UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

akacja

Chronologizacja

1595, SPXVI

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. akacja
akacje
D. akacji
akacji
neut
akacyj
char
C. akacji
akacjom
B. akację
akacje
N. akacją
akacjami
Ms. akacji
akacjach
W. akacjo
akacje

Pochodzenie

łac. acacia

1.a drzewo

Definicja

drzewo, które ma kolczaste gałęzie, drobne liście i białe, pachnące kwiaty tworzące zwisające grona; Robinia pseudoacacia

Noty o użyciu

W tym znaczeniu wyraz powszechnie używany w języku ogólnym, choć jest to użycie niewłaściwe z punktu widzenia systematyki botanicznej.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  grochodrzew, robinia akacjowa
hiperonimy:  drzewo

Połączenia

  • kwitnąca, pachnąca akacja; białe; dorodne, duże; młode, stare; niskie, wysokie; piękne; przydrożne akacje
  • akacje i dęby, akacje i jesiony, akacje i kasztany, akacje i lipy, akacje i topole, akacje i wierzby
  • drzewo, drzewko, krzak, krzew; gałązka, gałąź, konar, pień; kora, kwiat, listki, liście, nasiona, sadzonka; drewno; odmiana; zapach; cień akacji
  • akacje rosną, kwitną, przekwitają, pachną
  • posadzić, wyciąć/wycinać akacje
  • obsadzony, porośnięty, wysadzany akacjami

Cytaty

Dziś lub jutro zostaną wycięte duże świerki rosnące na placu Matejki oraz akacja, która stoi koło budynku Akademii Sztuk Pięknych [...]

źródło: NKJP: (JW): Gąszcz przewodów pod placem Matejki, Dziennik Polski, 2008-10-17

Dom miał ponad sto lat i szczytem przylegał do wzgórza porośniętego akacjami.

źródło: NKJP: Danuta Pawlicka: Szczęście w końskiej zagrodzie, Gazeta Poznańska, 2002-12-06

[...] wdychałem zapach rdzawych, suchych liści, szeleszczących pod nogami, albo gorzkawą woń traw palonych na wałach, albo ulepny aromat akacji po deszczu, całych w kaskadach mlecznobiałych, wilgotnych, kwiecistych strąków.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000

Zieleń jest jeszcze soczysta, wiosenna i kwitną na jej tle odurzająco pachnące robinie (zwane u nas akacjami i grochodrzewami), czarne bzy i dziurawce.

źródło: NKJP: Agata Pustułka: Wiosna to czas odradzania, Dziennik Zachodni, 2006-03-18

[...] droga wchodziła w wysoki las i pięła się w górę wśród głębokich rowów i wałów, na których rosły akacje [...]

źródło: NKJP: Lechosław Herz: Wardęga Opowieści z pobocza drogi, 2010

1.b drewno

Definicja

drewno z akacji - drzewa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo materiały, narzędzia i maszyny budowlane

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł materiały używane w przemyśle

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  drewno

Połączenia

  • ciemna akacja
  • twardość akacji
  • meble z akacji

Cytaty

Charakteryzująca się wysoką twardością akacja ma ciepłą, idącą w kierunku pomarańczowej, barwę i kontrastowy rysunek słojów.

źródło: NKJP: karo: Wiąz, olcha, akacja i grab, Trybuna Śląska, 2003-06-11

Na czerwonej czy pomarańczowej ścianie będą dobrze wyglądały niemal białe meble w odcieniach klonu, ale też ciemnej akacji czy dębu.

źródło: NKJP: Monika Kaczyńska: Drewniany kalejdoskop, Gazeta Poznańska, 2005-08-24

Figurę Bożej Dzieciny wyrzeźbiłem z akacji, reszta jest z brzozy, jawora i buku. Szopka jest wkomponowana w krajobraz Ziemi Świętej, a ludzie mają wschodnie rysy i szaty.

źródło: NKJP: Henryk Szewczyk: Mnie zadawala że ludzie się cieszą, Gazeta Krakowska, 2002-12-18

Spośród zestawów drewnianych, które mają na cały rok pozostać w ogrodzie szczególnie polecane są meble dębowe i z akacji.

źródło: NKJP: Anna Góra, Beata Wolańska, (MU): Zielony weekend, Dziennik Zachodni, 2005-05-02

2. afrykańska

Definicja

bot. 
drzewo rosnące na sawannach Afryki i Australii, mające drobne liście i drobne żółte kwiaty zebrane w kształcie kuli; Acacia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny egzotyczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin drzewa i krzewy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  drzewo

Połączenia

  • afrykańska, australijska; karłowata, dzika; rozłożysta akacja
  • akacja i mimoza, akacje i eukaliptusy, akacje i morwy
  • gatunek; kolce akacji

Cytaty

Wrocławski ogród botaniczny to „żywe muzeum”, a kolekcja 350 roślin egzotycznych uważana jest za jedną z największych na świecie. Jest tu australijska akacja, wawrzyn, eukaliptus, cyprys, bambusy, [...]

źródło: NKJP: Paulina Kocuła: Zielone płuca miasta, Nasze Miasto Wrocław, 2002-05-16

[...] antylopy (a także żyrafy i słonie) skubią liście tylko przez kilkanaście minut, po czym przechodzą do następnego krzewu czy drzewa. Zaatakowana akacja stopniowo zwiększa ilość trucizny w liściach, wskutek czego na początku stają się one gorzkie, [...]

źródło: NKJP: Andrzej Górny: Skubani, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-11-10

Ulice były szerokie, piaszczyste i przeważnie pozbawione chodników. Ocieniały je wysokie akacje o rozłożystych płaskich koronach w kształcie baldachimów.

źródło: NKJP: Marian Brandys: Z panem Biegankiem w Abisynii, 1962

Pustynnych akacji jest kilka, kwitną żółtymi i pomarańczowymi kulkami o zapachu migdałów, wanilii i całej ciastkarni razem.

źródło: NKJP: Kazimierz Kaz Ostaszewicz: Południowy wiatr Arizony, 2003

Data ostatniej modyfikacji: 14.12.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj