Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *ruchъ [< *rou̯so-] 'poruszanie, ruch'
Rzeczownik odczasownikowy (nazwa czynności) od pierwotnego hipotetycznego psł. *rusti. Zob. ruszyć
1. wiatru
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Połączenia
- powolny, szybki; gwałtowny, nagły; jednostajny, rytmiczny; nieustanny ruch; ruch pionowy, poziomy; obrotowy, wahadłowy, wirowy
- ruch ciała, przedmiotu; wskazówek zegara; powietrza; Ziemi; ciał niebieskich, gwiazd, planet; lodowca, lodu; cząsteczek, cząstek, elektronów
- ruch i dźwięk
- faza; kierunek, prędkość, tempo; parametry ruchu
- ruch odbywa się; towarzyszy czemuś
- spowodować; dostrzec, zauważyć; opisywać ruch
- puścić/puszczać; wprawić/wprawiać w ruch
Cytaty
|
Wiatr wprawia turbinę w ruch obrotowy . Obroty turbiny można następnie wykorzystać do różnych celów. Najczęściej turbiny wiatrowe służą do pompowania wody (turbina wiatrowa napędza pompę) lub produkcji energii elektrycznej (turbina wiatrowa napędza prądnicę). źródło: NKJP: Jak żyć oszczędnie, wikibooks.org, 2009-02-04 |
|
|
Frik i Kurtz czekali na korytarzu, śledząc ruch wskazówek zegara. źródło: NKJP: Marek Miller: Pierwszy milion..., 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
Składnia
|
+ | ruch | + |
KOGO/CZEGO
|
2. rąk
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Połączenia
- błyskawiczny, szybki; energiczny, zamaszysty, zdecydowany; płynny, wprawny, zręczny, zwinny; koci; mechaniczny; nerwowy, niecierpliwy; nieskoordynowany; niedbały; powolny, senny, zmęczony; delikatny, lekki, łagodny; ostrożny; dziwny; nieokreślony; charakterystyczny ruch; ruch taneczny
- ruch dłoni, głowy, nóg, palców, ramion, ręki, warg
- ruch i gest; czynności i ruchy
- swoboda ruchów
- wykonać/wykonywać; naśladować ruch; krępować; śledzić ruchy
- leżeć, siedzieć bez ruchu
Cytaty
|
Otaczają tancerza kordonem. Ten zastyga i zaczyna mamrotać coś na kształt modlitwy. Po chwili wolno kieruje klingę pod swoje ubranie na wysokość brzucha. Gwałtowny ruch ręką, twarz krzywi się w bólu. źródło: NKJP: Krzysztof Kalukin: Krew i życie za Saddama, Polityka, nr 2351, 2002-05-25 |
|
|
Bartek podszedł do samolotu i pomógł wygramolić się otyłemu mężczyźnie w długim kożuchu, który krępował mu ruchy. źródło: NKJP: Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka większa niż życie, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
3. na świeżym powietrzu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty
Połączenia
- ruch na świeżym powietrzu
- ruch to zdrowie
Cytaty
|
Dla prawidłowego rozwoju dziecka, oprócz odżywiania, ważny jest również ruch na świeżym powietrzu. źródło: NKJP: Stanisława Olko: Makrobiotyka w polskiej kuchni czyli Powrót do dawnego naturalnego sposobu odżywiania, 1994 |
|
|
Najmłodszy portier stoi już przy windzie. Zdążył do niej dobiec i nacisnąć guzik. Barski przepuszcza Sabinę, ale zatrzymuje się i nie wchodzi do środka. źródło: NKJP: Andrzej Bart: Rewers: nowela filmowa, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
4. drogowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport
Połączenia
- ożywiony, wzmożony ruch; ruch graniczny, lotniczy, uliczny; turystyczny
- ruch wojsk
- pas ruchu
- regulować ruch
- kierować ruchem
Cytaty
|
Ponieważ Sieradzka jest bardzo wąska, przez pewien czas na skrzyżowaniu jej z Konstantynowską funkcjonowały światła, które regulowały ruch: raz jechały auta w stronę Pabianic, po chwili natomiast w stronę Zgierza. źródło: NKJP: (z): Zgierz A o pieszych zapomnieli..., Express Ilustrowany, 2001-11-15 |
|
|
Droga, wobec ciągłego jeszcze ruchu wojsk sowieckich i wycofywania się wojsk niemieckich za San, była bardzo ryzykowna. źródło: NKJP: Maciej Kozłowski: Sprawa premiera Leona Kozłowskiego: zdrajca czy ofiara, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
5. zrobił się na dworcu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- ruch i gwar
- ruch zrobił się; panuje
- zrobić/robić ruch
Cytaty
|
Ale faktem jest, że nie dalej jak dwa-trzy miesiące później we wsi zrobił się ruch . Ktoś z miasta szukał gruntu pod budowę - i to nie pięciu arów, jak było w zwyczaju, ale minimum pięćdziesięciu, żeby i na ogród starczyło - potem ktoś inny (rejent jakiś czy adwokat?) podpisywał umowę, a jeszcze następny goguś w eleganckim garniturze przywoził fachowców od budowlanki. źródło: NKJP: (haus): Wszystko przyćmić, Dziennik Polski, 2008-07-26 |
|
|
Być może tam właśnie, w pagórkowatych, lesistych okolicach Stanisławowa, w przestronnym domu, przypominającym jej własne dwory w Orawie, Kruhłem i Szepielewiczach, wśród nieustannego wesołego ruchu i gwaru czynionego przez licznych i częstych gości, odnajdywała atmosferę i radość swoich minionych szczęśliwych lat. źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Świat zapamiętany, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
6.a ludowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne
Połączenia
- międzynarodowy; masowy, powszechny; silny ruch; ruch chłopski, ludowy, młodzieżowy, robotniczy, zawodowy, związkowy; społeczny; postępowy; rewolucyjny, strajkowy; komunistyczny, socjalistyczny; narodowy, niepodległościowy, wolnościowy, wyzwoleńczy; opozycyjny; polityczny; ekumeniczny, katolicki, religijny; artystyczny; podziemny
- uczestnik ruchu
- organizować ruch
Cytaty
|
Ruch ekumeniczny przeżywa swój renesans. Odbywają się wspólne spotkania, konferencje, nabożeństwa katolików z protestantami, prawosławnymi czy nawet z wyznawcami judaizmu. źródło: NKJP: Z ks. prałatem STANISŁAWEM KARDASZEM rozmawia Andrzej Dembowski: Kapelan ryzykantów, Gazeta Miejska, nr 21 (64), 2000 |
|
|
Według IPN oskarżony torturował ich w trakcie przesłuchań, by wymusić wskazanie innych uczestników ruchu oporu. źródło: NKJP: (STRZ): Ubek skazany, Dziennik Polski, 2005-07-16 |
|
|
Kalicki natomiast, wierny swoim młodzieńczym ideom, przez cały okres międzywojenny związany był ściśle z PPS i odgrywał dużą rolę zarówno w partii, jak w organizowaniu ruchu spółdzielczego w Polsce. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Popiół i diament, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
Składnia
|
|
+ | ruch | + |
JAKI
|
|
|
+ | ruch | + |
CZEGO
|
6.b organizacja
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne
Połączenia
- ruch obrony czegoś, oporu,
- członek, działacz, przywódca ruchu
Cytaty
|
6 maja 2002 r. zastrzelił go młody działacz ruchu obrony praw zwierząt. źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Dość poprawności, Polityka nr 2479, 2004-11-20 |
|
|
Otóż zapamiętałem sobie tę scenę dlatego, że ten dosyć uniżony gest profesora wobec dwóch robotników, stojących na czele ruchu politycznego, do którego się przyłączył, byłby po prostu absolutnie niemożliwy i zupełnie niepotrzebny, gdyby nie reforma rolna, nacjonalizacja przemysłu i Manifest 22 Lipca. źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór: rzeczy mniejsze, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
7. w szachach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy
Połączenia
- zrobić ruch
Cytaty
|
– Twój ruch – dopowiada chłopak. – Wyrzuciłeś szóstkę. Graj. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Linia nocna, 2002-05 |
|
|
O ile w szachach ilość ruchów w danej pozycji to maksymalnie kilkadziesiąt, to w Go kilkaset. źródło: NKJP: „irix”, irae, Andrzej D, Arkadiusz 'nare' Kindziuk, Grzegorz 'Silk' Sob: pl.rec.gry.go - tworzenie faq'u, Usenet -- pl.rec.gry.go, 2005-04-20 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
8. fałszywy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- fałszywy ruch
- zrobić ruch
Cytaty
|
Musimy zrobić jakiś ruch, nie okopywać się na pozycjach, bo pozostanie taka sytuacja, jaka jest. źródło: NKJP: Stawiam na gospodarkę, Nowiny Raciborskie, nr 2, 2003-01-08 |
|
|
Teraz wszystkie oczy skierowane były na niego, jeden fałszywy ruch mógł kosztować utratę władzy. źródło: NKJP: Piotr Gillert: Prezydent Jiang Zemin zamierza rozbić komunistyczny dogmat: państwowy sektor w gospodarce, 1997-09-12 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
9. kadr
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Cytaty
|
Nie dziwi w tym kontekście szokujący na pozór ruch kadr, gdzie, powiedzmy, minister górnictwa zostaje ministrem kultury. źródło: NKJP: Paweł Orkan: opis gada - próba syntezy, Bez dekretu, nr 8, 1985 |
|
|
- Trudno mówić o jakichkolwiek ruchach cen, ponieważ dużo sklepów było wczoraj zamkniętych. W wielu nie było jeszcze nowych dostaw z naliczonym VAT-em i wszystko może się zmienić po kilku tygodniach - powiedział nam wiceprezes [Feder. Konsumentów] Sławomir Wymysłowski. źródło: NKJP: Waldemar22 Kumór: VAT nasz spokojny?, Gazeta Wyborcza, 1993-07-06 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |
Składnia
|
|
+ | ruch | + |
CZEGO
|
10. w górnictwie
Definicja
Noty o użyciu
Używane zwykle jako składnik nazwy własnej, np. KWK Ruda Ruch Bielszowice.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł miejsca i czynności związane z przemysłem
Cytaty
|
Zapowiadana wcześniej likwidacja ruchu Wirek (dawnej kopalni Polska-Wirek) od 1 sierpnia stanie się faktem. źródło: NKJP: Agnieszka Widera: Halemba zostaje bez Wirka, Dziennik Zachodni, 2009-06-25 |
|
|
Jednym z założeń funkcjonowania kopalni zespolonych jest jak najbardziej efektywne wykorzystanie załogi w poszczególnych ruchach zakładów w zależności od aktualnych potrzeb. To oznacza, że w przyszłości może się zdarzyć tak, że np. część górników z jednego ruchu kopalni może na parę tygodni lub miesięcy zostać oddelegowana do innego ruchu. źródło: Internet: solidarnosc.org.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ruch |
ruchy |
|
| D. | ruchu |
ruchów |
|
| C. | ruchowi |
ruchom |
|
| B. | ruch |
ruchy |
|
| N. | ruchem |
ruchami |
|
| Ms. | ruchu |
ruchach |
|
| W. | ruchu |
ruchy |