UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zawodzić

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

Zob. wodzić, wieść II

1. przyjaciela

Definicja

rozczarowywać drugą osobę działaniem lub stanem rzeczy niezgodnym z jej oczekiwaniami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

faworyt zawodzi; ludzie; zawodnicy zawodzą
zawodzić kibiców

Cytaty

	Faworyci często zawodzą, natomiast drużyny skazywane przed sezonem na spadek, przewodzą w tabeli. źródło: NKJP: Paweł Mielczarek: Podzielił się wiedzą, Gazeta Częstochowska, 2005-07-06
	Gdy zawodzą rodzice biologiczni, rolę opiekunów przejmują dziadkowie, dorosłe rodzeństwo, wujostwo lub dalsi krewni. źródło: NKJP: R. Nadaj: Czy potrafisz dzielić się miłością z cudzymi dziećmi?, Tygodnik Ciechanowski, 2005-06-13
	- Ekonomiści kształceni na tej uczelni nigdy nie zawodzili pod względem wynoszonej stąd wiedzy. źródło: NKJP: Agnieszka Wróblewska: Uczelnie, Gazeta Wyborcza, 1995-12-01
	[...] był dla wielu autorytetem moralnym i nie wolno mu zmieniać, ot tak sobie, poglądów, zawodząc tych, którzy się z nim identyfikowali. źródło: NKJP: Popieram inicjatywę..., Gazeta Wyborcza, 1995-09-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawodzę	zawodzimy
2 os.	zawodzisz	zawodzicie
3 os.	zawodzi	zawodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłem +(e)m zawodził	zawodziłam +(e)m zawodziła	zawodziłom +(e)m zawodziło	zawodziliśmy +(e)śmy zawodzili	zawodziłyśmy +(e)śmy zawodziły
2 os.	zawodziłeś +(e)ś zawodził	zawodziłaś +(e)ś zawodziła	zawodziłoś +(e)ś zawodziło	zawodziliście +(e)ście zawodzili	zawodziłyście +(e)ście zawodziły
3 os.	zawodził	zawodziła	zawodziło	zawodzili	zawodziły

bezosobnik: zawodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawodził będę zawodzić	będę zawodziła będę zawodzić	będę zawodziło będę zawodzić	będziemy zawodzili będziemy zawodzić	będziemy zawodziły będziemy zawodzić
2 os.	będziesz zawodził będziesz zawodzić	będziesz zawodziła będziesz zawodzić	będziesz zawodziło będziesz zawodzić	będziecie zawodzili będziecie zawodzić	będziecie zawodziły będziecie zawodzić
3 os.	będzie zawodził będzie zawodzić	będzie zawodziła będzie zawodzić	będzie zawodziło będzie zawodzić	będą zawodzili będą zawodzić	będą zawodziły będą zawodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawódźmy kwestion. zawodźmy
2 os.	zawódź kwestion. zawodź	zawódźcie kwestion. zawodźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłbym bym zawodził	zawodziłabym bym zawodziła	zawodziłobym bym zawodziło	zawodzilibyśmy byśmy zawodzili	zawodziłybyśmy byśmy zawodziły
2 os.	zawodziłbyś byś zawodził	zawodziłabyś byś zawodziła	zawodziłobyś byś zawodziło	zawodzilibyście byście zawodzili	zawodziłybyście byście zawodziły
3 os.	zawodziłby by zawodził	zawodziłaby by zawodziła	zawodziłoby by zawodziło	zawodziliby by zawodzili	zawodziłyby by zawodziły

bezosobnik: zawodzono by

bezokolicznik: zawodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

zawodząc

gerundium: zawodzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawodzenie	zawodzenia
D.	zawodzenia	zawodzeń
C.	zawodzeniu	zawodzeniom
B.	zawodzenie	zawodzenia
N.	zawodzeniem	zawodzeniami
Ms.	zawodzeniu	zawodzeniach
W.	zawodzenie	zawodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodząca
D.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącej
C.	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącej
B.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzący	zawodzące	zawodzącą
N.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącą
Ms.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodzące
D.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących
C.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym
B.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzące
N.	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi
Ms.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawodzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzony	zawodzony	zawodzony	zawodzone	zawodzona
D.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonej
C.	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonej
B.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzony	zawodzone	zawodzoną
N.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzoną
Ms.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzeni	zawodzeni	zawodzone	zawodzone
D.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych
C.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym
B.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzone
N.	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi
Ms.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych

odpowiednik aspektowy: zawieść

Składnia

Rz_osobowy

zawodzić

KOGO + (CZYM)

2. czyjeś oczekiwania

Definicja

swoim postępowaniem nie spełniać czyichś przewidywań związanych ze stanem lub uczuciem wyrażonym sąsiadującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

zawodzić nadzieje, zaufanie

Cytaty

Nie wszyscy mężczyźni zawodzą oczekiwania swoich matek. Niektórzy, ci nazywani „kochanymi synkami”, bez względu na to, co robią, i tak budzą u swoich rodzicielek bezgraniczny zachwyt.

źródło: NKJP: n: Mamusiowy synek, Cosmopolitan, nr 7, 1999

Znienawidziła mnie, być może, znienawidziła sędziów, którzy wydawali inne wyroki niż oczekiwała, adwokatów, którzy zawodzili jej nadzieje a wreszcie nawet Kamila, który tak niechętnie i nieudolnie wspierał jej starania.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka, Małe kochanie, wielka miłość, 1997

Dziennikarz może poddać osobę informatora i uzyskane wiadomości publicznej ocenie poprzez opublikowanie tekstu. Nie powinien jednak składać zeznań, które mogą być wykorzystane przeciwko informatorowi. Zawodzi wtedy zaufanie, jakim obdarzył go informator - powiedział nam Dzięciołowski.

źródło: NKJP: Stanisław Turnau, Gazeta Wyborcza, 1993-04-15

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawodzę	zawodzimy
2 os.	zawodzisz	zawodzicie
3 os.	zawodzi	zawodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłem +(e)m zawodził	zawodziłam +(e)m zawodziła	zawodziłom +(e)m zawodziło	zawodziliśmy +(e)śmy zawodzili	zawodziłyśmy +(e)śmy zawodziły
2 os.	zawodziłeś +(e)ś zawodził	zawodziłaś +(e)ś zawodziła	zawodziłoś +(e)ś zawodziło	zawodziliście +(e)ście zawodzili	zawodziłyście +(e)ście zawodziły
3 os.	zawodził	zawodziła	zawodziło	zawodzili	zawodziły

bezosobnik: zawodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawodził będę zawodzić	będę zawodziła będę zawodzić	będę zawodziło będę zawodzić	będziemy zawodzili będziemy zawodzić	będziemy zawodziły będziemy zawodzić
2 os.	będziesz zawodził będziesz zawodzić	będziesz zawodziła będziesz zawodzić	będziesz zawodziło będziesz zawodzić	będziecie zawodzili będziecie zawodzić	będziecie zawodziły będziecie zawodzić
3 os.	będzie zawodził będzie zawodzić	będzie zawodziła będzie zawodzić	będzie zawodziło będzie zawodzić	będą zawodzili będą zawodzić	będą zawodziły będą zawodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawódźmy kwestion. zawodźmy
2 os.	zawódź kwestion. zawodź	zawódźcie kwestion. zawodźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłbym bym zawodził	zawodziłabym bym zawodziła	zawodziłobym bym zawodziło	zawodzilibyśmy byśmy zawodzili	zawodziłybyśmy byśmy zawodziły
2 os.	zawodziłbyś byś zawodził	zawodziłabyś byś zawodziła	zawodziłobyś byś zawodziło	zawodzilibyście byście zawodzili	zawodziłybyście byście zawodziły
3 os.	zawodziłby by zawodził	zawodziłaby by zawodziła	zawodziłoby by zawodziło	zawodziliby by zawodzili	zawodziłyby by zawodziły

bezosobnik: zawodzono by

bezokolicznik: zawodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

zawodząc

gerundium: zawodzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawodzenie	zawodzenia
D.	zawodzenia	zawodzeń
C.	zawodzeniu	zawodzeniom
B.	zawodzenie	zawodzenia
N.	zawodzeniem	zawodzeniami
Ms.	zawodzeniu	zawodzeniach
W.	zawodzenie	zawodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodząca
D.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącej
C.	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącej
B.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzący	zawodzące	zawodzącą
N.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącą
Ms.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodzące
D.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących
C.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym
B.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzące
N.	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi
Ms.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawodzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzony	zawodzony	zawodzony	zawodzone	zawodzona
D.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonej
C.	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonej
B.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzony	zawodzone	zawodzoną
N.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzoną
Ms.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzeni	zawodzeni	zawodzone	zawodzone
D.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych
C.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym
B.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzone
N.	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi
Ms.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych

odpowiednik aspektowy: zawieść

Składnia

Rz osobowy

zawodzić

3. o intuicji

Definicja

okazywać się niezgodnym z oczekiwaniami w danej sytuacji

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

mechanizm, system zawodzi; nerwy zawodzą; metoda, skuteczność; intuicja, pamięć zawodzi
zawodzić często

Cytaty

	Pamięć zawodziła z lekka, podsuwając niewyraźne obrazy sprzed kilku lat. Czy rzeczywiście ojciec uderzył go wtedy w twarz? Może tylko rozpłaszczył mu nos na stole? źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Kamień na szczycie Kroniki Drugiego Kręgu Księga II, 2002
	Wyliczankę wysiłków podejmowanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa pasażerów samolotów można by ciągnąć długo. Statystyki potwierdzają, że system zawodzi rzadko. źródło: NKJP: (pij): Nie bójmy się samolotów, Express Ilustrowany, 2002-07-05
	Jak jest ładnie, przyjeżdża więcej amatorów kąpieli i ryb. Gdy pogoda zawodzi, mniej jest turystów. źródło: NKJP: PG, ROJ: Słupca i okolice, Gazeta Poznańska, 2002-03-02
	Tak bywa, kiedy mężczyznę w pełni sił zaczyna zawodzić potencja. Doznaje szoku i czeka... aż samo przejdzie. źródło: NKJP: Michał Jarzębiec: GDY ZAWODZI... WZWÓD, Wieczór Wybrzeża, 2000-05-13

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawodzę	zawodzimy
2 os.	zawodzisz	zawodzicie
3 os.	zawodzi	zawodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłem +(e)m zawodził	zawodziłam +(e)m zawodziła	zawodziłom +(e)m zawodziło	zawodziliśmy +(e)śmy zawodzili	zawodziłyśmy +(e)śmy zawodziły
2 os.	zawodziłeś +(e)ś zawodził	zawodziłaś +(e)ś zawodziła	zawodziłoś +(e)ś zawodziło	zawodziliście +(e)ście zawodzili	zawodziłyście +(e)ście zawodziły
3 os.	zawodził	zawodziła	zawodziło	zawodzili	zawodziły

bezosobnik: zawodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawodził będę zawodzić	będę zawodziła będę zawodzić	będę zawodziło będę zawodzić	będziemy zawodzili będziemy zawodzić	będziemy zawodziły będziemy zawodzić
2 os.	będziesz zawodził będziesz zawodzić	będziesz zawodziła będziesz zawodzić	będziesz zawodziło będziesz zawodzić	będziecie zawodzili będziecie zawodzić	będziecie zawodziły będziecie zawodzić
3 os.	będzie zawodził będzie zawodzić	będzie zawodziła będzie zawodzić	będzie zawodziło będzie zawodzić	będą zawodzili będą zawodzić	będą zawodziły będą zawodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawódźmy kwestion. zawodźmy
2 os.	zawódź kwestion. zawodź	zawódźcie kwestion. zawodźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłbym bym zawodził	zawodziłabym bym zawodziła	zawodziłobym bym zawodziło	zawodzilibyśmy byśmy zawodzili	zawodziłybyśmy byśmy zawodziły
2 os.	zawodziłbyś byś zawodził	zawodziłabyś byś zawodziła	zawodziłobyś byś zawodziło	zawodzilibyście byście zawodzili	zawodziłybyście byście zawodziły
3 os.	zawodziłby by zawodził	zawodziłaby by zawodziła	zawodziłoby by zawodziło	zawodziliby by zawodzili	zawodziłyby by zawodziły

bezosobnik: zawodzono by

bezokolicznik: zawodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

zawodząc

gerundium: zawodzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawodzenie	zawodzenia
D.	zawodzenia	zawodzeń
C.	zawodzeniu	zawodzeniom
B.	zawodzenie	zawodzenia
N.	zawodzeniem	zawodzeniami
Ms.	zawodzeniu	zawodzeniach
W.	zawodzenie	zawodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodząca
D.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącej
C.	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącej
B.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzący	zawodzące	zawodzącą
N.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącą
Ms.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodzące
D.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących
C.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym
B.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzące
N.	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi
Ms.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawodzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzony	zawodzony	zawodzony	zawodzone	zawodzona
D.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonej
C.	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonej
B.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzony	zawodzone	zawodzoną
N.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzoną
Ms.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzeni	zawodzeni	zawodzone	zawodzone
D.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych
C.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym
B.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzone
N.	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi
Ms.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych

odpowiednik aspektowy: zawieść

Składnia

Rz nieżywotny

zawodzić

(KOGO)

4. śpiewać

Definicja

śpiewać w sposób głośny i przeciągły

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Połączenia

syrena; chór zawodzi
zawodzić pieśń

Cytaty

	Po mszy w kościele Kamedułów tłum rozlewał się po okolicy. Jedni słuchali zawodzących swoje pieśni dziadów, kłębiących się na przykościelnym placu, inni szli do rozstawionych na nim straganów [...]. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Intymne życie niegdysiejszej Warszawy, 2008
	Woził w szoferce gitarę i w kółko zawodził Agnie dwie piosenki o miłości, bo więcej nie umiał. źródło: NKJP: Miód zemsty, Dziennik Polski, 1998-07-03
	Idąc, Żydzi rozmawiali ze sobą dość głośno. Niektóre grupki śpiewały zawodzącymi głosami pobożne pieśni. źródło: NKJP: Stanisław Berenda-Czajkowski: Dni grozy i łez, 2001
	Te grzeczne dzieci popisują się przed stryjem, przebranym za Mikołaja, pospiesznie połykając sylaby odmawiają paciorek, mówią jakiś wierszyk, gubiąc końcówki słów, albo zawodzą przeraźliwie kolędę. źródło: NKJP: Święta i dzieci, Dziennik Polski, 1999-12-24

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawodzę	zawodzimy
2 os.	zawodzisz	zawodzicie
3 os.	zawodzi	zawodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłem +(e)m zawodził	zawodziłam +(e)m zawodziła	zawodziłom +(e)m zawodziło	zawodziliśmy +(e)śmy zawodzili	zawodziłyśmy +(e)śmy zawodziły
2 os.	zawodziłeś +(e)ś zawodził	zawodziłaś +(e)ś zawodziła	zawodziłoś +(e)ś zawodziło	zawodziliście +(e)ście zawodzili	zawodziłyście +(e)ście zawodziły
3 os.	zawodził	zawodziła	zawodziło	zawodzili	zawodziły

bezosobnik: zawodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawodził będę zawodzić	będę zawodziła będę zawodzić	będę zawodziło będę zawodzić	będziemy zawodzili będziemy zawodzić	będziemy zawodziły będziemy zawodzić
2 os.	będziesz zawodził będziesz zawodzić	będziesz zawodziła będziesz zawodzić	będziesz zawodziło będziesz zawodzić	będziecie zawodzili będziecie zawodzić	będziecie zawodziły będziecie zawodzić
3 os.	będzie zawodził będzie zawodzić	będzie zawodziła będzie zawodzić	będzie zawodziło będzie zawodzić	będą zawodzili będą zawodzić	będą zawodziły będą zawodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawódźmy kwestion. zawodźmy
2 os.	zawódź kwestion. zawodź	zawódźcie kwestion. zawodźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłbym bym zawodził	zawodziłabym bym zawodziła	zawodziłobym bym zawodziło	zawodzilibyśmy byśmy zawodzili	zawodziłybyśmy byśmy zawodziły
2 os.	zawodziłbyś byś zawodził	zawodziłabyś byś zawodziła	zawodziłobyś byś zawodziło	zawodzilibyście byście zawodzili	zawodziłybyście byście zawodziły
3 os.	zawodziłby by zawodził	zawodziłaby by zawodziła	zawodziłoby by zawodziło	zawodziliby by zawodzili	zawodziłyby by zawodziły

bezosobnik: zawodzono by

bezokolicznik: zawodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

zawodząc

gerundium: zawodzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawodzenie	zawodzenia
D.	zawodzenia	zawodzeń
C.	zawodzeniu	zawodzeniom
B.	zawodzenie	zawodzenia
N.	zawodzeniem	zawodzeniami
Ms.	zawodzeniu	zawodzeniach
W.	zawodzenie	zawodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodząca
D.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącej
C.	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącej
B.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzący	zawodzące	zawodzącą
N.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącą
Ms.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodzące
D.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących
C.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym
B.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzące
N.	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi
Ms.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zawodzony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzony	zawodzony	zawodzony	zawodzone	zawodzona
D.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonego	zawodzonej
C.	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonemu	zawodzonej
B.	zawodzonego	zawodzonego	zawodzony	zawodzone	zawodzoną
N.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzoną
Ms.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzeni	zawodzeni	zawodzone	zawodzone
D.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych
C.	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym	zawodzonym
B.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzone
N.	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi	zawodzonymi
Ms.	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych	zawodzonych

Składnia

Rz_osobowy

zawodzić

(CO)

5. płakać

Definicja

płakać głośno, skarżąc się równocześnie na coś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Połączenia

kobieta; płaczka zawodzi
zawodzić płaczliwie
zacząć/zaczynać zawodzić
jęczeć i zawodzić, płakać i zawodzić

Cytaty

Jeżeli ktoś przyniesie pieniądze dla wdowy, kładzie je pod Koran u wezgłowia. Wokół siedzą kobiety i zawodzą.

źródło: NKJP: Jacek Hugo-Bader: Tatarzy, Gazeta Wyborcza, 1993-11-12

Wokół trumien stały płaczki zawodzące obrzędowo przez cały czas podróży. Łamały ręce, wyginały ramiona i krzyczały przeraźliwie, niby w napadzie rozpaczy odejmującej im zmysły.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Dach spadł w środę, przed drugą. W kilka chwil później przy domu stały bliskie i dalekie sąsiadki. Zawodziły, że nieszczęście, dopowiadały, że to cud boży, że dzieci akurat były chore i zamiast biegać po polu, siedziały w domu.

źródło: NKJP: (JOK): Żeby chociaż kuchnia była, Gazeta Krakowska, 2002-10-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawodzę	zawodzimy
2 os.	zawodzisz	zawodzicie
3 os.	zawodzi	zawodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłem +(e)m zawodził	zawodziłam +(e)m zawodziła	zawodziłom +(e)m zawodziło	zawodziliśmy +(e)śmy zawodzili	zawodziłyśmy +(e)śmy zawodziły
2 os.	zawodziłeś +(e)ś zawodził	zawodziłaś +(e)ś zawodziła	zawodziłoś +(e)ś zawodziło	zawodziliście +(e)ście zawodzili	zawodziłyście +(e)ście zawodziły
3 os.	zawodził	zawodziła	zawodziło	zawodzili	zawodziły

bezosobnik: zawodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawodził będę zawodzić	będę zawodziła będę zawodzić	będę zawodziło będę zawodzić	będziemy zawodzili będziemy zawodzić	będziemy zawodziły będziemy zawodzić
2 os.	będziesz zawodził będziesz zawodzić	będziesz zawodziła będziesz zawodzić	będziesz zawodziło będziesz zawodzić	będziecie zawodzili będziecie zawodzić	będziecie zawodziły będziecie zawodzić
3 os.	będzie zawodził będzie zawodzić	będzie zawodziła będzie zawodzić	będzie zawodziło będzie zawodzić	będą zawodzili będą zawodzić	będą zawodziły będą zawodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawódźmy kwestion. zawodźmy
2 os.	zawódź kwestion. zawodź	zawódźcie kwestion. zawodźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłbym bym zawodził	zawodziłabym bym zawodziła	zawodziłobym bym zawodziło	zawodzilibyśmy byśmy zawodzili	zawodziłybyśmy byśmy zawodziły
2 os.	zawodziłbyś byś zawodził	zawodziłabyś byś zawodziła	zawodziłobyś byś zawodziło	zawodzilibyście byście zawodzili	zawodziłybyście byście zawodziły
3 os.	zawodziłby by zawodził	zawodziłaby by zawodziła	zawodziłoby by zawodziło	zawodziliby by zawodzili	zawodziłyby by zawodziły

bezosobnik: zawodzono by

bezokolicznik: zawodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

zawodząc

gerundium: zawodzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawodzenie	zawodzenia
D.	zawodzenia	zawodzeń
C.	zawodzeniu	zawodzeniom
B.	zawodzenie	zawodzenia
N.	zawodzeniem	zawodzeniami
Ms.	zawodzeniu	zawodzeniach
W.	zawodzenie	zawodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodząca
D.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącej
C.	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącej
B.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzący	zawodzące	zawodzącą
N.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącą
Ms.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodzące
D.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących
C.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym
B.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzące
N.	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi
Ms.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących

Składnia

Rz osobowy

zawodzić

6. o wietrze

Definicja

wydawać przeciągły dźwięk, wzbudzający u słuchacza uczucie smutku lub strachu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

wiatr zawodzi

Cytaty

Są dobrze wyćwiczeni, na odgłos syreny, która zaczyna zawodzić, nie popadają w panikę, dokładnie, bez pośpiechu zapinają guziki, zaciągają paski.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001

Deszcz monotonnie bębnił o dach, a wiatr zawodził we framugach drzwi. Niebo było smoliście czarne i wszyscy poczuli nagle ulgę, że mogą siedzieć właśnie tu, przy radośnie trzaskającym ogniu i smacznym trunku.

źródło: NKJP: DaMi, Guminio: [prolog: Władca Marionetek] - Karimon, www.forumowisko.pl, 2006-10-11

Mówcie, co chcecie: pasuje ta muzyka do ogromnych teksaskich przestrzeni, śpiewa Martina McBride, tęsknie zawodzą skrzypce, dźwięczą gitary [...].

źródło: NKJP: Marek Ostrowski: Kowboje trzymają się mocno, Polityka, nr 2700, 2009-04-11

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zawodzę	zawodzimy
2 os.	zawodzisz	zawodzicie
3 os.	zawodzi	zawodzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłem +(e)m zawodził	zawodziłam +(e)m zawodziła	zawodziłom +(e)m zawodziło	zawodziliśmy +(e)śmy zawodzili	zawodziłyśmy +(e)śmy zawodziły
2 os.	zawodziłeś +(e)ś zawodził	zawodziłaś +(e)ś zawodziła	zawodziłoś +(e)ś zawodziło	zawodziliście +(e)ście zawodzili	zawodziłyście +(e)ście zawodziły
3 os.	zawodził	zawodziła	zawodziło	zawodzili	zawodziły

bezosobnik: zawodzono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zawodził będę zawodzić	będę zawodziła będę zawodzić	będę zawodziło będę zawodzić	będziemy zawodzili będziemy zawodzić	będziemy zawodziły będziemy zawodzić
2 os.	będziesz zawodził będziesz zawodzić	będziesz zawodziła będziesz zawodzić	będziesz zawodziło będziesz zawodzić	będziecie zawodzili będziecie zawodzić	będziecie zawodziły będziecie zawodzić
3 os.	będzie zawodził będzie zawodzić	będzie zawodziła będzie zawodzić	będzie zawodziło będzie zawodzić	będą zawodzili będą zawodzić	będą zawodziły będą zawodzić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zawódźmy kwestion. zawodźmy
2 os.	zawódź kwestion. zawodź	zawódźcie kwestion. zawodźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zawodziłbym bym zawodził	zawodziłabym bym zawodziła	zawodziłobym bym zawodziło	zawodzilibyśmy byśmy zawodzili	zawodziłybyśmy byśmy zawodziły
2 os.	zawodziłbyś byś zawodził	zawodziłabyś byś zawodziła	zawodziłobyś byś zawodziło	zawodzilibyście byście zawodzili	zawodziłybyście byście zawodziły
3 os.	zawodziłby by zawodził	zawodziłaby by zawodziła	zawodziłoby by zawodziło	zawodziliby by zawodzili	zawodziłyby by zawodziły

bezosobnik: zawodzono by

bezokolicznik: zawodzić

imiesłów przysłówkowy współczesny:

zawodząc

gerundium: zawodzenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zawodzenie	zawodzenia
D.	zawodzenia	zawodzeń
C.	zawodzeniu	zawodzeniom
B.	zawodzenie	zawodzenia
N.	zawodzeniem	zawodzeniami
Ms.	zawodzeniu	zawodzeniach
W.	zawodzenie	zawodzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: zawodzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodząca
D.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącego	zawodzącej
C.	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącemu	zawodzącej
B.	zawodzącego	zawodzącego	zawodzący	zawodzące	zawodzącą
N.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącą
Ms.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zawodzący	zawodzący	zawodzące	zawodzące
D.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących
C.	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym	zawodzącym
B.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzące
N.	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi	zawodzącymi
Ms.	zawodzących	zawodzących	zawodzących	zawodzących

Data ostatniej modyfikacji: 02.12.2014