UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

abakus

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Knap
W formie: abacus.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	abakus	abakusy
D.	abakusa	abakusów
C.	abakusowi	abakusom
B.	abakus	abakusy
N.	abakusem	abakusami
Ms.	abakusie	abakusach
W.	abakusie	abakusy

Pochodzenie

łac.

z gr. ábaks 'zakurzona deska, płytka do kreślenia liczb'

1. w architekturze

Definicja

archit.

górna część głowicy kolumny w formie czworobocznej płyty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Połączenia

abakus i echinus
coś spoczywa na abakusie

Cytaty

	[...] Zmarłego złożono w mogile, którą po latach kilku gruntownie przebudowano, nadając zgodnie z epoką, klasycystyczną manierę. Wznosi się ona dziś jeszcze we wschodniej części cmentarza parafialnego, górując okazałą dorycką kolumną przykrytą abakusem, nad pozostałymi grobami nekropolii. źródło: NKJP: Barbara Buczek-Płachtowa: Jeszcze raz Kubicki, EKO-U Nas, 24 (34), 2005
	W starożytnym Egipcie kolumny wywodzą się z drewnianego pnia podpierającego dach domu. Podpora taka wspierana była na kamiennym cokole, [...] Pomiędzy poziomą belką dachu a słupem umieszczano dość często dodatkową drewnianą deskę, dała ona początek abakusowi. źródło: NKJP: Internet
	Budynek był otoczony kolumnadą z trzech stron. Dach dwuspadowy z okapem tworzył portyk z trzech stron budynku. Kolumny zakończone były głowicami złożonymi z echinusa i abakusa. źródło: NKJP: Internet
	Abakus z reguły miał kształt czworobocznej płyty, na której spoczywał architraw. Kształt abakusa ulegał zmianom w zależności od porządku architektonicznego i w miarę rozwoju architektury. źródło: Internet: portalwiedzy.onet.pl

2. do liczenia

Definicja

deska z wyżłobionymi rowkami, w których przesuwane są kamyki, służąca do liczenia, używana przez starożytnych Greków i Rzymian

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	abak
	hiperonimy:	liczydło

Połączenia

abakus grecki, rzymski; zwany też abakiem

Cytaty

Z rezultatu prostego mnożenia wynika, że w chwili obecnej na świecie winno teoretycznie egzystować dwadzieścia jeden milionów sześćset tysięcy wampirów. Jeśli zaś rachunek uzupełnić o przyrost geometryczny... [...] - Nie mam abakusa, ale liczbę wyobrażam sobie.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 2001

Rzymianie w obliczeniach posługiwali się abakusem. W miejscu, gdzie miało być zero, pozostawiali pustą przestrzeń.

źródło: NKJP: Internet

[...] prawzorem komputera była maszyna Turinga, którą można by wykonać w całości z części mechanicznych, a pierwsze urządzenia ułatwiające obliczenia były znane w starożytności, np. abakus z 440 p.n.e..

źródło: NKJP: Internet

Data ostatniej modyfikacji: 13.11.2024