Chronologizacja
Pochodzenie
ang. cosmopolitan
fr. cosmopolite
niem. Kosmopolit
z gr. kosmopolítēs ' obywatel świata'
1. człowiek
Definicja
Wymowa
[kosmopolita]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | obywatel świata |
Połączenia
- patriota i kosmopolita; kosmopolici i liberałowie
- być kosmopolitą
Cytaty
|
[...] młodzi Niemcy są kosmopolitami, znają języki i potrafią docenić wady i zalety własnego kraju. źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Orła cień, Polityka, 2006-07-08 |
|
|
Młodzi nie bardzo rozumieją, co to patriotyzm - wolą być Europejczykami, a nawet kosmopolitami. źródło: NKJP: Gazeta Poznańska, 2002-11-23 |
|
|
[...] mój chory, pijany ojciec, zabawny typ, przypominał sobie sporadycznie o obowiązkach wychowawcy i próbował rozpaczliwie zrobić ze mnie „porządnego Polaka”. Za późno, nazbyt już wyrosłem na kosmopolitę i dziwaka, żeby przejąć się wiarą, tradycją, ojczyzną. źródło: NKJP: Jacek Dobrowolski: 120 godzin, czyli Upadek pewnego dżentelmena, 2006 |
|
|
Tajwańczycy są kosmopolitami, można ich spotkać na całym świecie, przede wszystkim tam, gdzie reguły biznesu są bardziej stabilne. źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Daleki wschód koło nas, Gazeta Wyborcza, 1996-05-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kosmopolita |
kosmopolici |
ndepr |
| kosmopolity |
depr | ||
| D. | kosmopolity |
kosmopolitów |
|
| C. | kosmopolicie |
kosmopolitom |
|
| B. | kosmopolitę |
kosmopolitów |
|
| N. | kosmopolitą |
kosmopolitami |
|
| Ms. | kosmopolicie |
kosmopolitach |
|
| W. | kosmopolito |
kosmopolici |
ndepr |
| kosmopolity |
depr |
2. gatunek roślin lub zwierząt
Definicja
Wymowa
[kosmopolita]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
| antonimy: | endemit |
Cytaty
|
Motylica bowiem jest prawdziwym kosmopolitą i znajdujemy ją we wszystkich prawie miejscach naszego globu [...]. źródło: Internet: pasozyty.info.pl |
|
|
Modelowym gatunkiem w moich badaniach jest rzodkiewnik (Arabidopsis sp.). To prawdziwy kosmopolita, można go znaleźć i w północnej Afryce, i na południu Szwecji. źródło: Internet: natemat.pl |
|
|
Niektóre z nich [chwastów], jak komosa biała, perz, rdest powojowaty i tasznik (zresztą nieliczne), są kosmopolitami; ogromna większość są to chwasty mniej lub bardziej rejonowe. źródło: Bolesław Świętochowski: Ogólna uprawa roślin, 1949 (SJPD) |
|
|
Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria) jest niemal kosmopolitą stref klimatu umiarkowanego i ciepłego, w Polsce rozpowszechniona po niższe piętra górskie jako roślina wilgotnych łąk, torfowisk, brzegów wód itd. źródło: Internet: mikrojezioro.met.pl |
|
|
Ponadto sporo gatunków to kosmopolici (endemity są zawsze w mniejszości). źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kosmopolita |
kosmopolity |
|
| D. | kosmopolity |
kosmopolitów |
|
| C. | kosmopolicie |
kosmopolitom |
|
| B. | kosmopolitę |
kosmopolity |
|
| N. | kosmopolitą |
kosmopolitami |
|
| Ms. | kosmopolicie |
kosmopolitach |
|
| W. | kosmopolito |
kosmopolity |
Inne uwagi
W M lmn używana też forma kosmopolici