Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | absolutyzm |
absolutyzmy |
|
| D. | absolutyzmu |
absolutyzmów |
|
| C. | absolutyzmowi |
absolutyzmom |
|
| B. | absolutyzm |
absolutyzmy |
|
| N. | absolutyzmem |
absolutyzmami |
|
| Ms. | absolutyzmie |
absolutyzmach |
|
| W. | absolutyzmie |
absolutyzmy |
Inne uwagi
Zwykle lp
Pochodzenie
ang. absolutism
fr. absolutisme
z łac. absolutus 'wyzwolony, bezwzględny, zupełny '
1. monarchy
Definicja
Noty o użyciu
Ms. lp wymawiany: [absolutyźmie] lub [absolutyzmie].
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | autokratyzm, jedynowładztwo |
Połączenia
- nowożytny absolutyzm
- absolutyzm cara, dynastii, Habsburgów, króla, monarchy, sułtana, wielkich monarchii, władzy królewskiej
- czas, epoka, okres; przeciwnik, zwolennik absolutyzmu
- carski, cesarski, monarszy absolutyzm
- dążyć do absolutyzmu
Cytaty
|
Sankcja pragmatyczna wydana przez Karola VII w 1438 r., proklamująca m.in. wyższość soboru nad papieżem, ograniczenie rezerwatów papieskich, była wyrazem wzrastającego absolutyzmu władzy królewskiej, uniezależniającej się od papiestwa. źródło: NKJP: Daniel Olszewski: Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996 |
|
|
W 1848 r. występowali przeciw absolutyzmowi i nadal krępowali swobodę decyzji cesarskich. źródło: NKJP: Henryk Wereszycki: Koniec sojuszu trzech cesarzy, 1877 |
|
|
Dążenie Zygmunta III do absolutyzmu i jego tajne układy z Habsburgami skonsolidowały opozycję, wśród której nie brakło i katolików. źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2000 |
|
|
Rewolucja pobudziła żywioły postępowe w państwie osmańskim do akcji i do wspólnej walki z absolutyzmem sułtańskim. źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967 |
|
|
W XVIII wieku nasza wolnościowa cywilizacja została zniszczona przez absolutyzmy moskiewski, habsburski i pruski. źródło: NKJP: Paweł Wroński: O Unii Lubelskiej i Unii Europejskiej, Gazeta Wyborcza, 1998-05-29 |
2. etyczny
Definicja
Noty o użyciu
Ms. lp wymawiany: [absolutyźmie] lub [absolutyzmie].
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka filozofia
Połączenia
- absolutyzm etyczny, moralny
Cytaty
|
Zamiast formuły jedynej i absolutnej prawdy Dalajlama proponuje absolutyzm etyczny, którego istotą jest uwewnętrznione zobowiązanie wobec innego, nie zaś nakaz zewnętrzny. źródło: NKJP: Anna Sobolewska: Mapy duchowe współczesności: co nam zostało z Nowej Ery?, 2009 |
|
|
Między nową i rosnącą wciąż potęgą absolutyzmu a światem wartości związanych tradycyjnie z chrześcijaństwem powstała potrzeba wyrównania, przejrzenia i ułożenia na nowo wzajemnych stosunków. źródło: NKJP: Jerzy Stempowski: Szkice literackie. Chimera jako zwierzę pociągowe : 1929-1941, 2001 |
|
|
Wydaje mi się, że zacni tropiciele absolutyzmu u Jana Pawła II nie widzą dostatecznie jasno, czym jest w jego myśli etyka i pojęcie tego, co absolutne. źródło: NKJP: Józef Tischner: W krainie schorowanej wyobraźni, 1993 |
|
|
Nie zgadzając się z diagnozą Leszka Kołakowskiego, że spór między absolutyzmem i relatywizmem nie jest sporem rozstrzygalnym środkami rozumowymi, nie sądzę, że odrzucenie absolutyzmu skazuje nas na nihilizm. źródło: NKJP: Roman Zimand; Stefan Amsterdamski: Dyskusja I: Kołakowski, Almanach Humanistyczny „Bez wiedzy i zgody...”, nr 5, 1986 |