UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

odgonić

odegnać

Chronologizacja

2 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odgonię
 odgonimy
2 os. odgonisz
 odgonicie
3 os. odgoni
 odgonią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odgoniłem
+(e)m odgonił
 odgoniłam
+(e)m odgoniła
 odgoniłom
+(e)m odgoniło
 odgoniliśmy
+(e)śmy odgonili
 odgoniłyśmy
+(e)śmy odgoniły
2 os. odgoniłeś
+(e)ś odgonił
 odgoniłaś
+(e)ś odgoniła
 odgoniłoś
+(e)ś odgoniło
 odgoniliście
+(e)ście odgonili
 odgoniłyście
+(e)ście odgoniły
3 os. odgonił
 odgoniła
 odgoniło
 odgonili
 odgoniły

bezosobnik: odgoniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odgońmy
2 os. odgoń
 odgońcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odgoniłbym
bym odgonił
 odgoniłabym
bym odgoniła
 odgoniłobym
bym odgoniło
 odgonilibyśmy
byśmy odgonili
 odgoniłybyśmy
byśmy odgoniły
2 os. odgoniłbyś
byś odgonił
 odgoniłabyś
byś odgoniła
 odgoniłobyś
byś odgoniło
 odgonilibyście
byście odgonili
 odgoniłybyście
byście odgoniły
3 os. odgoniłby
by odgonił
 odgoniłaby
by odgoniła
 odgoniłoby
by odgoniło
 odgoniliby
by odgonili
 odgoniłyby
by odgoniły

bezosobnik: odgoniono by

bezokolicznik: odgonić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odgoniwszy

gerundium: odgonienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odgoniony

odpowiednik aspektowy: odganiać

Pochodzenie

Zob. gonić

1. muchę

Definicja

sprawić, że jakaś osoba lub zwierzę oddalają się od kogoś lub czegoś

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odpędzić, przegonić, przepędzić

Połączenia

  • odgonić muchę
  • chcieć, móc, próbować kogoś/coś odgonić

Cytaty

W ciągu kilku minut samochód zostaje pochłonięty przez tłum, a ochroniarze wykonują dramatyczne gesty, żeby odgonić ludzi.

źródło: NKJP: Aleksandra Krzyżaniak-Gumowska: Gandhi górą, Polityka, 2009-05-02

- Czekamy na wolność albo na śmierć - zdążyli powiedzieć mi jeńcy, zanim strażnicy z karabinami odgonili ich od płotu.

źródło: NKJP: Maria Wiernikowska: Raport z obozu, Gazeta Wyborcza, 1992-08-25

Na szczęście w tym momencie przejeżdżał drogą listonosz, który pomógł odgonić od atakowanej kobiety psa, rzucając w niego kamieniami. Reszta sąsiadów odpędzała zwierzę drągami.

źródło: NKJP: Grażyna Mróz: Bobi - morderca, Tygodnik Podhalański nr 21, 1997

Machnął dłonią przed oczami, aby odgonić dym i dokładniej przyjrzeć się dziwnemu obiektowi.

źródło: NKJP: Sylwia Chutnik: Dzidzia, 2009

Sąsiedzi opowiadali, że na Małej Suchej rogacz zaatakował kobietę, która szła z krową. Ludzie odgonili go kijami. Może to ten sam jeleń - mówiła roztrzęsiona pani Maria.

źródło: NKJP: (zam): Rogacz atakuje, Gazeta Krakowska, 2003-08-16

Składnia

bez ograniczeń + odgonić +
KOGO/CO + CZYM
bez ograniczeń + odgonić +
KOGO/CO + SKĄD

2. myśli

Definicja

pozbyć się niepożądanych emocji, myśli czy stanów

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odpędzić, opędzić się

Połączenia

  • odgonić myśli
  • chcieć, móc coś odgonić

Cytaty

Co robili Marek i Adam po opuszczeniu szpitala? Czy rozpamiętywali wydarzenia sprzed kilku godzin, a może, by odgonić złe myśli, poszli na piwo?

źródło: NKJP: Marek mamoń: Jedno życie darowane, Trybuna Śląska, 2000-12-18

Uparcie jednak jawiła mu się pod powiekami Marilyn z błagalnym wyrazem twarzy, jakby prosząca o ratunek. Starał się odgonić to natrętne wspomnienie.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: SuperNowa, 2001

Jechał w ślad za Garardem i Jokalem, próbując odgonić dawne odczucia strachu i obrzydzenia [...].

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Ada wróciła do kuchni, usiadła przy stole i objęła rękami głowę, jakby chciała odgonić zmęczenie. Zarwana noc dawała o sobie znać [...].

źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Czarna wdowa atakuje, 2009

Składnia

bez ograniczeń + odgonić +
CO + (od KOGO)

3. złe moce

Definicja

za pomocą magicznego oddziaływania lub działania sprawić, że jakieś złe, nadprzyrodzone zjawisko lub inne niekorzystne czynniki zewnętrzne tracą swoją moc

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odpędzić, przepędzić, wypędzić

Cytaty

Narzeczony w męskim gronie raczył się trunkiem, a potem szli wszyscy przed dom panny i tłukli szkło, żeby odgonić złe moce.

źródło: NKJP: Barbara Pietkiewicz: Wyż się żeni, Polityka, 2007-07-07

Jeśli chcemy posprzątać, to tylko dzień przed sylwestrem - w przeciwnym razie wymieciemy szczęście z domu. Warto pomyśleć o zapełnieniu lodówki, pusta nie odgoni biedy w nadchodzącym roku.

źródło: NKJP: mars: Odliczamy dni do nowego 2008 roku, Życie Podkarpackie, 2007-12-26

W wielu miejscowościach opłaca się także bicie w dzwony na znak czyjejś śmierci oraz w celu odgonienia złych duchów.

źródło: NKJP: ClueBot: Fryzowie, Wikipedia.pl, 2008-12-16

Pluje się najwyżej przez lewe ramię, żeby odgonić pecha od siebie, i jedzie dalej.

źródło: NKJP: (dell): Pogwarki na poboczu, Dziennik Polski, 2008-01-26

Składnia

bez ograniczeń + odgonić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 05.07.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN