UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

palić

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

psł. *paliti 'powodować, że coś płonie, zapalać'

1. ogrzewać

Definicja

rozniecać ogień w celu uzyskania ciepła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Połączenia

palić ogień, ognisko
palić drewnem, gazetami, napalmem, odpadami, trocinami, węglem
palić pod kuchnią
palić w kominku, w kotle, w kotłowni, w kuchni, w piecu

Cytaty

	Palimy w piecu drewnem. źródło: NKJP: (edur): Co tak śmierdzi, Echo Dnia, 2005-11-23
	Michał palił pod kuchnią i otwierał drzwiczki - ogień dodawał im otuchy. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czays, 1996
	Louis palił w kominku gazetami. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Abcedało Miłosza, 1997
	Przepisów nie przestrzegają przede wszystkim rolnicy, wypalający w sąsiedztwie lasów ścierniska oraz młodzież, paląc ogniska w niedozwolonych miejscach. źródło: NKJP: Lasy nadal w niebezpieczeństwie, Dziennik Polski, 2003-08-16

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

Składnia

	+	palić	+	GDZIE + (CZYM)
	+	palić	+	CO

2. niszczyć

Definicja

niszczyć coś ogniem

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:

fajczyć, spalać

Połączenia

demonstranci, mężczyźni palą coś
palić miasto; domy, muzea, klasztory, kościół; dokumenty, książki; kukłę, liście, odpady, śmieci, trawę
demonstracyjnie palić
palić i demolować, palić i niszczyć, palić i rabować

Cytaty

	Ludzie czasem palą śmieci, ale takich kłębów gryzącego dymu nikt tu nie widział - opowiadali mieszkańcy wsi. źródło: NKJP: Marta Tutaj: W Ładnej trują radioaktywnie, Gazeta Wyborcza, 1993-06-08
	- Aleście tam nabroili, twoi Węgrzy powariowali, mogą sobie strzelać, ale po co zaraz palić muzeum, ja pamiętam, jaki tam był wspaniały Bruegel z „Ukrzyżowaniem'', jakie Holendry! źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1996
	Burzono urządzenia kolejowe i telegraficzne, palono klasztory. źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967
	Należy więc palić i demolować sklepy, supermarkety, banki, jak również luksusowe samochody - symbol bogactwa i władzy. źródło: NKJP: Czas terroru, Dziennik Polski, 2002-04-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

odpowiednik aspektowy: spalić

Składnia

palić

3. światło

Definicja

włączać źródło światła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

CZŁOWIEK I TECHNIKA Energia elektryczność

Połączenia

palić lampkę, światło

Cytaty

Stara nie pozwalała palić lampki. Psuła żarówki, więc Marta zabierała je do pracy.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Ten spod piątki wydaje mi się podejrzany, pali światło po nocy, przychodzą do niego podejrzani koledzy.

źródło: NKJP: Wojciech Stamm: Czarna matka, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

odpowiednik aspektowy: zapalić

Składnia

palić

4. papierosa

Definicja

trzymać w ustach zapalonego papierosa, fajkę lub inny podobny przedmiot, wdychać dym i następnie wydychać go

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

synonimy:

jarać, kopcić, kurzyć, smolić

Połączenia

aktor, chłopak, człowiek, dziadek, dziecko, dziewczyna, facet, kobieta, matka, mężczyzna, sąsiad pali coś; rodzice, uczniowie palą coś
palić cygaro, fajkę, papierosy, tytoń; haszysz, marihuanę, skręty, trawkę, zioło
palić bez przerwy
palić dla szpanu
palić na balkonie, na dworcach, na klatce, na korytarzu, na przystanku, na ulicy
palić przed szkołą
palić przy dziecku, przy ojcu, przy rodzicach; przy herbacie, przy kawie, przy stole
palić w wieku 13, 15... lat; w autobusie, w domu, w miejscu pracy, publicznym, w pracy, w samochodzie, w toalecie; w trakcie czytania, jazdy
palić z nerwów, ze stresu
długo, dużo, nałogowo, namiętnie, na okrągło, nerwowo; regularnie palić; palić bardzo dużo, mało; codziennie, dziennie
palić jak lokomotywa, jak smok
gdzieś wolno/nie wolno palić; rzucić/rzucać palenie
palić i kląć, palić i pić, palić i popijać, palić i przeklinać; palić lub uprawiać seks, palić lub wąchać, palić lub wciągać

Cytaty

	Sąsiedzi podejrzewają, że mężczyzna mógł zasnąć z tlącym się papierosem. - On dużo palił, nawet bardzo dużo [...]. źródło: NKJP: Nie uciekł przed śmiercią, 2006, prasa
	Wszyscy chłopcy na Akacjowej nałogowo palą papierosy. źródło: NKJP: Maria Wiernikowska: Pastuszkowie z przerwą w życiorysie, Gazeta Wyborcza, 1993-12-23
	Badania wykazują, że dzieci najczęściej palą najbardziej reklamowane papierosy. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 08.09.1999
	- Bo ja to palę z nerwów. Dwa lata nie paliłam, myślałam, już po problemie. Ale przyjechałam... I te nerwy się zaczęły. źródło: NKJP: Edward Redliński: Szczurojorczycy, 1994
	Wziąłem papierosa machinalnie, choć rzadko palę, ale po paru pociągnięciach poczułem, że robi mi się lżej na duszy i ciele. [...] Zrozumiałem, że palę marihuanę, ale zupełnie mnie to nie przeraziło. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

Składnia

palić

(CO)

5. 5 litrów na 100 km

Definicja

zużywać określoną ilość paliwa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:

spalać

Połączenia

auto, ciężarówka, limuzyna, samochód pali ileś; autobusy palą ileś
palić (średnio) 6, 8,1... l na 100 km
dużo, mało palić; palić sporo
palić jak smok

Cytaty

Samochód pali mało, bo waży tylko 850 kg - tyle, ile mały samochód.

źródło: NKJP: Andrzej Kublik: Anioł stróż ozonu, Magazyn nr 12 dodatek do Gazety Wyborczej, 1996-03-22

Stare auta także dużo palą.

źródło: NKJP: Iwona Ogrodowska-Ogórek: Nowe autobusy, Echo Dnia, 2007-08-08

- Dla nikogo nie jest tajemnicą, że jeżdżę samochodem [...], który został kupiony za 60 tys. zł. Pali 10 litrów na 100 km.

źródło: NKJP: Grażyna Starzak: Wszyscy ludzie starosty, Dziennik Polski, 2001-02-09

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

odpowiednik aspektowy: spalić

Składnia

palić

(ILEŚ)

6. kawę

Definicja

poddawać działaniu wysokiej temperatury w celu nadania określonych, pożądanych właściwości

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Połączenia

palony cukier, słonecznik, słód; palona cykoria, kawa, wiśnia; cegła, glina; palone orzeszki ziemne, ziarna; gips palony

Cytaty

	Już z daleka zaprowadzą do niego odgłosy koncertów, a przede wszystkim cudowne zapachy: cynamonu, palonej kawy, pieczonych kasztanów, miodowych kołaczy, grzanego wina i oczywiście świerku. źródło: NKJP: (M): Nie tylko termy, Dziennik Polski, 2001-11-24
	Wymurowali go z palonej cegły i pomalowali na biało. źródło: NKJP: Włodzimierz Kalicki: Prywatyzacja historii, Gazeta Wyborcza, 1997-09-30
	Paląc kawę, trzeba uważać, aby się zbytecznie nie przepaliła; najlepsza jest koloru kasztanowatego, błyszcząca [...]. źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Od mokki po kwiateczkową, Dziennik Polski , 2001-07-21
	Wódka na weselu - rzecz arcyważna. Nie może jej zabraknąć, bo wtedy wstyd na całą okolicę, więc się kupuje spirytus, pali cukier na karmel i robi przepalankę. źródło: NKJP: I zaczęło się wesele..., Dziennik Polski, 1999-08-28

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

odpowiednik aspektowy: upalić

Składnia

palić

7. skórę

Definicja

wywoływać silne uczucie gorąca

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:

piec II, prażyć, przypiekać, skwarzyć

Połączenia

słońce pali coś
palić skórę
palić słońcem, żarem
palić w twarz
palić mocno
palić jak ogień

Cytaty

Rzeki skute lodem, choć słońce pali skórę.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Kiedy lato dyszało żarem, paliło słońcem, kiedy uliczne saturatory z sykiem wypluwały wodę sodową [...] w czas kanikuły chusteczki do nosa znajdowały osobliwe zastosowanie.

źródło: NKJP: (amk): Nakrycia, Dziennik Polski, 2001-08-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

Składnia

palić

(KOGO/CO)

8. w gardle

Definicja

wywoływać uczucie pieczenia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie przyprawy, smaki

Relacje znaczeniowe

synonimy:

piec II

Połączenia

alkohol palił kogoś
palić w gardle; w język, w usta

Cytaty

Przełykamy Wódeczkę. Trochę pali w usta, w gardło, więc chwila ciszy.

źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Biało-czerwony, 2007

Kiedy przyjechała policja, smród gazu jeszcze dławił, palił w gardle.

źródło: NKJP: Henryk Malanowski: Ratujmy własne dzieci, 1999, prasa

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

Składnia

palić

KOGO + GDZIE

9. męczyć

Definicja

być bardzo intensywnie odczuwanym przez kogoś i powodować u niego nieprzyjemne doznania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

ciekawość nuda, upokorzenie, wstyd pali kogoś
palić jak gorączka, jak ogień

Cytaty

Upokorzenie paliło jak ogień.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Pod adresem moich przyjaciół, sąsiadów, którzy modlą się w sąsiedniej cerkwi, padały słowa: bolszewicy, stalinowcy. Mnie palił wstyd.

źródło: NKJP: Roman E. Rogowski: Głośne myślenie, Gazeta Wyborcza, 1993-02-06

Czarne rolety nadal opuszczano wczesnym wieczorem, nuda paliła jak gorączka.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk. Opowiadania starej daty., 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	palę	palimy
2 os.	palisz	palicie
3 os.	pali	palą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłem +(e)m palił	paliłam +(e)m paliła	paliłom +(e)m paliło	paliliśmy +(e)śmy palili	paliłyśmy +(e)śmy paliły
2 os.	paliłeś +(e)ś palił	paliłaś +(e)ś paliła	paliłoś +(e)ś paliło	paliliście +(e)ście palili	paliłyście +(e)ście paliły
3 os.	palił	paliła	paliło	palili	paliły

bezosobnik: palono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę palił będę palić	będę paliła będę palić	będę paliło będę palić	będziemy palili będziemy palić	będziemy paliły będziemy palić
2 os.	będziesz palił będziesz palić	będziesz paliła będziesz palić	będziesz paliło będziesz palić	będziecie palili będziecie palić	będziecie paliły będziecie palić
3 os.	będzie palił będzie palić	będzie paliła będzie palić	będzie paliło będzie palić	będą palili będą palić	będą paliły będą palić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		palmy
2 os.	pal	palcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	paliłbym bym palił	paliłabym bym paliła	paliłobym bym paliło	palilibyśmy byśmy palili	paliłybyśmy byśmy paliły
2 os.	paliłbyś byś palił	paliłabyś byś paliła	paliłobyś byś paliło	palilibyście byście palili	paliłybyście byście paliły
3 os.	paliłby by palił	paliłaby by paliła	paliłoby by paliło	paliliby by palili	paliłyby by paliły

bezosobnik: palono by

bezokolicznik: palić

imiesłów przysłówkowy współczesny: paląc

gerundium: palenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	palenie	palenia
D.	palenia	paleń
C.	paleniu	paleniom
B.	palenie	palenia
N.	paleniem	paleniami
Ms.	paleniu	paleniach
W.	palenie	palenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: palący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palący	palący	palący	palące	paląca
D.	palącego	palącego	palącego	palącego	palącej
C.	palącemu	palącemu	palącemu	palącemu	palącej
B.	palącego	palącego	palący	palące	palącą
N.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącą
Ms.	palącym	palącym	palącym	palącym	palącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	palący	palący	palące	palące
D.	palących	palących	palących	palących
C.	palącym	palącym	palącym	palącym
B.	palących	palących	palących	palące
N.	palącymi	palącymi	palącymi	palącymi
Ms.	palących	palących	palących	palących

imiesłów przymiotnikowy bierny: palony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	palony	palony	palony	palone	palona
D.	palonego	palonego	palonego	palonego	palonej
C.	palonemu	palonemu	palonemu	palonemu	palonej
B.	palonego	palonego	palony	palone	paloną
N.	palonym	palonym	palonym	palonym	paloną
Ms.	palonym	palonym	palonym	palonym	palonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	paleni	paleni	palone	palone
D.	palonych	palonych	palonych	palonych
C.	palonym	palonym	palonym	palonym
B.	palonych	palonych	palonych	palone
N.	palonymi	palonymi	palonymi	palonymi
Ms.	palonych	palonych	palonych	palonych

Składnia

palić

KOGO

Frazeologizmy

bierne palenie
Cel! Pal!
choćby/żeby się waliło i paliło
grunt pali się pod nogami komuś
grunt pali się pod stopami komuś
ziemia pali się pod stopami komuś
ziemia pali się pod nogami komuś
komuś robota pali się w rękach
ktoś pali cegłę
ktoś pali gumy
ktoś pali opony
ktoś pali gumę
ktoś pali kapcia
ktoś pali się ze wstydu
ktoś pali za sobą mosty
ktoś pali za sobą wszystkie mosty
ktoś udaje idiotę
ktoś pali głupa
nie pali się
pal gumę
pal licho
pal sześć
pal diabli
palenie Judasza
palenie żuru
rura pali kogoś
wapno palone

Przysłowia

W starym piecu diabeł pali

Data ostatniej modyfikacji: 16.01.2025