UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

okres

Chronologizacja

1564, Mącz
W znaczeniu 'powierzchnia wyznaczona jakimiś granicami'.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	okres	okresy
D.	okresu	okresów
C.	okresowi	okresom
B.	okres	okresy
N.	okresem	okresami
Ms.	okresie	okresach
W.	okresie	okresy

Pochodzenie

Zob. kreślić; rzeczownik odczasownikowy od st.pol. okresić / okrysić 'wytyczyć granicę', które od st.pol. kresić / krysić 'robić kreski'

1. czas

Definicja

wyodrębniona część upływającego czasu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

czas I

Połączenia

cały, miesięczny, 10-letni, ...; długi, krótki; obecny, pewien; następny, nowy, ostatni; pierwszy, początkowy; poprzedni, późniejszy, wczesny; taki, tamten, ten, ten sam; dobry, piękny; ciężki, trudny, zły; gorący, martwy okres; różne okresy; okres dwuletni; poprzedzający coś; przedświąteczny, świąteczny; bożonarodzeniowy, karnawałowy; komunijny; urlopowy, wakacyjny; jesienny, letni, wiosenny, zimowy; historyczny; międzywojenny, powojenny; gwarancyjny; młodzieńczy, niemowlęcy, noworodkowy; rozrodczy; próbny, przygotowawczy; przejściowy; rozliczeniowy, sprawozdawczy; nieskładkowy, składkowy; startowy
okres czasu; jednego, poprzedniego roku; oczekiwania; ferii, wakacji; adwentu, karnawału, postu, świąt, Wielkiego Postu; zimy; żniw; działalności, działania, realizacji; dzierżawy; gwarancji; kadencji; kryzysu, przełomu; gry, nauki, pobytu, pracy, służby, studiów, zatrudnienia; sławy; próby; przygotowań; międzywojnia, okupacji, wojny, drugiej wojny światowej; socjalizmu, stanu wojennego, transformacji; czyichś wpływów; powodzi, suszy; wegetacji; rehabilitacji; ubezpieczenia, wypowiedzenia; życia; iluś dni, lat, miesięcy
okres do iluś dni, lat, miesięcy; do któregoś dnia; od któregoś dnia do któregoś dnia; od któregoś dnia
okres między którymś a którymś dniem; okres po czymś; okres przed czymś
okres, gdy...; okres, jak...; okres, kiedy...
okres i miejsce
dane; sprawozdanie; wynagrodzenie za jakiś okres
jakiś okres trwa; biegnie, upłynął/upływa; nadchodzi, nastąpi; obowiązuje
dotyczyć, sięgać jakiegoś okresu
kończyć, objąć/obejmować; ograniczać, określić; rozpocząć/rozpoczynać; zakończyć; przedłużyć/przedłużać, skrócić; zaliczyć/zaliczać; przechodzić, przeżywać; przepracować; wykorzystać jakiś okres; przyjęty, uwzględniony, wybrany, wymagany; wydłużony; omawiany, wspomniany, wymieniony jakiś okres
przetrwać; dostosować; nawiązać/nawiązywać; wliczyć/wliczać, zaliczyć/zaliczać; w odniesieniu, w porównaniu do jakiegoś okresu; zależeć; począwszy, poczynając; uzależniony od jakiegoś okresu
przypaść/przypadać; aresztować; mianować, powołać/powoływać; przyznać/przyznawać; udzielić/udzielać, wydać/wydawać; ustanowić/ustanawiać, wprowadzić; przedłużyć/przedłużać, rozłożyć/rozkładać; zawarty/zawierany; zawiesić/zawieszać na jakiś okres; przypaść/przypadać, przysługiwać, rozliczyć; wypłacić/wypłacać; wyrównać; złożyć/składać, sporządzić za jakiś okres
na jakiś okres; po jakimś okresie; w jakimś okresie

Cytaty

„Szczodrymi dniami” zwano również cały okres od Nowego Roku do Trzech Króli, kończący „święte wieczory” – czas od Bożego Narodzenia, kiedy nie godziło się pracować, tylko świętować, śpiewać kolędy i zabawiać towarzysko.

źródło: NKJP: G. Czerwińska: Kalendarz Polski: Szczodry wieczór i dzień Trzech Króli, Tygodnik Ciechanowski, 2003-01-06

Szczególnie w okresie zimowym jesteśmy wzywani do przypadków uszkodzenia pojazdu na zniszczonej drodze. W okresie letnim takich wyjazdów jest stosunkowo mało, bo większość dziur po zimie jest naprawiona.

źródło: NKJP: Adrian Czarnota: Kto zapłaci?, Nowiny Raciborskie, 2008-10-14

Informacja normatywna

Wyrażenie okres czasu jest uznawane za niepoprawne.

2. etap

Definicja

wyodrębniony etap w trwaniu lub rozwoju czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu

Połączenia

cały okres; okres historyczny
okres baroku, naturalizmu, realizmu, romantyzmu, średniowiecza; buntu, dojrzewania, dzieciństwa

Cytaty

Liczącym 36 członków chórem dyryguje Brygida Tomala. Jego repertuar obejmuje muzykę liturgiczną od okresu baroku do współczesności.

źródło: NKJP: (e.Ż.): Śpiewali dla Jana Pawła II, Nowiny Raciborskie, 2006-06-20

To właśnie w okresie dojrzewania, gdy kształtuje się osobowość, człowiek potrzebuje wsparcia.

źródło: NKJP: Krystian Szytenhelm: Boisko czy pastwisko?, Tygodnik Rybnicki, 2008-10-28

Przyjmowani są tutaj pacjenci od okresu noworodkowego do 18 roku życia ze skierowaniem wystawionym od lekarza z poradni D lub rodzinnego.

źródło: NKJP: (e): Szpital w pigułce, Nowiny Raciborskie, 2006-07-11

Składnia

	+	okres	+	JAKI
	+	okres	+	CZEGO

3. faza

Definicja

nauk.

czas trwania jednej, powtarzającej się fazy jakiegoś procesu cyklicznego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

okres drgań, obiegu, obrotu...

Cytaty

Na sprężynie, której masę można pominąć, zawieszono ciężarek o masie 1kg. Pod wpływem siły 1N sprężyna wydłuża się o 1 cm. Jaki będzie okres drgań ciężarka przy niewielkich wychyleniach z położenia równowagi? Jak zmieni się wynik, jeśli masa ciężarka będzie czterokrotnie mniejsza?

źródło: NKJP: szumi155: oscylator i wahadło...zadania..., www.forumowisko.pl, 2007-12-18

Naszym celem jest odkrycie planety skalistej, podobnej do Ziemi, o okresie orbitalnym około jednego roku.

źródło: NKJP: Piotr Majewski: Człowiek i widmo, Polityka, 2005-12-24

Na ogół nie dysponujemy dostatecznie długimi ciągami obserwacji opadów, aby można było na podstawie próby empirycznej wyznaczyć maksymalne natężenie opadu o okresie powtarzalności, np. raz na sto lat.

źródło: NKJP: Urszula Soczyński (red.): Hydrologia dynamiczna, 1997

4. w roku szkolnym

Definicja

jedna z części, na jakie dzieli się rok szkolny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła

Połączenia

drugi, pierwszy okres
koniec, początek okresu
stopnie na któryś okres

Cytaty

Józio nie ustrzegł się wpadek i tak np. w klasie VI z rysunku i prac ręcznych na pierwszy okres uzyskał ocenę zaledwie dobrą, zaś na trzeci okres w klasie VII ze śpiewu miał też czwórkę.

źródło: NKJP: (YES), Gazeta Krakowska, 2004-11-06

Dość na tym, że na pierwszy okres otrzymałem notę minus trzy, co już było sukcesem, bo jedna trzecia uczniów, i to tych po małej maturze, dostała „lufę”.

źródło: NKJP: Bronisław Chromy: Kamień i marzenie. Autobiografia, 2005

5. miesiączka

Definicja

krwawienie z dróg rodnych kobiety, powtarzające się co miesiąc związane z cyklem płodnym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć

Relacje znaczeniowe

synonimy:

ciota, ciotka, menstruacja, miesiączka, period

Połączenia

dostać, mieć okres

Cytaty

A twoja żona? – Ona też mnie denerwuje, ciągle się czepia, ma chyba permanentny okres, nie wiem, jak to będzie.

źródło: NKJP: Max Cegielski: Apokalipso, 2004

Nadal nie mam okresu. Nie martwię się tym.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 2007

[...] jeszcze nie dostałam okresu... Wszystkie dziewczyny w klasie już mają, tylko ja nie...

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007

6. zdanie

Definicja

jęz. lit.

wieloczłonowe zdanie stanowiące całość pod względem znaczeniowym, intonacyjnym i retorycznym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Cytaty

Toteż nie widać końca mękom obcowania z czasem teraźniejszym. Jego fala, to wpadająca w błazeński rytm prawd ogólnych, to znów niosąca jak brudną pianę słowa „zapewne” i „powiedzmy”, zalewa jeden po drugim okresy zdań złożonych, topiąc je w niepewności i niewiedzy.

źródło: NKJP: Magdalena Tulli: Tryby, 2003

Powtarzał wyuczone niegdyś na pamięć patetyczne i zwięzłe frazy Seneki, lotne heksametry Homera i dźwięczne zakończenia okresów Cycerońskich.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005

7. ułamka

Definicja

mat.

cyfra lub ciąg cyfr, który powtarza się nieskończenie wiele razy w zapisie danego ułamka dziesiętnego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie

Połączenia

okres ułamka

Cytaty

[...] w matematyce zapis 0,(9) umownie oznacza ułamek dziesiętny z dziewiątką w okresie.

źródło: NKJP: Internet

Znajdź okres ułamka i przybliżenie dziesiętne do 0.01 następujących ułamków: 23/18, 5 i 5/33 7/9.

źródło: Internet: brainly.pl

8. w utworze muzycznym

Definicja

muz.

największy element struktury utworu muzycznego, złożony zwykle z ośmiu lub szesnastu taktów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Cytaty

Naczelną zasadą kształtowania — w wielkich, małych i najmniejszych planach dzieła muzycznego — jest tu proporcjonalność, czy inaczej — symetria [...] . Utwór „składa się” z regularnych okresów, zdań, fraz, kadencji, z symetrycznych tematów i motywów [...].

źródło: Bohdan Pociej: Sylwetki geniuszy: Mozart (podkowianskimagazyn.pl/archiwum/mozart.htm)

Frazeologizmy

okres ochronny

Data ostatniej modyfikacji: 19.07.2022