UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

czapka

Chronologizacja

1411, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. czapka
czapki
D. czapki
czapek
C. czapce
czapkom
B. czapkę
czapki
N. czapką
czapkami
Ms. czapce
czapkach
W. czapko
czapki

Pochodzenie

może st.fr. chape 'kaptur, kapiszon'

z łac. cappa 'rodzaj nakrycia głowy'

Definicja

nakrycie głowy o różnym fasonie i funkcji, zazwyczaj przylegające do głowy

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  ubiór

Połączenia

  • dziecięca; akademicka, baseballowa, bejsbolowa, błazeńska, bosmańska, frygijska, garnizonowa, generalska, gimnazjalna, golfowa, góralska, górnicza, harcerska, kapitańska, karnawałowa, kolejarska, krakowska, konduktorska, kucharska, marynarska, mikołajowa, milicyjna, mundurowa, narciarska, obozowa, oficerska, policyjna, polowa, służbowa, sportowa, strażacka, studencka, tramwajarska, wojskowa, żołnierska; aksamitna, barania, barankowa, bobrowa, ceratowa, filcowa, futrzana, karakułowa, papierowa, płócienna, skórzana, sukienna, wełniana, włóczkowa; biała, czarna, czerwona,...; charakterystyczna, duża, wielka, fantazyjna, okrągła, rogata, spiczasta, śpiczasta, szpiczasta, wysoka; ciepła, zimowa czapka
  • czapka bejsbolówka, dżokejka, kominiarka, krakuska, leninówka, maciejówka, pilotka, rogatywka, uszanka, uszatka, oprychówka
  • czapka z daszkiem, z otokiem, z pomponem
  • czapka i bluza, czapka i koszulka, czapka i kurtka, czapka i mundur, czapka i okulary przeciwsłoneczne, czapka i płaszcz, czapka i rękawice, czapka i rękawiczki, czapka i szalik;
  • czapki i kapelusze; buty i czapka;
  • berety i czapki, koszulki i czapki
  • brzeg, daszek, kształt, krój, otok czapki
  • emblemat, gwiazda, kita, numer, orzeł, orzełek, pompon, pióra na czapce;
  • człowiek, dziecko, mężczyzna, pan, pani, żołnierz w czapce
  • czapka spadła komuś z głowy
  • uchylić czapki
  • mieć na głowie, nosić;
  • naciągnąć/naciągać, nacisnąć na głowę, na czoło, nałożyć/nakładać, nasadzić, włożyć, założyć;
  • ściągnąć, zdjąć;
  • nasunąć na oczy, poprawić, przekrzywić, zsunąć na tył głowy;
  • nadstawić; rzucać, podrzucać, wyrzucać w górę; obracać w rękach, miętosić czapkę
  • machać, nakryć, zakryć czapką
  • być bez czapki
  • ubrany w czapkę
  • chodzić w czapce

Cytaty

Chłopiec miał na sobie turkusową ortalionową kurtkę, czarne spodenki, kolorową czapkę z pomponem, trzewiki i ciemnozielone rękawiczki.

źródło: Życie Warszawy 2001, nr 3.12

Zimą nosił ortalionową czapkę z daszkiem, latem chodził z gołą głową [...].

źródło: Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie

Ale teraz byli zmęczeni. Jednakowym ruchem zdjęli z głowy przepocone czapki, otarli rękawami mokre czoła, poskrobali poskręcane z upału włosy i zadarli głowy do góry.

źródło: Janusz Głowacki: Rose Cafe i inne opowieści

Raczej krępy, silnie zbudowany. Czapka akademicka: miękka rogatywka z mało znacznymi rogami, koloru popielatego, na niej herb uniwersytetu, wilcze kły.

źródło: Czesław Miłosz: Abecadło Miłosza

Strzelały petardy, wyły syreny, wielu z manifestantów gwizdało. Prawie wszyscy mieli chusty, szaliki i czapki z symbolami „Solidarności”.

źródło: Dziennik Polski - 2003-09-29 - Małopolska - Razem silni

Frazeologizmy

czapka gruszek
czapka śliwek
czapka Monomacha
czapka niewidka
Czapką, papką i solą ludzie ludzi niewolą
czapki z głów
ktoś nakrył czapkami kogoś

Przysłowia

Na złodzieju czapka gore
Data ostatniej modyfikacji: 30.06.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj