UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

winien II

I

czasownik

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. winienem
winnam
winnom
winniśmy
winnyśmy
2 os. winieneś
winnaś
winnoś
winniście
winnyście
3 os. winien
winna
winno
winni
winny

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. winienem był
winnam była
winnom było
winniśmy byli
winnyśmy były
2 os. winieneś był
winnaś była
winnoś było
winniście byli
winnyście były
3 os. winien był
winna była
winno było
winni byli
winny były

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. winien bym
winna bym
winno bym
winni byśmy
winny byśmy
2 os. winien byś
winna byś
winno byś
winni byście
winny byście
3 os. winien by
winna by
winno by
winni by
winny by

Pochodzenie

Od: wina (zob.)

1. zaraz wrócić

Definicja

książk. 
wyraża przekonanie mówiącego, że stan rzeczy, o którym mowa, rzeczywiście istnieje, zaistniał lub zaistnieje w przyszłości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  powinien

Cytaty

Chłopiec zawsze siadał w trzecim rzędzie pod prawą ścianą. Dla Iwena była to kolejna wskazówka. Logicznie myśląc, kapitan winien zarezerwować sobie najlepsze miejsce.

źródło: NKJP: Alan Akab: Więzień układu, Esensja, nr 9 (LI), 2005-11

Koszt powinien zamknąć się sumą 896 503 złotych, a zakończenie prac winno nastąpić do końca maja.

źródło: NKJP: (map): Spółdzielcze priorytety, Dziennik Zachodni, 2001-12-27

Ten wilgotny chłód za oknem winien mnie ocucić...

źródło: NKJP: Czesław Kuriata: Spowiedź pamięci. Próba światła, 1985

Składnia

bez ograniczeń + winien +
BEZOKOLICZNIK

2. zapłacić

Definicja

książk. 
jeśli stanie się to, co nazywa następujący czasownik, będzie to dobre lub korzystne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:  powinien

Połączenia

  • pracodawca, zakład pracy; lekarz, wychowawca; rząd; ubezpieczający, ubezpieczyciel winien
  • winien cechować się, dążyć, kierować się, oddać, odznaczać się, posiadać, służyć, spełnić, uczynić, udzielić, uwzględniać, wskazać, wykazać, wypłacić, zapłacić, złożyć;
  • winien brzmieć, posiadać, spełniać, zawierać, znajdować się

Cytaty

Zasiadał od czasu do czasu przy pianinie, za każdym razem próbując pokazać dźwiękowcowi, że klawisze winny zabrzmieć znacznie głośniej [...].

źródło: NKJP: Mieszko B. Wandowicz: Ryśka, nie wracaj do Teksasu!, Esensja, 05 (LXXVII), 2008-06

Tematyka prac jest dowolna, ale jeden utwór winien być poświęcony problematyce regionalnej.

źródło: NKJP: Ogólnopolski konkurs literacki im. Franciszka Becińskiego. XVIII edycja, Akant, 2010-02

Dawniej mąż był w prawie rzec swojej niewieście: Nie jesteś już moją żoną - i wypchnąć ją z domu. Dziś z woli pana naszego, Hammurabiego, jeśli tak uczyni, winien zapłacić pół kopy sykli grzywny.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Oskarżony w pierwszej kolejności winien był okazać zaświadczenie od lekarza sądowego [...].

źródło: NKJP: Katarzyna Madajka: Proces się zaczął, Gazeta Poznańska, 2002-10-29

Pierwszy zjazd partii (Cieszyn 1908) usunął z programu hasło niepodległości Polski jako utopijne „w warunkach doby obecnej”. Zastąpiono je na razie postulatem autonomii Królestwa z osobnym sejmem, co winno by wystarczyć dla zapewnienia ludności swobody narodowego rozwoju.

źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz, Historia Polski 1795-1918, 1968

Składnia

bez ograniczeń + winien +
BEZOKOLICZNIK
Data ostatniej modyfikacji: 22.06.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj