UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

czasownik

Chronologizacja

1848, Bańk

Pochodzenie

Zob. czas I

1. wyraz

Definicja

wyraz nazywający czynność lub stan, odmienny między innymi przez czas i osobę, mogący pełnić w zdaniu funkcję jego głównego członu

Noty o użyciu

Używany jako składnik terminów językoznawczych, np. czasownik przechodni, czasownik posiłkowy.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Relacje znaczeniowe

synonimy:  verbum
hiperonimy:  część mowy

Połączenia

  • grecki, hebrajski, niemiecki, staropolski czasownik; niektóre, pewne, polskie czasowniki; czasownik; nieregularny, posiłkowy, regularny; prefiksalny
  • wszystkie czasowniki; kilka, wiele czasowników
  • przymiotniki i czasowniki, rzeczowniki i czasowniki
  • argument, aspekt, forma (podstawowa), odmiana, osoba (druga), tryb, występowanie, znaczenie czasownika; grupy, odpowiedniki; końcówki czasowników
  • zdanie z czasownikiem (modalnym, nieregularnym, przechodnim...)
  • czasownik występuje w czymś; motywowany przez czasowniki
  • coś notuje czasownik; usunięcie, wyeliminowanie (z zasobu leksykalnego) czasownika
  • pochodzić, tworzyć od czasownika

Cytaty

Czasownikiem posiłkowym jest również czasownik „zostać” używany wraz z czasownikiem „być” do tworzenia form strony biernej - np. „jestem podglądany”, „zostałem zrozumiany”.

źródło: NKJP: Malarz pl: Czasownik posiłkowy, Wikipedia.pl, 2009-04-21

Jeśli aspekt jest kategorią gramatyczną, musi istnieć opozycja form o charakterze czysto gramatycznym, bez różnic leksykalnych. Poszukuje się odpowiedniej pary dla czasownika wyjściowego w zbiorze form przedrostkowych; dość niezawodnym testem jest (nie)możność zbudowania wtórnej formy niedokonanej od takiego czasownika.

źródło: NKJP: Alicja Nagórko: Zarys gramatyki języka polskiego, 1996

T. Giermak-Zielińska porównała polskie czasowniki mające przedrostki przestrzenne z ich francuskimi odpowiednikami.

źródło: NKJP: Maria Witkowska-Gutkowska: Staropolskie prefiksalne dublety czasownikowe i ich współczesne odpowiedniki, 1999

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. czasownik
czasowniki
D. czasownika
czasowników
C. czasownikowi
czasownikom
B. czasownik
czasowniki
N. czasownikiem
czasownikami
Ms. czasowniku
czasownikach
W. czasowniku
czasowniki

2. pracownik

Definicja

pot. 
osoba zatrudniona na określony, zwykle krótki czas

Noty o użyciu

Zwykle zapisywane w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Połączenia

  • etatowcy i „czasowniki”
  • zarobki czasowników
  • oferty, zatrudnienie dla czasowników
  • kontrakty z czasownikami
  • poszukiwać czasowników

Cytaty

Firmy poszukują czasowników zarówno na wysokie stanowiska, jak i do pomocy przy pracach w magazynie.

źródło: NKJP: Rozmowa - Jak znaleźć czasową pracę? - radzi Job Net, Onet.pl - Rozmowy, Internet, 2002-07-25

Czasownicy [...] są z reguły zatrudnieni na dwutygodniowych albo miesięcznych umowach, co pozwala firmie na bieżąco dopasowywać wielkość zatrudnienia do potrzeb bez dodatkowych kosztów wypowiedzenia.

źródło: Anita Błaszczak: Zatrudnienie na niepewne czasy, Rzeczpospolita, 2009-06-03 (archiwum.rp.pl)

Projekt ustawy nakłada obowiązek zapewnienia „czasownikom” takich samych warunków pracy, jak pracownikom zatrudnionym na stałe.

źródło: NKJP: Personel na wynajem, Dziennik Polski, 2003-03-11

Kontrakty z polskimi „czasownikami” podpisywane są na 8 tygodni, firma pośrednicząca w zatrudnieniu pracowników planuje przedłużenie tego okresu do 12 tygodni po osiągnięciu pełnego zatrudnienia.

źródło: NKJP: KOZ: Po wejściu do Unii będzie więcej ofert, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2003-12-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. czasownik
czasownicy
ndepr
czasowniki
depr
D. czasownika
czasowników
C. czasownikowi
czasownikom
B. czasownika
czasowników
N. czasownikiem
czasownikami
Ms. czasowniku
czasownikach
W. czasowniku
czasownicy
ndepr
czasowniki
depr

Frazeologizmy

czasownik nieprzechodni
czasownik intranzytywny
czasownik przechodni
czasownik tranzytywny
czasownik zwrotny
Data ostatniej modyfikacji: 20.10.2021
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj