UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

czysty

Chronologizacja

1391, SStp

1. obrus

Definicja

pozbawiony brudu, zanieczyszczeń lub śmieci

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	nieskalany
	antonimy:	brudny

Połączenia

czysty obrus, ręcznik; las, śnieg; czysta bielizna, firanka, koszula, pościel; plaża, podłoga; czyste prześcieradło, ubranie; jezioro; dziecko; czyste buty, naczynia, okna, paznokcie; powietrze; ulice
idealnie, nieskazitelnie, sterylnie; w miarę czysty

Cytaty

	W bok od kościoła plebania, czysta i porządna, z kwadracikami ciemno pomalowanych okiennic. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1974-1979, 1995
	Rozpiął kołnierzyk swej zawsze czystej koszuli i przyjmował na odsłoniętą skórę szyi przyjemne powiewy wiatru, który podnosił się u schyłku skwarnego dnia. źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1974
	Romek tymczasem mył szkło - zaczynał to robić sprawniej: dwa-trzy zanurzenia w wodzie i szklanka czysta. źródło: NKJP: Henryk Worcell: Zaklęte rewiry, 1989
	Przez nikogo niewywożone śmieci piętrzyły się na jezdni i na trotuarach w sposób wręcz przerażający [...]. Palermo nie jest najczystszym miastem na świecie. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Podróże do Włoch, 1977
	Warunki były co najmniej skromne, ale dziecko było czyste, ubrane, miało własne łóżeczko. Nic nie wskazywało na zaniedbania ze strony jego rodziców. źródło: NKJP: Anna Malinowska: Śmierć dziecka w oparach alkoholu, Trybuna Śląska, 2003-11-29

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

2. praca

Definicja

taki, przy którym się nie brudzimy

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

brudny

Połączenia

czysta praca, robota

Cytaty

Sprzątanie mamy za sobą. Teraz została już tylko czysta praca.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

3. spirytus

Definicja

taki, który nie zawiera żadnych domieszek

Noty o użyciu

W rodzaju żeńskim używane często w znaczeniu 'wódka czysta'.

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

antonimy:

nieczysty

Połączenia

czysty spirytus; jedwab; piasek; błękit, kolor; czysta wełna; woda; biel, zieleń...; czyste złoto
ekologicznie; krystalicznie czysty

Cytaty

	Twierdzili, że złoto rozpuszcza się w rtęci, wydobywa taki ciekły stop na powierzchnię, po czym rtęć zostaje odparowana i otrzymuje się czyste złoto. źródło: NKJP: Antoni Kapelański: Wielki Koneser, 2006
	W sprzedaży jest wiele rodzajów skarpet. Tradycyjne, wykonane z wełny lub bawełny [...], których podeszwa, pięta i palce są zrobione z czystej wełny, a pozostałe części z rozciągliwego nylonu. źródło: NKJP: Edward Mazurkow: Komandos radzi, Express Ilustrowany, 2001-06-02
	Hrabiemu Mundkowi nie zdarzyło się, żeby krawat do koszuli nie pasował czy do oczu. [...] I proszę, niech pani weźmie do ręki, czysty jedwab. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996
	Sorbent z warstwy dolnej jest poddawany ekstrakcji disiarczkiem węgla. Jego odparowanie umożliwia odzyskiwanie czystej siarki. źródło: NKJP: Joanna Kośmider, Barbara Mazur-Chrzanowska, Bartosz Wyszyński: Odory, 2002

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

4. kartka

Definicja

taki, na którym nic nie jest napisane lub nagrane

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

czysty blankiet, formularz, papier; czysta kartka; dyskietka, kaseta, taśma

Cytaty

	Zatrzymała się przed karcianym stolikiem, na którym piętrzyły się zapisane i już nieliczne czyste arkusze. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996
	Zdobyto: 4 pistolety, maszynę do pisania, czyste formularze i blankiety urzędowe oraz pieczątki służbowe. źródło: NKJP: Działo się w dniach 26 marca – 9 kwietnia, Lokalna, 2002-06-14
	Ostrożnie otworzył okładkę. Strona tytułowa była czysta, widniała na niej tylko pieczątka biblioteki cesarsko-królewskiej w Pradze. źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska, Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009
	Następnie zmieniamy nazwę pliku [...], kopiujemy go na czystą dyskietkę i pozostawiając ją w stacji uruchamiamy z dysku CD instalatora Windows XP. źródło: NKJP: Marek Bartosiewicz: Wygląd czy wydajność?, Enter, 2002, nr 2

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

5. dźwięk

Definicja

wolny od jakichś zniekształceń lub wpływów

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

antonimy:

brudny

Połączenia

czysty dźwięk, głos, wokal; język; kształt; gotyk; czysta polszczyzna; czyste brzmienie

Cytaty

W sensie pochodzenia nie miał nic wspólnego z Polską, ale urodził się i wychował w Wilnie. I mówił czystą polszczyzną - taką, jaką pani mówi albo ja.

źródło: NKJP: Dorota Jarecka: Trzeba mieć zęby, Gazeta Wyborcza, 1992-04-23

Pierwszym organistą testującym odnowione organy był Franz K.[...] [...]. Po nim stanowisko to objął prof. Leon B.[...]. Wszyscy ci panowie sumiennie dbali o długą żywotność i czyste brzmienie organów.

źródło: NKJP: Monika Lewińska: Jak to się zaczęło?, Dziennik Bałtycki, 2005-08-05

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

6. dochód

Definicja

pozostający po odliczeniu wszystkich kosztów, potrąceń i podatków

Pochodzenie

wł. netto

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse podatki, opłaty, świadczenia pieniężne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Połączenia

czysty dochód, zysk

Cytaty

[...] spisałem ze szwagrem umowę na pracę w Dojmach od 15 czerwca do 1 października za czwartą część czystego dochodu, nie mniej wszakże niż czterysta złotych.

źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952

[...] sejm, nazwany później Wielkim, uchwalił [...] przejęcie dóbr biskupstwa krakowskiego na fundusze wojskowe. W ten sposób pozbawiono tamtejszego hierarchę znacznych dochodów, wynoszących [...] ponad pół miliona złotych czystego zysku rocznie.

źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Silva rerum historicarum, 2002

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

7. gra

Definicja

taki, który wynika z respektowania zasad etyki i reguł współżycia społecznego

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

antonimy:

brudny, nieczysty

Połączenia

czysty biznes; czysta gra, konkurencja, walka; czyste serce; intencje, zamiary
moralnie czysty

Cytaty

	Remis to sprawiedliwy wynik, osiągnięty po dobrej i czystej grze obu zespołów (arbiter nie pokazał ani jednej kartki). źródło: NKJP: (MAS): Godni siebie rywale, Dziennik Polski, 2008-04-07
	Każde ręce, każda wola współdziałania są cenne, nawet jeśli intencje nie zawsze, powiedzmy, są czyste. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996
	Nawet nie chcę wspominać nazwy tego miasta, gdzie spotkało mnie tyle niegodziwości. Oczywiście nie z Twojej strony, moja kochana; wszystko, co nas łączyło, było tak czyste i dobre! źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	Powstawały nowe fortuny, nieraz ogromne, których źródła nie zawsze były czyste, pochodziły bowiem w części z gospodarczego podziemia. źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1990

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

8. seksualnie

Definicja

książk.

taki, który powstrzymuje się od współżycia seksualnego

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego seksualność

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół wyznania: zasady i prawdy wiary

Cytaty

- Nie powinnaś się śmiać ze swojej matki, to święta kobieta. Zazdroszczę ci jej, chciała, żebyś była czysta.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Fausta, 2010

- Nie znasz tej tradycji? Narzeczona ma być czysta, a żona wierna mężowi nawet w myślach.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

9. prawnie

Definicja

pot.

taki, który nie zrobił tego, o co był podejrzany, lub na którym nie ciążą żadne zarzuty i podejrzenia

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

Cytaty

- Powiesz, wszystko powiesz. Nie tacy kozacy puszczali farbę, potniały im jaja. Kolor oczu Towarzysza Mausera zmienił się na zgniło-zielony. - Z nikim nie współpracuję. Jestem czysty.

źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Chcica..., 2006

– Z kierowcą rozmawialiśmy wielokrotnie. To były żołnierz. Wojskowy – wyjaśnił Drzyzga na wszelki wypadek. – Jest czysty. – Nikt nie jest czysty. Informacje można sprzedać bez pozostawiania odcisków palców.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

10. teren

Definicja

pot.

taki, na którym lub w którym nie dzieje się nic, co mogłoby komuś zagrażać

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

czysty teren

Cytaty

Musiał wiedzieć, że teren będzie czysty. Że nikt mu nie przeszkodzi.

źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010

[...] następne kilkadziesiąt metrów było czyste; nie istniał żaden powód, by ktoś właśnie tu urządzał zasadzkę.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

11. absurd

Definicja

taki, który wykazuje najbardziej typowe cechy nazwanego stanu rzeczy

Pochodzenie

ang. pure

fr. pur

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

czysty absurd, idiotyzm, nonsens, populizm, pragmatyzm, wymysł; egoizm; zbieg okoliczności; czysta abstrakcja, demagogia, fantazja, fikcja, głupota, hipokryzja, komercja, złośliwość; przyjemność, radość; fizjologia, biologia; formalność; czyste szaleństwo; czyste spekulacje

Cytaty

	Programy edukacyjne pomagają w opanowaniu materiału z konkretnych przedmiotów, w przygotowaniu do egzaminów czy poszerzaniu wiedzy z czystej ciekawości. źródło: NKJP: Marek Winkler: Do nauki i powtórek…, Enter, 2004
	Somalijczycy chyba do nikogo innego tak często nie strzelali. To czysty przypadek, że przeżył. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005
	Trzeba powiedzieć, że ten wypadek nie był losowy, bo takie też się zdarzają. To było czyste niedbalstwo, brak dyscypliny, wynikający z ogólnego marazmu i bałaganu, jaki jest w Polsce. źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005
	No dobrze, masz tego fioła, jeździsz po świecie, ale to przecież jest czyste wariactwo i dużo kosztuje. źródło: NKJP: Piotr Tarczyński: Misja niemożliwa, Gazeta Krakowska, 2003-12-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

12. dziadek

Definicja

pot.

taki, który wygląda lub zachowuje się tak samo jak ktoś z jego rodziny

Pochodzenie

psł. *čistъ

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne

Połączenia

czysty dziadek, ojciec; czysta babka, matka

Cytaty

Dominik to czysty tatuś, moje ma tylko oczy i usta.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta
D.	czystego	czystego	czystego	czystego	czystej
C.	czystemu	czystemu	czystemu	czystemu	czystej
B.	czystego	czystego	czysty	czyste	czystą
N.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystą
Ms.	czystym	czystym	czystym	czystym	czystej
W.	czysty	czysty	czysty	czyste	czysta

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czyści	czyści	czyste	czyste
D.	czystych	czystych	czystych	czystych
C.	czystym	czystym	czystym	czystym
B.	czystych	czystych	czystych	czyste
N.	czystymi	czystymi	czystymi	czystymi
Ms.	czystych	czystych	czystych	czystych
W.	czyści	czyści	czyste	czyste

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystsza czyściejsza
D.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszej czyściejszej
C.	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszemu czyściejszemu	czystszej czyściejszej
B.	czystszego czyściejszego	czystszego czyściejszego	czystszy czyściejszy	czystsze czyściejsze	czystszą czyściejszą
N.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszą czyściejszą
Ms.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszej czyściejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	czystsi czyściejsi	czystsi czyściejsi	czystsze czyściejsze	czystsze czyściejsze
D.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych
C.	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym	czystszym czyściejszym
B.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystsze czyściejsze
N.	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi	czystszymi czyściejszymi
Ms.	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych	czystszych czyściejszych

Inne uwagi

Używany zwykle w M. lp w stopniu równym

Frazeologizmy

czysta hipoteka
czysta kartoteka
czysta karta
czysta hipoteka
czysta kartoteka
czyste konto
czyste ręce
czyste sumienie
czystej krwi
czystej wody
do czysta
z czystym sumieniem

Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2023