UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozgonić

rzadziej rozegnać

Chronologizacja

1577, SPXVI

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozgonię
 rozgonimy
2 os. rozgonisz
 rozgonicie
3 os. rozgoni
 rozgonią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozgoniłem
+(e)m rozgonił
 rozgoniłam
+(e)m rozgoniła
 rozgoniłom
+(e)m rozgoniło
 rozgoniliśmy
+(e)śmy rozgonili
 rozgoniłyśmy
+(e)śmy rozgoniły
2 os. rozgoniłeś
+(e)ś rozgonił
 rozgoniłaś
+(e)ś rozgoniła
 rozgoniłoś
+(e)ś rozgoniło
 rozgoniliście
+(e)ście rozgonili
 rozgoniłyście
+(e)ście rozgoniły
3 os. rozgonił
 rozgoniła
 rozgoniło
 rozgonili
 rozgoniły

bezosobnik: rozgoniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozgońmy
2 os. rozgoń
 rozgońcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozgoniłbym
bym rozgonił
 rozgoniłabym
bym rozgoniła
 rozgoniłobym
bym rozgoniło
 rozgonilibyśmy
byśmy rozgonili
 rozgoniłybyśmy
byśmy rozgoniły
2 os. rozgoniłbyś
byś rozgonił
 rozgoniłabyś
byś rozgoniła
 rozgoniłobyś
byś rozgoniło
 rozgonilibyście
byście rozgonili
 rozgoniłybyście
byście rozgoniły
3 os. rozgoniłby
by rozgonił
 rozgoniłaby
by rozgoniła
 rozgoniłoby
by rozgoniło
 rozgoniliby
by rozgonili
 rozgoniłyby
by rozgoniły

bezosobnik: rozgoniono by

bezokolicznik: rozgonić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozgoniwszy

gerundium: rozgonienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozgoniony

odpowiednik aspektowy: rozganiać

Pochodzenie

Zob. gonić

1. protestujących

Definicja

sprawić, że poszczególne elementy jakiejś grupy oddaliły się w różne strony, przez co grupa przestała istnieć

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozpędzić, rozproszyć
antonimy:  spędzić, zegnać, zgonić

Połączenia

  • policja rozgoniła kogoś
  • rozgonić towarzystwo
  • rozgonić kogoś na cztery wiatry

Cytaty

Na prośbę organizatorów meczu policja musiała wkroczyć na trybuny i rozgonić grupy powodujące burdy na stadionie. Pseudokibice z Gdańska nie dali za wygraną nawet po opuszczeniu stadionu pod policyjną eskortą.

źródło: NKJP: Marek Lubawiński: Chuligaństwo!, Polska Głos Wielkopolski, 2005-05-23

Myślą, że dwudziestu policjantów rozgoni tysiąc chłopów. Nie dadzą rady.

źródło: NKJP: Jacek Zduńczyk: Rolnicy na drodze, Gazeta Poznańska, 2003-01-31

W niedzielę deszcz próbował kilkakrotnie rozgonić mieszkańców do ich domów. Ale nie dali się, bo ludzie z gminy Zaleszany są twardzi.

źródło: NKJP: (tw): 2007-06-06, Deszczowe dni gminy, Sztafeta, 2007-06-06

Bardzo niebezpieczne są łowy tzw. dzikarzy, czyli psów uczestniczących w polowaniach na dzika. Choć kilka ostrzejszych jamników potrafi rozgonić watahę, biada im, gdy dziki się postawią.

źródło: NKJP: Małgorzata Trzuskowska: Zajadłe jamniki walczą o zające, Express Ilustrowany, 2004-02-14

Składnia

bez ograniczeń + rozgonić +
KOGO/CO + (DOKĄD)

2. rząd

Definicja

pot. 
sprawić, że jakaś instytucja przestała istnieć w danym składzie osobowym lub w ogóle

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozpędzić

Cytaty

Należy jak najszybciej rozgonić tę radę! Dużo byśmy na tym zaoszczędzili! Niech zostanie jeden prezydent - jeśli na niego głosowałem, mogę mieć pretensje tylko do niego.

źródło: NKJP: (KAG,MG,MAM): Radni tak, ale... społecznie, Gazeta Wrocławska, 2003-06-03

[...] jeżeli pani poseł J. mówi, że należy użyć wszystkich środków prawnych i pozaprawnych, aby rozgonić PZPN, no to zastanawiam się, czy nie dostanę jutro po głowie kijem baseballowym albo czy mi nie porwą dziecka ze szkoły.

źródło: NKJP: Rozmawiał Tomasz Terlikowski: Podsłuchane, Dziennik Polski, 2008-04-15

Dziś medycyna sportowa stała się dobrem nieosiągalnym. Państwo rozgoniło placówki, specjalistów rozproszyło, zostawiając na pastwę losu setki tysięcy młodzieży uprawiającej sport.

źródło: NKJP: Ryszard Niemiec: Zamiast zażalenia, Gazeta Krakowska, 2004-03-12

W końcu zrobił się taki syf, że któryś rząd wezwał na pomoc NATO i przyjechaliśmy, chociaż w międzyczasie islamiści rząd rozgonili i Aszchabad trzeba było zdobywać.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005

Składnia

bez ograniczeń + rozgonić +
KOGO

3. dym

Definicja

sprawić, że drobne cząsteczki czegoś znalazły się od siebie dalej, niż były na początku

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozproszyć

Połączenia

  • wiatr rozgonił coś

Cytaty

Na szczęście silny wiatr rozgonił chmury, a przeświecające słońce i śpiewy ze sceny przyciągnęły mnóstwo ludzi.

źródło: NKJP: (ski): Boksowali się z jajami, Gazeta Krakowska, 2002-06-18

Zdusił papierosa butem, zamachał ręką, żeby rozgonić dym. Trzy mandaty za palenie w pasażu czegoś go nauczyły, chociaż nie do końca.

źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Nie zabijać pająków, 2007

Sędzia zawodów [...] żartobliwie jednak stwierdził, że jeśli piłkarze będą biegać, to rozgonią przeszkadzającą mgłę.

źródło: NKJP: Rozgonić mgłę, Dziennik Polski, 1998-11-16

Składnia

bez ograniczeń + rozgonić +
CO

4. smutek

Definicja

sprawić, że ktoś przestał coś odczuwać lub o czymś myśleć

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozpędzić, rozproszyć

Cytaty

Próbowałem też rozgonić ból głowy gimnastyką, według specjalnego, opracowanego przeze mnie systemu, który na ogół przynosił dobre skutki.

źródło: NKJP: Zygmunt Kwiatkowski: Z krzyżem w kraju półksiężyca : nyszkur Allah - dzięki Bogu, 2010

W pierwszej połowie wiejącą z boiska nudę skutecznie rozgoniły dzwonki telefonów, w słuchawkach których rozemocjonowane głosy donosiły o zatrzymaniu przez krakowską prokuraturę prezesa Cracovii [...].

źródło: NKJP: Przemysław Franczak: Cracovia gra słabo, ale wiosną nikt nie jest w stanie jej pokonać, Gazeta Krakowska, 2008-04-14

Calmin uniósł jej twarz. Była zaczerwieniona, a oczy szkliły się łzami. Scałował te łzy, mocnym uściskiem rozgonił smutek.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Zbierałem myśli rozgonione przez zmorę snu. Uprzytamniałem sobie straszliwie bliskość śmierci, jej pewność i nieuniknioność [...].

źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabeł: opowiadania i reportaże, 2007

Składnia

bez ograniczeń + rozgonić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 31.01.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN