UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

związek

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp
Inne znaczenie: 'wiązanka, wiązka, pęk'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. związek
 związki
D. związku
 związków
C. związkowi
 związkom
B. związek
 związki
N. związkiem
 związkami
Ms. związku
 związkach
W. związku
 związki

Pochodzenie

psł. *sъvęzъkъ

Od: psł. *sъvęzati 'związać' z przyrostkiem *-ъkъ.

1. zależność

Definicja

zależność istniejąca pomiędzy jakimiś zjawiskami lub zdarzeniami

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • bezpośredni, głęboki, luźny, silny, ścisły, wyraźny; jakikolwiek; istotny; tajemniczy; wzajemny; podobny związek; związek przyczynowo-skutkowy, przyczynowy
  • związek istnieje, zachodzi
  • ustalić, wykazać/wykazywać, widzieć związek; mieć związek z czymś
  • być, pozostawać w związku z czymś

Cytaty

Dyrektor szpitala w Nowym Dworze Zbigniew Kończak widzi ścisły związek między prywatyzacją Bródna i odsyłaniem legionowskich pacjentów do jego szpitala [...].

źródło: NKJP: Tomasz Elbanowski, Ratować życie! Ale gdzie?, Mazowieckie To i Owo, 2009-09-10

Trochę dziwi mnie polityczna otoczka wokół tej sprawy, bo eksploatacja złóż na Morzu Północnym nie ma bezpośredniego związku z naszym bezpieczeństwem energetycznym.

źródło: NKJP: (JM): Nasz kawałek szelfu, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-03-02

Występując przeciwko producentowi musimy jednak udowodnić powstanie szkody, oraz to, że jej wyrządzenie pozostaje w związku przyczynowym z istnieniem wady towaru [...].

źródło: NKJP: MIKO: Forum czytelników, Gazeta Poznańska, 2003-12-04

Atak na WTC z 11 września raz jeszcze zwrócił uwagę na złożone związki między obszarem polityki i religii.

źródło: NKJP: Tomasz Herzog: Boskie Bogu, cesarskie cesarzowi..., Gazeta Poznańska, 2003-05-10

W latach 1920-1921 zajmują go wzajemne związki między filozofią kultury a światowymi religiami i światopoglądami.

źródło: NKJP: Henryk Gaertner: Albert Schweitzer życie myśl i dzieło, 2007

Składnia

bez ograniczeń + związek +
między CZYM a CZYM
bez ograniczeń + związek +
(CZEGO) + z CZYM

2. kontakt

Definicja

kontakt z człowiekiem, instytucją, organizacją lub innym elementem otaczającego świata, z którym możliwa jest wzajemna łączność

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  łączność, związek

Cytaty

Sąd aresztował trzeciego mężczyznę podejrzanego o związek z działającą nielegalnie w Łopacinie koło Ciechanowa wytwórnią amfetaminy.

źródło: NKJP: K. Kowalski: Po likwidacji wytwórni amfetaminy: Trzeci aresztowany z Łopacina, Tygodnik Ciechanowski, 2002-06-01

Wyjaśnił, że Ford nie zrywa związków biznesowych z naszym krajem. Na jego zlecenie fabryka Fiata w Tychach ma produkować nową wersję miejskiego auta Ka.

źródło: NKJP: R. Nadaj: Ford sprzeda hale w Płońsku, Tygodnik Ciechanowski, 2008-04-08

Andrzej Krupiński przedstawi wielce interesujący temat: dworki tarnowskie i podtarnowskie, rozszerzając go o związki kulturowe ziemian i mieszczan w XIX wieku.

źródło: NKJP: (KIS): Tarnów: ostatni spacer, Dziennik Polski, 2000-09-15

Aby dodatkowo podkreślić związek z naturą możemy wyhodować na swoim parapecie minidżunglę. Rośliny kojarzące się z afrykańskim buszem to m.in. figowce, juki, palmy, a także bambusy.

źródło: NKJP: (DO): Magia egzotyki, Gazeta Wrocławska, 2003-07-29

Grażyna Kopińska, dyrektor Programu przeciw Korupcji Fundacji im. Batorego, określa związki prezydenta z biznesmenami jako niepokojące: Prezydent nie płaci czynszu za mieszkanie w domu należącym do biznesmena.

źródło: NKJP: (a): Niepokojące związki prezydenta, Gazeta Radomszczańska, 2009-07-01

Składnia

bez ograniczeń + związek +
(KOGO) + z KIM/CZYM

3. relacja

Definicja

to, co pod jakimś względem łączy człowieka z innym człowiekiem, organizacją lub instytucją

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  relacja, więzy, więź

Połączenia

  • silny związek; związek duchowy; emocjonalny, uczuciowy; koleżeński, rodzinny
  • związek pokrewieństwa, powinowactwa; braterstwa; związki krwi; przyjaźni

Cytaty

Inne kluby, stołeczne, z pewnością chciałyby mieć w swych szeregach taką zawodniczkę. Nie zamierzasz zmienić barw? - To związek emocjonalny. Przywiązałam się do „Mazovii”, do trenera, do koleżanek.

źródło: NKJP: S. Żagiel: Będę trenować i walczyć, Tygodnik Ciechanowski, 2007-12-31

[...] pan przecież - jak pan wspomniał wcześniej - jest w związkach przyjacielskich z panem A[...], więc zapewne o tym rozmawialiście panowie.

źródło: NKJP: Stenogram z 14. posiedzenia Komisji Śledczej, 2003-03-01

By znaleźć się na listach przyjętych, udowadniali swe silne związki emocjonalne ze szkołą, przedstawiali zaświadczenia zdrowotne, odwoływali się do tradycji rodzinnych.

źródło: NKJP: (KACH): Prymusi na lodzie, Gazeta Krakowska, 2005-07-07

Skuteczność akupunktury w dużym stopniu zależy od silnego związku między lekarzem stosującym tę metodę a chorym oczekującym pomocy.

źródło: NKJP: (MAT): Star technika nakłuwania, Dziennik Zachodni, 2006-02-04

W momencie poczęcia życia uzyskujemy pełny kod genetyczny z głębokim i szerokim związkiem pokrewieństwa z naszymi przodkami.

źródło: NKJP: o. Mieczysław Albert Krąpiec: O patriotyczne wychowanie, 2008-11

Składnia

bez ograniczeń + związek +
JAKI + (między KIM) | (z KIM)
bez ograniczeń + związek +
CZEGO + (między KIM) | (z KIM)

4. partnerski

Definicja

wspólne życie dwóch osób, które połączyła ze sobą wzajemna miłość

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • głęboki, poważny, prawdziwy; silny, stały, szczęśliwy, trwały, udany; wolny; nowy; podobny związek; związek małżeński, partnerski; oparty na miłości, szacunku
  • związek dwojga ludzi, kobiety i mężczyzny
  • związek przetrwał
  • tworzyć; zakończyć związek

Cytaty

Moja recepta na udany związek to przyjaźń z partnerem.

źródło: NKJP: Internet: Związki partnerskie, Onet.pl - Rozmowy, 2002-11-12

Denise Richards (na zdjęciu), która niedawno definitywnie zakończyła związek z Charlie Sheenem, wyjechała w podróż razem z Richie Samborą, muzykiem zespołu Bon Jovi.

źródło: NKJP: ST: Informacje filmowe, Gazeta Poznańska, 2006-05-29

Rejestrować związki partnerskie mogłyby jedynie osoby stanu wolnego, jednak bez względu na płeć, a więc zarówno pary hetero-, jak i homoseksualne.

źródło: NKJP: Monika Kaczyńska: Na kocią łapę z ustawą?, Gazeta Poznańska, 2002-03-19

Myślisz, że jest możliwe stworzenie cudownego związku opartego na prawdziwej miłości?

źródło: NKJP: Tematy rozmów z chłopakiem, www.forumowisko.pl, 2008-02-02

Już od średniowiecza śluby były więcej niż związkiem dwojga ludzi. Łączyły one dwie rodziny, dwa przedsięwzięcia a nawet dwa kraje.

źródło: NKJP: RibotBOT: Suknia ślubna: www.wikipedia.pl, 2009-05-02

Składnia

bez ograniczeń + związek +
KOGO + (z KIM)
bez ograniczeń + związek +
CZYJ

5.a instytucja

Definicja

organizacja skupiająca ludzi, miasta lub państwa, której celem jest realizowanie wspólnie wyznaczonych zadań

Noty o użyciu

Wyraz wchodzi w skład nazw własnych organizacji, np. Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Piłki Nożnej, Związek Nauczycielstwa Polskiego.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  organizacja

Połączenia

  • cały; krajowy, międzynarodowy, okręgowy; nowy związek; związek wojskowy; wyznaniowy; sportowy
  • związek gmin, miast
  • członek związku
  • związek powstaje; zrzesza kogoś
  • utworzyć/tworzyć, założyć, zarejestrować; nazwać; rozwiązać związek
  • należeć, wstąpić, zapisać się do związku

Cytaty

Zjazd NSZZ „S” zdecydował, że związek ten włączy się w organizację wyborów samorządowych.

źródło: NKJP: R. Nadaj: Ciechanów: ''Solidarność'' myśli o wyborach, Tygodnik Ciechanowski, 2002-05-11

Ponownie na czele zarządu stanął Wacław Szołtun. W związku z tym dalej będzie przewodził związkowi, który zrzesza w rejonie ogromną (512) liczbę członków.

źródło: NKJP: (pp): 512-osobowy związek ma nowy zarząd, Tygodnik Tucholski, 2008

Ludzie towarzysza Śniadka boją się zakładać związków w wielkich sieciach handlowych uprawiających praktyki półniewolnictwa, nie idą do tych, którzy naprawdę potrzebują opieki i wsparcia [...].

źródło: NKJP: W. Hagedorny: Szast–prast: Futerko Doroty Gardias, Tygodnik Ciechanowski, 2008-03-01

Ponadto kościoły, ale tylko katolicki i prawosławny, korzystają z nieograniczonych odpisów od osób prawnych. Jest to sprzeczne z konstytucją, która stanowi, iż kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione.

źródło: NKJP: Internet

Kilka dni temu Sąd Rejonowy w Słupsku zarejestrował związek grupy producentów zbóż i roślin oleistych Złoty Kłos.

źródło: NKJP: (ZD): Rolnicy łączą się, Dziennik Bałtycki, 2011

Składnia

bez ograniczeń + związek +
(KOGO/CZEGO)

5.b siedziba

Definicja

pot. 
siedziba związku - organizacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  siedziba

Cytaty

Wystarczy popytać wśród urzędniczek w związku literatów czy pracujących w redakcji, by posłyszeć wiele dobrego o nim jako szefie [...].

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Mewa powiedziała, że w pewnych latach pewna malarka groziła w związku na zebraniu paluszkiem: - ja was nauczę malować.

źródło: NKJP: Miron Białoszewski: Donosy rzeczywistości, 1989

5.c ludzie

Definicja

ludzie ze związku - organizacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Połączenia

  • negocjacje, rozmowy, współpraca ze związkiem
  • związek chce, domaga się czegoś; postuluje, zgłasza coś

Cytaty

Związki chcą jednak, by granica dochodu na osobę w rodzinie - powyżej której nie będzie przysługiwał zasiłek rodzinny - była wyższa niż proponowane przez rząd 50 proc. średniej płacy krajowej.

źródło: NKJP: Weronika Kostyrko: Rząd dla zdrowia i rodziny, Gazeta Wyborcza, 1994-02-23

Związek zażądał wypłat zaległych wynagrodzeń i szacunku dla pracowników.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Strajk na kotłach, Gazeta Wyborcza, 1992-04-28

Dyrektor Minor nie chciał odpowiedzieć, który związek domagał się trzynastek, odparł jedynie, że nie uczynił tego żaden z reprezentowanych związków podczas dyskusji [...].

źródło: NKJP: Restrukturyzacja musi poczekać, Dziennik Polski, 2000-07-06

Byli związkowcy i pracownicy „Lotosu” - likwidowanego uchwałą sejmiku województwa małopolskiego - przeprowadzili rozmowy ze związkiem zawodowym „Solidarność” oraz Federacją Związków Zawodowych Kolei Małopolski w Krakowie.

źródło: NKJP: (BES): Okupują „marszałka”, Dziennik Polski, 2006-01-18

Związek postuluje np. zniesienie konieczności odprowadzania dywidendy przez spółki Skarbu Państwa.

źródło: NKJP: Beata Sypuła: Patent na złe czasy, Dziennik Zachodni, 2009-02-02

6. w chemii

Definicja

substancja złożona z trwale ze sobą połączonych atomów dwóch lub więcej pierwiastków, mająca odmienne właściwości niż tworzące ją składniki

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii

Połączenia

  • związek chemiczny, mineralny, nieorganiczny, organiczny; azotowy; alifatyczny, heterocykliczny; rozpuszczalny, rozpuszczony w czymś; szkodliwy, toksyczny; pochodny; endogenny związek
  • związek azotu, chloru, fosforu, siarki, żelaza z czymś; jonów czegoś z czymś
  • pierwiastki i związki
  • stężenie związku; rozkład, rozpad, synteza; przemiana; mieszanina, roztwór; zapach związków
  • zanieczyścić związek; utleniać; wytwarzać związki

Cytaty

Odpady trafiły tam do rekultywacji terenu. Tzw. przegląd ekologiczny wykazał, że zawierają związki metali ciężkich, ale nie potwierdził podejrzeń, że doszło do skażenia gleby i wód gruntowych.

źródło: NKJP: Krótko, Dziennik Zachodni, 2008-06-18

Z kolei związek miedzi i cynku tworzy niekorzystne środowisko dla rozwoju drobnoustrojów i grzybów.

źródło: NKJP: mag: Przez filtr do gardła..., Dziennik Łódzki, 2003-04-29

Ostatnio karierę zaczął robić związek chemiczny, który umożliwi skonstruowanie małych baterii produkujących prąd elektryczny bezpośrednio z dwóch gazów - tlenu i wodoru.

źródło: NKJP: Marcin Jamkowski: Chemia - nowe cząsteczki, Gazeta Wyborcza, 1996-03-15

W naszych czasach chemicy rozszyfrowali przypuszczalny skład kamienia jako mieszaninę pewnych związków złota, które w sprzyjających warunkach mogło się wydzielać, co sprawiało wrażenie, że zachodziła transformacja.

źródło: NKJP: Antoni Kapelański: Wielki koneser, 2006

Składnia

bez ograniczeń + związek +
CZEGO

Frazeologizmy

bez związku I
bez związku II
ktoś konsumuje małżeństwo
ktoś konsumuje związek
ktoś skonsumował małżeństwo
ktoś skonsumował związek
w związku z
związek frazeologiczny
związek operacyjny
związek przynależności
Związek Radziecki
Związek Sowiecki
Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
związek rządu
związek taktyczny
związek wyrazowy
związek zawodowy
związek zgody
Data ostatniej modyfikacji: 23.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN