UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cep

Chronologizacja

1400, SStp

Pochodzenie

psł. *cěpъ 'kij, pałka'

1. narzędzie

Definicja

narzędzie mające postać dwóch połączonych rzemieniem drewnianych drążków, z których jeden trzymano w dłoni, a drugim uderzano w kłosy zżętego zboża, aby oddzielić ziarna

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  narzędzie

Połączenia

  • cepy i widły
  • młócić cepem
  • machać, walić, wywijać jak cepem
  • prosty jak budowa cepa; prosty jak konstrukcja cepa

Cytaty

Kiedy byłem dzieckiem, w każdym wiejskim domu były cep, kołowrotek, ceber, grabie, haczka, widły, wóz drabiniasty oraz studnia z żurawiem.

źródło: NKJP: Arkadiusz Kaczmarek: Rzeźbić zaczął z nudów, Gazeta Poznańska, 2001-12-15

Mocny, choć przytłumiony przez stodołę, rytm bijących cepów roznosił się od świtu po obejściu, z przerwami jedynie na zgarnięcie wymłóconej słomy i rozesłanie nowych snopków.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996

Jak miałem trzynaście lat, młóciłem razem z chłopami. Cepy musiały chodzić jak maszyna, jak zegarek.

źródło: NKJP: Edward Stachura: Moje wielkie świętowanie: opowiadania rozproszone, 2007

Ojciec z synem Jaśkiem wymłócili cepem snop zboża, zmełli ziarna w żarnach i rozpalili ogień w piecu.

źródło: NKJP: Od ziarna do chleba, Gazeta Krakowska, 2003-02-15

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cep
cepy
D. cepa
cepu
cepów
C. cepowi
cepom
B. cep
cepy
N. cepem
cepami
Ms. cepie
cepach
W. cepie
cepy

2. broń

Definicja

używana dawniej broń w formie przystosowanego do tego celu cepa - narzędzia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  broń

Cytaty

Na miecze, topory, cepy i paznokcie dam dworu walczyli w sobotę w Barbakanie członkowie Bractwa Orlich Gniazd podczas trzeciego w tym roku turnieju rycerskiego

źródło: NKJP: Krzyżak wycinał w pień, Dziennik Polski, 2005-07-25

Mistrzowie zaprezentują również sceny walk, do których używają rozmaitych rodzajów broni - włóczni, halabard, potrójnych cepów, łańcuchów.

źródło: NKJP: Mnisi z klasztoru Shaolin, Gazeta Krakowska, 2005-08-31

Mam dwie chorągwie husarii [...] oraz trzy regimenty piechoty [...]. Uzbrojona jest w siekiery, spisy, rusznice, pawęże, w kosy i żelazne cepy, składa się z ochotników [...].

źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cep
cepy
D. cepa
cepu
cepów
C. cepowi
cepom
B. cep
cepy
N. cepem
cepami
Ms. cepie
cepach
W. cepie
cepy

3. prostak

Definicja

pot.  pejorat. 
człowiek, który zdaniem mówiącego, odznacza się ograniczoną inteligencją i brakiem kultury osobistej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bamber, burak, czereśniak, jaskiniowiec, kmieć, kmiot, kmiotek, prostak, wieśniak, wiochmen, wsiok, wsiur

Cytaty

[...] przed wyborami każdy chłopa klepie, i nikt mu nie powie - ty głupi cepie.

źródło: NKJP: Święto chleba, Gazeta Krakowska, 2002-08-17

Góral nie cep, liczyć potrafi [...].

źródło: NKJP: Barbara Swadźba: Ale Szczyrk!, Trybuna Śląska, 2000-11-22

Nie reagowałbym, ale to już drugi cep, który dzisiaj rzuca oszczerstwami i podłymi insynuacjami w moim kierunku.

źródło: NKJP: Internet

[...] dobrze wykonali swoją robotę, osadzając w świadomości społecznej obrazek tego ugrupowania jako partii inteligenckiej. Każdy cham i cep wstępujący do niej uważa, że przynależność do niej od razu czyni go takim jak na obrazku.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cep
cepowie
ndepr
cepy
depr
D. cepa
cepów
C. cepowi
cepom
B. cepa
cepów
N. cepem
cepami
Ms. cepie
cepach
W. cepie
cepowie
ndepr
cepy
depr
Data ostatniej modyfikacji: 10.12.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj