UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ruszać się

Chronologizacja

XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. ruszyć.

1. wykonywać ruch

Definicja

wykonywać jakiegoś rodzaju ruch - mimowolne lub celowe przemieszczanie się

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  poruszać się

Połączenia

  • chłopak; ciało rusza się; usta ruszają się
  • ruszać się w rytm czegoś; w tańcu
  • ruszać się ochoczo, żwawo; leniwie, powoli
  • ruszać się i ćwiczyć, ruszać się i śpiewać, ruszać się i tańczyć; ruszać się i oddychać; nie żyć i nie ruszać się; leżeć i nie ruszać się, patrzyć i nie ruszać się, siedzieć i nie ruszać się
  • stój i nie ruszaj się

Cytaty

Z duszą na ramieniu przestępuję z nogi na nogę, nie ruszając się jednak z miejsca.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998

Wiedźmin dotknął językiem ruszającego się zęba, wypluł krew cieknącą z przeciętej wargi.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997

Zwierzak nie żył, nie ruszał się. Z jego warg skapywały kropelki ciemnej krwi.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Martwe światło, 2009

Drewno, po którym szłam krok po kroku, było wilgotne i reagowało skrzypieniem i trzeszczeniem na każdy mój ruch. Most delikatnie ruszał się w rytm naszych kroków.

źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999

– Widać już było po chłopakach radość z gry. Ruszali się żwawo.

źródło: NKJP: (łm): Wreszcie wygrana, Gazeta Krakowska, 2007-08-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszam się
ruszamy się
2 os. ruszasz się
ruszacie się
3 os. rusza się
ruszają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałem się
+(e)m się ruszał
ruszałam się
+(e)m się ruszała
ruszałom się
+(e)m się ruszało
ruszaliśmy się
+(e)śmy się ruszali
ruszałyśmy się
+(e)śmy się ruszały
2 os. ruszałeś się
+(e)ś się ruszał
ruszałaś się
+(e)ś się ruszała
ruszałoś się
+(e)ś się ruszało
ruszaliście się
+(e)ście się ruszali
ruszałyście się
+(e)ście się ruszały
3 os. ruszał się
ruszała się
ruszało się
ruszali się
ruszały się

bezosobnik: ruszano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się ruszał
będę się ruszać
będę się ruszała
będę się ruszać
będę się ruszało
będę się ruszać
będziemy się ruszali
będziemy się ruszać
będziemy się ruszały
będziemy się ruszać
2 os. będziesz się ruszał
będziesz się ruszać
będziesz się ruszała
będziesz się ruszać
będziesz się ruszało
będziesz się ruszać
będziecie się ruszali
będziecie się ruszać
będziecie się ruszały
będziecie się ruszać
3 os. będzie się ruszał
będzie się ruszać
będzie się ruszała
będzie się ruszać
będzie się ruszało
będzie się ruszać
będą się ruszali
będą się ruszać
będą się ruszały
będą się ruszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszajmy się
2 os. ruszaj się
ruszajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałbym się
bym się ruszał
ruszałabym się
bym się ruszała
ruszałobym się
bym się ruszało
ruszalibyśmy się
byśmy się ruszali
ruszałybyśmy się
byśmy się ruszały
2 os. ruszałbyś się
byś się ruszał
ruszałabyś się
byś się ruszała
ruszałobyś się
byś się ruszało
ruszalibyście się
byście się ruszali
ruszałybyście się
byście się ruszały
3 os. ruszałby się
by się ruszał
ruszałaby się
by się ruszała
ruszałoby się
by się ruszało
ruszaliby się
by się ruszali
ruszałyby się
by się ruszały

bezosobnik: ruszano by się

bezokolicznik: ruszać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: ruszając się

gerundium: ruszanie się

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ruszanie się
ruszania się
D. ruszania się
ruszań się
C. ruszaniu się
ruszaniom się
B. ruszanie się
ruszania się
N. ruszaniem się
ruszaniami się
Ms. ruszaniu się
ruszaniach się
W. ruszanie się
ruszania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: ruszający się

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ruszający się
ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszająca się
D. ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającej się
C. ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającej się
B. ruszającego się
ruszającego się
ruszający się
ruszające się
ruszającą się
N. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającą się
Ms. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającej się
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszające się
D. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się
C. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
B. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszające się
N. ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
Ms. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się

odpowiednik aspektowy: ruszyć się

2. z domu

Definicja

opuszczając jakieś miejsce, zaczynać przemieszczać się w jakimś kierunku we właściwy dla siebie sposób

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • ruszać się z miejsca; z domu; z fotela, z łóżka; z miasta; z Warszawy
  • ruszać się zza biurka, zza komputera
  • ruszać się stamtąd, stąd; rzadko; niechętnie
  • postanowić nie ruszać się
  • nie ruszać się na krok

Cytaty

W dobie Internetu można zrobić zakupy, nie ruszając się sprzed komputera. W sklepie internetowym oglądamy towar i zamawiamy artykuły jednym kliknięciem myszy.

źródło: NKJP: Anna Aleksandrowicz: Sprawdź sklep, Gazeta Wrocławska, 2003-05-06

Obecnie czeskie pole stało się obowiązkowym przystankiem dla miłośników golfa z całego świata, którzy nie ruszają się nigdzie bez ciężkiej, długiej torby wypchanej kijami.

źródło: NKJP: Neil King Jr.: Krowy i dołki, Gazeta Wyborcza, 1995-08-21

O ile Gomułka z Warszawy ruszał się niechętnie i wolał pracować w swoim gabinecie, to Gierek z prawdziwą rozkoszą wyjeżdżał w tak zwany teren i chętnie spotykał się z ludźmi.

źródło: NKJP: Janusz Rolicki: Edward Gierek : życie i narodziny legendy, 2002

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszam się
ruszamy się
2 os. ruszasz się
ruszacie się
3 os. rusza się
ruszają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałem się
+(e)m się ruszał
ruszałam się
+(e)m się ruszała
ruszałom się
+(e)m się ruszało
ruszaliśmy się
+(e)śmy się ruszali
ruszałyśmy się
+(e)śmy się ruszały
2 os. ruszałeś się
+(e)ś się ruszał
ruszałaś się
+(e)ś się ruszała
ruszałoś się
+(e)ś się ruszało
ruszaliście się
+(e)ście się ruszali
ruszałyście się
+(e)ście się ruszały
3 os. ruszał się
ruszała się
ruszało się
ruszali się
ruszały się

bezosobnik: ruszano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się ruszał
będę się ruszać
będę się ruszała
będę się ruszać
będę się ruszało
będę się ruszać
będziemy się ruszali
będziemy się ruszać
będziemy się ruszały
będziemy się ruszać
2 os. będziesz się ruszał
będziesz się ruszać
będziesz się ruszała
będziesz się ruszać
będziesz się ruszało
będziesz się ruszać
będziecie się ruszali
będziecie się ruszać
będziecie się ruszały
będziecie się ruszać
3 os. będzie się ruszał
będzie się ruszać
będzie się ruszała
będzie się ruszać
będzie się ruszało
będzie się ruszać
będą się ruszali
będą się ruszać
będą się ruszały
będą się ruszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszajmy się
2 os. ruszaj się
ruszajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałbym się
bym się ruszał
ruszałabym się
bym się ruszała
ruszałobym się
bym się ruszało
ruszalibyśmy się
byśmy się ruszali
ruszałybyśmy się
byśmy się ruszały
2 os. ruszałbyś się
byś się ruszał
ruszałabyś się
byś się ruszała
ruszałobyś się
byś się ruszało
ruszalibyście się
byście się ruszali
ruszałybyście się
byście się ruszały
3 os. ruszałby się
by się ruszał
ruszałaby się
by się ruszała
ruszałoby się
by się ruszało
ruszaliby się
by się ruszali
ruszałyby się
by się ruszały

bezosobnik: ruszano by się

bezokolicznik: ruszać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: ruszając się

gerundium: ruszanie się

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ruszanie się
ruszania się
D. ruszania się
ruszań się
C. ruszaniu się
ruszaniom się
B. ruszanie się
ruszania się
N. ruszaniem się
ruszaniami się
Ms. ruszaniu się
ruszaniach się
W. ruszanie się
ruszania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: ruszający się

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ruszający się
ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszająca się
D. ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającej się
C. ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającej się
B. ruszającego się
ruszającego się
ruszający się
ruszające się
ruszającą się
N. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającą się
Ms. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającej się
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszające się
D. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się
C. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
B. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszające się
N. ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
Ms. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się

odpowiednik aspektowy: ruszyć się

Składnia

bez ograniczeń + ruszać się +
SKĄD + (DOKĄD)

3. w sprawie

Definicja

pot. 
zacząć zmieniać się we właściwy dla siebie sposób

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Cytaty

Bardzo mnie cieszy, że coś rusza się w kwestii cyfrowej muzyki w Polsce. Pytanie, jak zareagują na to skostniałe koncerny fonograficzne.

źródło: Internet

– Nareszcie coś się rusza i Warszawa przeradza się z puszczy w miasto. Brawo urzędnicy!

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszam się
ruszamy się
2 os. ruszasz się
ruszacie się
3 os. rusza się
ruszają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałem się
+(e)m się ruszał
ruszałam się
+(e)m się ruszała
ruszałom się
+(e)m się ruszało
ruszaliśmy się
+(e)śmy się ruszali
ruszałyśmy się
+(e)śmy się ruszały
2 os. ruszałeś się
+(e)ś się ruszał
ruszałaś się
+(e)ś się ruszała
ruszałoś się
+(e)ś się ruszało
ruszaliście się
+(e)ście się ruszali
ruszałyście się
+(e)ście się ruszały
3 os. ruszał się
ruszała się
ruszało się
ruszali się
ruszały się

bezosobnik: ruszano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się ruszał
będę się ruszać
będę się ruszała
będę się ruszać
będę się ruszało
będę się ruszać
będziemy się ruszali
będziemy się ruszać
będziemy się ruszały
będziemy się ruszać
2 os. będziesz się ruszał
będziesz się ruszać
będziesz się ruszała
będziesz się ruszać
będziesz się ruszało
będziesz się ruszać
będziecie się ruszali
będziecie się ruszać
będziecie się ruszały
będziecie się ruszać
3 os. będzie się ruszał
będzie się ruszać
będzie się ruszała
będzie się ruszać
będzie się ruszało
będzie się ruszać
będą się ruszali
będą się ruszać
będą się ruszały
będą się ruszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszajmy się
2 os. ruszaj się
ruszajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałbym się
bym się ruszał
ruszałabym się
bym się ruszała
ruszałobym się
bym się ruszało
ruszalibyśmy się
byśmy się ruszali
ruszałybyśmy się
byśmy się ruszały
2 os. ruszałbyś się
byś się ruszał
ruszałabyś się
byś się ruszała
ruszałobyś się
byś się ruszało
ruszalibyście się
byście się ruszali
ruszałybyście się
byście się ruszały
3 os. ruszałby się
by się ruszał
ruszałaby się
by się ruszała
ruszałoby się
by się ruszało
ruszaliby się
by się ruszali
ruszałyby się
by się ruszały

bezosobnik: ruszano by się

bezokolicznik: ruszać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: ruszając się

gerundium: ruszanie się

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ruszanie się
ruszania się
D. ruszania się
ruszań się
C. ruszaniu się
ruszaniom się
B. ruszanie się
ruszania się
N. ruszaniem się
ruszaniami się
Ms. ruszaniu się
ruszaniach się
W. ruszanie się
ruszania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: ruszający się

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ruszający się
ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszająca się
D. ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającej się
C. ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającej się
B. ruszającego się
ruszającego się
ruszający się
ruszające się
ruszającą się
N. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającą się
Ms. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającej się
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszające się
D. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się
C. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
B. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszające się
N. ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
Ms. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się

odpowiednik aspektowy: ruszyć się

Składnia

bez ograniczeń + ruszać się +
(w CZYM)

4. podejmować działanie

Definicja

pot. 
zaczynać coś robić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

Macie dzisiaj piętnaście metrów chodnika do wykopania. Odechce się wam tej dekadencji, ruszać się, szybko.

źródło: NKJP: Juliusz Machulski: Seksmisja, 1983

- Chłopcy, ruszajcie się z tym wycieraniem! Za godzinę próba sprzętu i otwieramy.

źródło: NKJP: Łukasz Kamykowski: Między lipą a billboardem, 2008

Siemionycz na wszystko nam pozwalał. Z iście rosyjskim „chlebosolstwem” namawiał nas do jedzenia i nieustannie poganiał służącą Marfuszę:
- Marfa! Marfusza! Ruszaj się! Dawaj ogóreczki małosolone! Cóż to? Kartofli zabrakło? Przynieś no kwasu z lodowni!

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszam się
ruszamy się
2 os. ruszasz się
ruszacie się
3 os. rusza się
ruszają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałem się
+(e)m się ruszał
ruszałam się
+(e)m się ruszała
ruszałom się
+(e)m się ruszało
ruszaliśmy się
+(e)śmy się ruszali
ruszałyśmy się
+(e)śmy się ruszały
2 os. ruszałeś się
+(e)ś się ruszał
ruszałaś się
+(e)ś się ruszała
ruszałoś się
+(e)ś się ruszało
ruszaliście się
+(e)ście się ruszali
ruszałyście się
+(e)ście się ruszały
3 os. ruszał się
ruszała się
ruszało się
ruszali się
ruszały się

bezosobnik: ruszano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się ruszał
będę się ruszać
będę się ruszała
będę się ruszać
będę się ruszało
będę się ruszać
będziemy się ruszali
będziemy się ruszać
będziemy się ruszały
będziemy się ruszać
2 os. będziesz się ruszał
będziesz się ruszać
będziesz się ruszała
będziesz się ruszać
będziesz się ruszało
będziesz się ruszać
będziecie się ruszali
będziecie się ruszać
będziecie się ruszały
będziecie się ruszać
3 os. będzie się ruszał
będzie się ruszać
będzie się ruszała
będzie się ruszać
będzie się ruszało
będzie się ruszać
będą się ruszali
będą się ruszać
będą się ruszały
będą się ruszać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ruszajmy się
2 os. ruszaj się
ruszajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ruszałbym się
bym się ruszał
ruszałabym się
bym się ruszała
ruszałobym się
bym się ruszało
ruszalibyśmy się
byśmy się ruszali
ruszałybyśmy się
byśmy się ruszały
2 os. ruszałbyś się
byś się ruszał
ruszałabyś się
byś się ruszała
ruszałobyś się
byś się ruszało
ruszalibyście się
byście się ruszali
ruszałybyście się
byście się ruszały
3 os. ruszałby się
by się ruszał
ruszałaby się
by się ruszała
ruszałoby się
by się ruszało
ruszaliby się
by się ruszali
ruszałyby się
by się ruszały

bezosobnik: ruszano by się

bezokolicznik: ruszać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: ruszając się

gerundium: ruszanie się

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. ruszanie się
ruszania się
D. ruszania się
ruszań się
C. ruszaniu się
ruszaniom się
B. ruszanie się
ruszania się
N. ruszaniem się
ruszaniami się
Ms. ruszaniu się
ruszaniach się
W. ruszanie się
ruszania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: ruszający się

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. ruszający się
ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszająca się
D. ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającego się
ruszającej się
C. ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającemu się
ruszającej się
B. ruszającego się
ruszającego się
ruszający się
ruszające się
ruszającą się
N. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającą się
Ms. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającej się
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. ruszający się
ruszający się
ruszające się
ruszające się
D. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się
C. ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
ruszającym się
B. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszające się
N. ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
ruszającymi się
Ms. ruszających się
ruszających się
ruszających się
ruszających się

Składnia

bez ograniczeń + ruszać się +
(z CZYM)
Data ostatniej modyfikacji: 06.05.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj