać; kryć, chować' z przedrostkiem za-

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zmieścić

Połączenia

zawrzeć postulaty, przypuszczenia, wskazówki
zawrzeć w filmie, w książce, w programie, w ustawie, w wykładzie

Cytaty

Taki był pomysł Stuhra, rektora krakowskiej szkoły teatralnej, który zapewne zawarł w scenariuszu obserwacje poczynione w czasie pracy pedagogicznej.

źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Gombrowicz poszedł na wybory, Polityka, 2007-11-03

Producenci mieli w filmie zawrzeć fałszywe dane o strukturze sprzedaży i zysków Amwaya.

źródło: NKJP: Łukasz Głowacki: Amway oskarża twórców filmu, Życie, 1998

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłem +(e)m zawarł	zawarłam +(e)m zawarła	zawarłom +(e)m zawarło	zawarliśmy +(e)śmy zawarli	zawarłyśmy +(e)śmy zawarły
2 os.	zawarłeś +(e)ś zawarł	zawarłaś +(e)ś zawarła	zawarłoś +(e)ś zawarło	zawarliście +(e)ście zawarli	zawarłyście +(e)ście zawarły
3 os.	zawarł	zawarła	zawarło	zawarli	zawarły

bezosobnik: zawarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłbym bym zawarł	zawarłabym bym zawarła	zawarłobym bym zawarło	zawarlibyśmy byśmy zawarli	zawarłybyśmy byśmy zawarły
2 os.	zawarłbyś byś zawarł	zawarłabyś byś zawarła	zawarłobyś byś zawarło	zawarlibyście byście zawarli	zawarłybyście byście zawarły
3 os.	zawarłby by zawarł	zawarłaby by zawarła	zawarłoby by zawarło	zawarliby by zawarli	zawarłyby by zawarły

bezosobnik: zawarto by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawarłszy

gerundium: zawarcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawarcie	zawarcia
D.	zawarcia	zawarć
C.	zawarciu	zawarciom
B.	zawarcie	zawarcia
N.	zawarciem	zawarciami
Ms.	zawarciu	zawarciach
W.	zawarcie	zawarcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawarty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawarty	zawarty	zawarty	zawarte	zawarta
D.	zawartego	zawartego	zawartego	zawartego	zawartej
C.	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartej
B.	zawartego	zawartego	zawarty	zawarte	zawartą
N.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartą
Ms.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawarci	zawarci	zawarte	zawarte
D.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych
C.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym
B.	zawartych	zawartych	zawartych	zawarte
N.	zawartymi	zawartymi	zawartymi	zawartymi
Ms.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych

odpowiednik aspektowy: zawierać

Składnia

Rz_osobowy

zawrzeć

CO + w CZYM

2. umowę

Definicja

ustalić warunki wspólnego postępowania

Pochodzenie

Od psł. *verti, *vьrǫ 'zamykać, zawierać; kryć, chować' z przedrostkiem za-

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

zawrzeć kompromis, kontrakt, pakt, porozumienie, ugodę, układ, umowę; małżeństwo
zawrzeć z firmą, ze wspólnikiem

Cytaty

	Na początku 1958 roku zdawało się, że nic nie stanie na przeszkodzie realizacji jego wielkiej wizji: Egipt zawarł unię z Syrią, miesiąc później przyłączył się Jemen Północny. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	Osoby zamierzające zawrzeć małżeństwo powinny złożyć lub przedstawić kierownikowi urzędu stanu cywilnego dokumenty niezbędne do zawarcia małżeństwa, określone w odrębnych przepisach. źródło: NKJP: Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, 1964
	Na przedstawionych warunkach zawarto ugodę, wobec czego sąd umorzył postępowanie. źródło: NKJP: Piotr Wójcicki: Macie marnego księgowego..., Gazeta Ubezpieczeniowa, 1999-05-11
	Jacek się zjawił tego samego dnia, którego Franz dzwonił, zabrał klucz i poszedł. Co było w tej skrytce, dysk? Czy Jacek i Franz zawarli jakiś układ? źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłem +(e)m zawarł	zawarłam +(e)m zawarła	zawarłom +(e)m zawarło	zawarliśmy +(e)śmy zawarli	zawarłyśmy +(e)śmy zawarły
2 os.	zawarłeś +(e)ś zawarł	zawarłaś +(e)ś zawarła	zawarłoś +(e)ś zawarło	zawarliście +(e)ście zawarli	zawarłyście +(e)ście zawarły
3 os.	zawarł	zawarła	zawarło	zawarli	zawarły

bezosobnik: zawarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłbym bym zawarł	zawarłabym bym zawarła	zawarłobym bym zawarło	zawarlibyśmy byśmy zawarli	zawarłybyśmy byśmy zawarły
2 os.	zawarłbyś byś zawarł	zawarłabyś byś zawarła	zawarłobyś byś zawarło	zawarlibyście byście zawarli	zawarłybyście byście zawarły
3 os.	zawarłby by zawarł	zawarłaby by zawarła	zawarłoby by zawarło	zawarliby by zawarli	zawarłyby by zawarły

bezosobnik: zawarto by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawarłszy

gerundium: zawarcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawarcie	zawarcia
D.	zawarcia	zawarć
C.	zawarciu	zawarciom
B.	zawarcie	zawarcia
N.	zawarciem	zawarciami
Ms.	zawarciu	zawarciach
W.	zawarcie	zawarcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawarty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawarty	zawarty	zawarty	zawarte	zawarta
D.	zawartego	zawartego	zawartego	zawartego	zawartej
C.	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartej
B.	zawartego	zawartego	zawarty	zawarte	zawartą
N.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartą
Ms.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawarci	zawarci	zawarte	zawarte
D.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych
C.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym
B.	zawartych	zawartych	zawartych	zawarte
N.	zawartymi	zawartymi	zawartymi	zawartymi
Ms.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych

odpowiednik aspektowy: zawierać

Składnia

Rz_osobowy	+	zawrzeć	+	CO + z KIM
Rz_{osobowy; pl}	+	zawrzeć	+	CO

3. znajomość

Definicja

stać się czyimś znajomym lub przyjacielem

Pochodzenie

Od psł. *verti, *vьrǫ 'zamykać, zawierać; kryć, chować' z przedrostkiem za-

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

zawrzeć przyjaźń, znajomość

Cytaty

W grupie Eweliny było sześć osób, oprócz niej trzy dziewczyny i dwóch chłopaków. Nie zawarła jednak z nimi bliższej znajomości, zaraz po zajęciach wychodziła.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: piołun, 1992

Mimo wcześniej zawartych przyjaźni początkowo dzieci były nieufne i bardzo długo musiałam starać się to zmienić - opowiada Jadwiga Pniewska.

źródło: NKJP: Gabriela Pluto-Prądzyńska: Pokochać cudze jak własne, Dziennik Powiatu Bytowskiego, 2011

[...] wolno nam przypuszczać, że Olga i Pusłowscy zawarli bliższą znajomość późnym latem lub jesienią roku 1910.

źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą: opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłem +(e)m zawarł	zawarłam +(e)m zawarła	zawarłom +(e)m zawarło	zawarliśmy +(e)śmy zawarli	zawarłyśmy +(e)śmy zawarły
2 os.	zawarłeś +(e)ś zawarł	zawarłaś +(e)ś zawarła	zawarłoś +(e)ś zawarło	zawarliście +(e)ście zawarli	zawarłyście +(e)ście zawarły
3 os.	zawarł	zawarła	zawarło	zawarli	zawarły

bezosobnik: zawarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłbym bym zawarł	zawarłabym bym zawarła	zawarłobym bym zawarło	zawarlibyśmy byśmy zawarli	zawarłybyśmy byśmy zawarły
2 os.	zawarłbyś byś zawarł	zawarłabyś byś zawarła	zawarłobyś byś zawarło	zawarlibyście byście zawarli	zawarłybyście byście zawarły
3 os.	zawarłby by zawarł	zawarłaby by zawarła	zawarłoby by zawarło	zawarliby by zawarli	zawarłyby by zawarły

bezosobnik: zawarto by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawarłszy

gerundium: zawarcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawarcie	zawarcia
D.	zawarcia	zawarć
C.	zawarciu	zawarciom
B.	zawarcie	zawarcia
N.	zawarciem	zawarciami
Ms.	zawarciu	zawarciach
W.	zawarcie	zawarcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawarty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawarty	zawarty	zawarty	zawarte	zawarta
D.	zawartego	zawartego	zawartego	zawartego	zawartej
C.	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartej
B.	zawartego	zawartego	zawarty	zawarte	zawartą
N.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartą
Ms.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawarci	zawarci	zawarte	zawarte
D.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych
C.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym
B.	zawartych	zawartych	zawartych	zawarte
N.	zawartymi	zawartymi	zawartymi	zawartymi
Ms.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych

odpowiednik aspektowy: zawierać

Składnia

Rz_osobowy	+	zawrzeć	+	CO + z KIM
Rz_{osobowy; pl}	+	zawrzeć	+	CO

4. drzwi

Definicja

książk.

zasłonić jakiś otwór, uniemożliwiając dostęp do czegoś

Pochodzenie

Z przedrostkiem za- od psł. *verti, *vьrǫ 'wetknąć, wsadzić, przycisnąć; zawrzeć, zamknąć'

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

zawrzeć bramy, drzwi, okna, wrota

Cytaty

Wybiegliśmy na zewnątrz i podczas gdy Witenes zawarł drzwi i przytrzymywał je przed napierającymi od środka prześladowcami, znalazłem pod ścianą parę myśliwskich oszczepów, którymi podparliśmy wierzeje.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

Wstał Kaspar i wyszedł bez słowa. Zawarł wrota fary i cisnąwszy klucze o bruk placu, poszedł przed siebie czynić zło na przekór swojej misji.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007

I drzwi zamknięte i okna zawarte.

źródło: NKJP: Renata Ciesielska, Maria Grajek, Małgorzata Tomczak: Scenariusz uroczystości z okazji rocznicy odzyskania niepodległości. Bóg – Honor – Ojczyzna, Wychowawca, 2007, nr 179

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłem +(e)m zawarł	zawarłam +(e)m zawarła	zawarłom +(e)m zawarło	zawarliśmy +(e)śmy zawarli	zawarłyśmy +(e)śmy zawarły
2 os.	zawarłeś +(e)ś zawarł	zawarłaś +(e)ś zawarła	zawarłoś +(e)ś zawarło	zawarliście +(e)ście zawarli	zawarłyście +(e)ście zawarły
3 os.	zawarł	zawarła	zawarło	zawarli	zawarły

bezosobnik: zawarto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawarłbym bym zawarł	zawarłabym bym zawarła	zawarłobym bym zawarło	zawarlibyśmy byśmy zawarli	zawarłybyśmy byśmy zawarły
2 os.	zawarłbyś byś zawarł	zawarłabyś byś zawarła	zawarłobyś byś zawarło	zawarlibyście byście zawarli	zawarłybyście byście zawarły
3 os.	zawarłby by zawarł	zawarłaby by zawarła	zawarłoby by zawarło	zawarliby by zawarli	zawarłyby by zawarły

bezosobnik: zawarto by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawarłszy

gerundium: zawarcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawarcie	zawarcia
D.	zawarcia	zawarć
C.	zawarciu	zawarciom
B.	zawarcie	zawarcia
N.	zawarciem	zawarciami
Ms.	zawarciu	zawarciach
W.	zawarcie	zawarcia

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawarty

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawarty	zawarty	zawarty	zawarte	zawarta
D.	zawartego	zawartego	zawartego	zawartego	zawartej
C.	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartemu	zawartej
B.	zawartego	zawartego	zawarty	zawarte	zawartą
N.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartą
Ms.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym	zawartej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawarci	zawarci	zawarte	zawarte
D.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych
C.	zawartym	zawartym	zawartym	zawartym
B.	zawartych	zawartych	zawartych	zawarte
N.	zawartymi	zawartymi	zawartymi	zawartymi
Ms.	zawartych	zawartych	zawartych	zawartych

odpowiednik aspektowy: zawierać

Składnia

Rz_osobowy

zawrzeć

5. ciecz

Definicja

zacząć zamieniać się w parę, osiągnąwszy odpowiednio wysoką temperaturę

Pochodzenie

Od psł. *vьrěti *vьrǫ 'gotować się; burzyć się', 'być pełnym wrzawy, zgiełku'

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

woda, zupa zawrzała: mleko zawrzało

Cytaty

Kiedy woda zawrze, wrzucamy warzywa i gotujemy pod przykryciem 10-15 min.

źródło: NKJP: Ewa Ćwikła: Wędkarskie opowieści Stynki, 2008

Gdy mleko zawrzało, jeden z pasterzy rozlał je w garnuszki i podał przybyszom.

źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa, 1951

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałem +(e)m zawrzał	zawrzałam +(e)m zawrzała	zawrzałom +(e)m zawrzało	zawrzeliśmy +(e)śmy zawrzeli	zawrzałyśmy +(e)śmy zawrzały
2 os.	zawrzałeś +(e)ś zawrzał	zawrzałaś +(e)ś zawrzała	zawrzałoś +(e)ś zawrzało	zawrzeliście +(e)ście zawrzeli	zawrzałyście +(e)ście zawrzały
3 os.	zawrzał	zawrzała	zawrzało	zawrzeli	zawrzały

bezosobnik: zawrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałbym bym zawrzał	zawrzałabym bym zawrzała	zawrzałobym bym zawrzało	zawrzelibyśmy byśmy zawrzeli	zawrzałybyśmy byśmy zawrzały
2 os.	zawrzałbyś byś zawrzał	zawrzałabyś byś zawrzała	zawrzałobyś byś zawrzało	zawrzelibyście byście zawrzeli	zawrzałybyście byście zawrzały
3 os.	zawrzałby by zawrzał	zawrzałaby by zawrzała	zawrzałoby by zawrzało	zawrzeliby by zawrzeli	zawrzałyby by zawrzały

bezosobnik: zawrzano by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawrzawszy

gerundium: zawrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawrzenie	zawrzenia
D.	zawrzenia	zawrzeń
C.	zawrzeniu	zawrzeniom
B.	zawrzenie	zawrzenia
N.	zawrzeniem	zawrzeniami
Ms.	zawrzeniu	zawrzeniach
W.	zawrzenie	zawrzenia

Składnia

Rz_nieżywotny

zawrzeć

6.a gniewem

Definicja

zacząć odczuwać silne negatywne emocje

Pochodzenie

Od psł. *vьrěti *vьrǫ 'gotować się; burzyć się', 'być pełnym wrzawy, zgiełku'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zagotować się, zakipieć

Połączenia

zawrzeć chęcią odwetu, gniewem

Cytaty

Wysłuchawszy ponownie całej historii, ojciec zawrzał gniewem i walnął pięścią w stół, budząc zrozumiały popłoch wśród licznej progenitury.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Uczeń czarnoksiężnika, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałem +(e)m zawrzał	zawrzałam +(e)m zawrzała	zawrzałom +(e)m zawrzało	zawrzeliśmy +(e)śmy zawrzeli	zawrzałyśmy +(e)śmy zawrzały
2 os.	zawrzałeś +(e)ś zawrzał	zawrzałaś +(e)ś zawrzała	zawrzałoś +(e)ś zawrzało	zawrzeliście +(e)ście zawrzeli	zawrzałyście +(e)ście zawrzały
3 os.	zawrzał	zawrzała	zawrzało	zawrzeli	zawrzały

bezosobnik: zawrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałbym bym zawrzał	zawrzałabym bym zawrzała	zawrzałobym bym zawrzało	zawrzelibyśmy byśmy zawrzeli	zawrzałybyśmy byśmy zawrzały
2 os.	zawrzałbyś byś zawrzał	zawrzałabyś byś zawrzała	zawrzałobyś byś zawrzało	zawrzelibyście byście zawrzeli	zawrzałybyście byście zawrzały
3 os.	zawrzałby by zawrzał	zawrzałaby by zawrzała	zawrzałoby by zawrzało	zawrzeliby by zawrzeli	zawrzałyby by zawrzały

bezosobnik: zawrzano by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawrzawszy

gerundium: zawrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawrzenie	zawrzenia
D.	zawrzenia	zawrzeń
C.	zawrzeniu	zawrzeniom
B.	zawrzenie	zawrzenia
N.	zawrzeniem	zawrzeniami
Ms.	zawrzeniu	zawrzeniach
W.	zawrzenie	zawrzenia

Składnia

Rz_osobowy

zawrzeć

CZYM

6.b gniew

Definicja

zacząć być silnie odczuwanym

Pochodzenie

Od psł. *vьrěti *vьrǫ 'gotować się; burzyć się', 'być pełnym wrzawy, zgiełku'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zakipieć

Połączenia

gniew zawrzał; złość zawrzała w kimś

Cytaty

Gniew zawrzał w nim jak trujący wywar.

źródło: NKJP: Jaga Rydzewska: Atalaya. Wojownicy, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałem +(e)m zawrzał	zawrzałam +(e)m zawrzała	zawrzałom +(e)m zawrzało	zawrzeliśmy +(e)śmy zawrzeli	zawrzałyśmy +(e)śmy zawrzały
2 os.	zawrzałeś +(e)ś zawrzał	zawrzałaś +(e)ś zawrzała	zawrzałoś +(e)ś zawrzało	zawrzeliście +(e)ście zawrzeli	zawrzałyście +(e)ście zawrzały
3 os.	zawrzał	zawrzała	zawrzało	zawrzeli	zawrzały

bezosobnik: zawrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałbym bym zawrzał	zawrzałabym bym zawrzała	zawrzałobym bym zawrzało	zawrzelibyśmy byśmy zawrzeli	zawrzałybyśmy byśmy zawrzały
2 os.	zawrzałbyś byś zawrzał	zawrzałabyś byś zawrzała	zawrzałobyś byś zawrzało	zawrzelibyście byście zawrzeli	zawrzałybyście byście zawrzały
3 os.	zawrzałby by zawrzał	zawrzałaby by zawrzała	zawrzałoby by zawrzało	zawrzeliby by zawrzeli	zawrzałyby by zawrzały

bezosobnik: zawrzano by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawrzawszy

gerundium: zawrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawrzenie	zawrzenia
D.	zawrzenia	zawrzeń
C.	zawrzeniu	zawrzeniom
B.	zawrzenie	zawrzenia
N.	zawrzeniem	zawrzeniami
Ms.	zawrzeniu	zawrzeniach
W.	zawrzenie	zawrzenia

Składnia

Rz_nieżywotny

zawrzeć

w KIM

7. od plotek

Definicja

stać się ogarniętym niepokojem lub wzburzeniem

Pochodzenie

Od psł. *vьrěti *vьrǫ 'gotować się; burzyć się', 'być pełnym wrzawy, zgiełku'

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zagotować się

Połączenia

na sali zawrzało
zawrzało od plotek
w kraju, w mieście, w prasie zawrzało

Cytaty

Sugestie niezadowolonych szły w kierunku przyłączenia wsi do gminy Gdynia. W tym momencie na sali zawrzało. Widać było, że przeciwników takiego pomysłu było znacznie więcej.

źródło: NKJP: Dużo problemów i ostra dyskusja, Dziennik Bałtycki, 2011

W kuluarach zawrzało od plotek.

źródło: NKJP: Z partyjnego klucza?, Dziennik Polski, 2006-12-21

W Gdańsku zawrzało oburzeniem, zaczęły się wrogie manifestacje.

źródło: NKJP: Mieczysław Jałowiecki: Wolne miasto, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałem +(e)m zawrzał	zawrzałam +(e)m zawrzała	zawrzałom +(e)m zawrzało	zawrzeliśmy +(e)śmy zawrzeli	zawrzałyśmy +(e)śmy zawrzały
2 os.	zawrzałeś +(e)ś zawrzał	zawrzałaś +(e)ś zawrzała	zawrzałoś +(e)ś zawrzało	zawrzeliście +(e)ście zawrzeli	zawrzałyście +(e)ście zawrzały
3 os.	zawrzał	zawrzała	zawrzało	zawrzeli	zawrzały

bezosobnik: zawrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałbym bym zawrzał	zawrzałabym bym zawrzała	zawrzałobym bym zawrzało	zawrzelibyśmy byśmy zawrzeli	zawrzałybyśmy byśmy zawrzały
2 os.	zawrzałbyś byś zawrzał	zawrzałabyś byś zawrzała	zawrzałobyś byś zawrzało	zawrzelibyście byście zawrzeli	zawrzałybyście byście zawrzały
3 os.	zawrzałby by zawrzał	zawrzałaby by zawrzała	zawrzałoby by zawrzało	zawrzeliby by zawrzeli	zawrzałyby by zawrzały

bezosobnik: zawrzano by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawrzawszy

gerundium: zawrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawrzenie	zawrzenia
D.	zawrzenia	zawrzeń
C.	zawrzeniu	zawrzeniom
B.	zawrzenie	zawrzenia
N.	zawrzeniem	zawrzeniami
Ms.	zawrzeniu	zawrzeniach
W.	zawrzenie	zawrzenia

Składnia

zawrzeć

GDZIE + (od CZEGO)

8. walka

Definicja

gwałtownie się rozpocząć

Pochodzenie

Od psł. *vьrěti *vьrǫ 'gotować się; burzyć się', przen. 'pałać, zapalać się'

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zakipieć

Połączenia

praca, walka zawrzała

Cytaty

I praca zawrzała! Wrzała tak przez 40 lat, aż stało się coś dziwnego.

źródło: NKJP: Internet

Za chwilę walka zawrzała już wśród zabudowań i kpt. Kotołowski zobaczył, jak kilku strzelców pojedynczo wycofuje się w kierunku Zagórza.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawrę	zawrzemy
2 os.	zawrzesz	zawrzecie
3 os.	zawrze	zawrą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałem +(e)m zawrzał	zawrzałam +(e)m zawrzała	zawrzałom +(e)m zawrzało	zawrzeliśmy +(e)śmy zawrzeli	zawrzałyśmy +(e)śmy zawrzały
2 os.	zawrzałeś +(e)ś zawrzał	zawrzałaś +(e)ś zawrzała	zawrzałoś +(e)ś zawrzało	zawrzeliście +(e)ście zawrzeli	zawrzałyście +(e)ście zawrzały
3 os.	zawrzał	zawrzała	zawrzało	zawrzeli	zawrzały

bezosobnik: zawrzano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawrzyjmy
2 os.	zawrzyj	zawrzyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawrzałbym bym zawrzał	zawrzałabym bym zawrzała	zawrzałobym bym zawrzało	zawrzelibyśmy byśmy zawrzeli	zawrzałybyśmy byśmy zawrzały
2 os.	zawrzałbyś byś zawrzał	zawrzałabyś byś zawrzała	zawrzałobyś byś zawrzało	zawrzelibyście byście zawrzeli	zawrzałybyście byście zawrzały
3 os.	zawrzałby by zawrzał	zawrzałaby by zawrzała	zawrzałoby by zawrzało	zawrzeliby by zawrzeli	zawrzałyby by zawrzały

bezosobnik: zawrzano by

bezokolicznik: zawrzeć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zawrzawszy

gerundium: zawrzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawrzenie	zawrzenia
D.	zawrzenia	zawrzeń
C.	zawrzeniu	zawrzeniom
B.	zawrzenie	zawrzenia
N.	zawrzeniem	zawrzeniami
Ms.	zawrzeniu	zawrzeniach
W.	zawrzenie	zawrzenia

Składnia

Rz_nieżywotny

zawrzeć

Frazeologizmy

krew się zagotowała w kimś
krew zawrzała w kimś
ktoś zawarł pakt z diabłem

Data ostatniej modyfikacji: 02.12.2014