UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

oślepić

Chronologizacja

1408, Bańk

Pochodzenie

Zob. ślepy

1. trwale

Definicja

trwale pozbawić kogoś fizycznej możliwości widzenia, uszkadzając jego narządy wzroku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

  • kazać oślepić;
  • zostać oślepionym

Cytaty

Na liście czarnych charakterów znalazły się pełna fałszu Izebel i mściwa Herodiada, które swoimi intrygami doprowadziły do skazania i egzekucji Nabota oraz Jana Chrzciciela, przekupna Dalila, za sprawą której pojmano i oślepiono Samsona [...].

źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy: Rycerze w służbie dam i dworu, 2009

Proces ten zakończył się przegraną Zbigniewa, wskutek czego Bolesław oślepił brata, o czym aluzyjnie kronikarz napomknął nieco dalej.

źródło: NKJP: Krzysztof Pawłowski: Retoryka starożytna w kronice Kadłubka. Sztuka narracji, 2003

Ich jednoczesna napaść [...] zmusiła polskiego króla do ucieczki do Czech, którymi rządził wtedy książę Uldaryk, [...] którego Chrobry w swoim czasie kazał oślepić.

źródło: NKJP: Andrzej Zieliński: Kronika przyprawionej gęby, Polityka, 2008-12-20

Schwytany, gdy szukał azylu w świątyni, został oślepiony i wkrótce zmarł.

źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy. Rycerze Chrystusa, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oślepię
oślepimy
2 os. oślepisz
oślepicie
3 os. oślepi
oślepią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oślepiłem
+(e)m oślepił
oślepiłam
+(e)m oślepiła
oślepiłom
+(e)m oślepiło
oślepiliśmy
+(e)śmy oślepili
oślepiłyśmy
+(e)śmy oślepiły
2 os. oślepiłeś
+(e)ś oślepił
oślepiłaś
+(e)ś oślepiła
oślepiłoś
+(e)ś oślepiło
oślepiliście
+(e)ście oślepili
oślepiłyście
+(e)ście oślepiły
3 os. oślepił
oślepiła
oślepiło
oślepili
oślepiły

bezosobnik: oślepiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oślepmy
2 os. oślep
oślepcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oślepiłbym
bym oślepił
oślepiłabym
bym oślepiła
oślepiłobym
bym oślepiło
oślepilibyśmy
byśmy oślepili
oślepiłybyśmy
byśmy oślepiły
2 os. oślepiłbyś
byś oślepił
oślepiłabyś
byś oślepiła
oślepiłobyś
byś oślepiło
oślepilibyście
byście oślepili
oślepiłybyście
byście oślepiły
3 os. oślepiłby
by oślepił
oślepiłaby
by oślepiła
oślepiłoby
by oślepiło
oślepiliby
by oślepili
oślepiłyby
by oślepiły

bezosobnik: oślepiono by

bezokolicznik: oślepić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oślepiwszy

gerundium: oślepienie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. oślepienie
oślepienia
D. oślepienia
oślepień
C. oślepieniu
oślepieniom
B. oślepienie
oślepienia
N. oślepieniem
oślepieniami
Ms. oślepieniu
oślepieniach
W. oślepienie
oślepienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: oślepiony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. oślepiony
oślepiony
oślepiony
oślepione
oślepiona
D. oślepionego
oślepionego
oślepionego
oślepionego
oślepionej
C. oślepionemu
oślepionemu
oślepionemu
oślepionemu
oślepionej
B. oślepionego
oślepionego
oślepiony
oślepione
oślepioną
N. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepioną
Ms. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. oślepieni
oślepieni
oślepione
oślepione
D. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepionych
C. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
B. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepione
N. oślepionymi
oślepionymi
oślepionymi
oślepionymi
Ms. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepionych

odpowiednik aspektowy: oślepiać

Składnia

bez ograniczeń + oślepić +
KOGO

2. blaskiem

Definicja

utrudnić bądź chwilowo uniemożliwić widzenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaślepić

Połączenia

  • chmura pyłu, kurz, pył; blask oślepił; słońce, światło oślepiło; reflektory oślepiły
  • oślepić oczy; kierowców
  • oślepić lampą, słońcem, światłem; dymem

Cytaty

Słońce oślepiło go na chwilę tak, że na początku ujrzał przed sobą jedynie kontur człowieczej postaci.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Arithon kopnął w szary piasek u swych stóp i chmura pyłu oślepiła oczy księcia.

źródło: NKJP: Klątwa Upiora Mgieł, Esensja, 2006-02

Niewiele widział oślepiony reflektorami samochodu stojącego za plecami Krzyśka.

źródło: NKJP: Piotr Krawczyk: Plamka światła, 1997

Zgnębiony upałem i oślepiony dymem klęczałem nad ogniskiem, próbując je rozdmuchać.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oślepię
oślepimy
2 os. oślepisz
oślepicie
3 os. oślepi
oślepią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oślepiłem
+(e)m oślepił
oślepiłam
+(e)m oślepiła
oślepiłom
+(e)m oślepiło
oślepiliśmy
+(e)śmy oślepili
oślepiłyśmy
+(e)śmy oślepiły
2 os. oślepiłeś
+(e)ś oślepił
oślepiłaś
+(e)ś oślepiła
oślepiłoś
+(e)ś oślepiło
oślepiliście
+(e)ście oślepili
oślepiłyście
+(e)ście oślepiły
3 os. oślepił
oślepiła
oślepiło
oślepili
oślepiły

bezosobnik: oślepiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oślepmy
2 os. oślep
oślepcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oślepiłbym
bym oślepił
oślepiłabym
bym oślepiła
oślepiłobym
bym oślepiło
oślepilibyśmy
byśmy oślepili
oślepiłybyśmy
byśmy oślepiły
2 os. oślepiłbyś
byś oślepił
oślepiłabyś
byś oślepiła
oślepiłobyś
byś oślepiło
oślepilibyście
byście oślepili
oślepiłybyście
byście oślepiły
3 os. oślepiłby
by oślepił
oślepiłaby
by oślepiła
oślepiłoby
by oślepiło
oślepiliby
by oślepili
oślepiłyby
by oślepiły

bezosobnik: oślepiono by

bezokolicznik: oślepić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oślepiwszy

gerundium: oślepienie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. oślepienie
oślepienia
D. oślepienia
oślepień
C. oślepieniu
oślepieniom
B. oślepienie
oślepienia
N. oślepieniem
oślepieniami
Ms. oślepieniu
oślepieniach
W. oślepienie
oślepienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: oślepiony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. oślepiony
oślepiony
oślepiony
oślepione
oślepiona
D. oślepionego
oślepionego
oślepionego
oślepionego
oślepionej
C. oślepionemu
oślepionemu
oślepionemu
oślepionemu
oślepionej
B. oślepionego
oślepionego
oślepiony
oślepione
oślepioną
N. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepioną
Ms. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. oślepieni
oślepieni
oślepione
oślepione
D. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepionych
C. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
B. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepione
N. oślepionymi
oślepionymi
oślepionymi
oślepionymi
Ms. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepionych

odpowiednik aspektowy: oślepiać

Składnia

bez ograniczeń + oślepić +
KOGO/CO + (CZYM)

3. o uczuciu

Definicja

odebrać umiejętność racjonalnego postępowania i oceny sytuacji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zaślepić

Połączenia

  • miłość, nienawiść, radość oślepiła; uczucie oślepiło

Cytaty

„Radość oślepiła wszystkich tak bardzo, że przestali widzieć smutną afrykańską rzeczywistość” - pisał o wyborze Obamy kameruński dziennik „The Entrepreneur”.

źródło: NKJP: Marta Zaraska: Wielki brat, Polityka, 2009-01-31

I właśnie wtedy nadeszło to straszne uczucie. Oślepiło mnie na moment jak uderzenie w tył głowy.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Czyż Twoja miłość nie oślepiła człowieka do końca ślepą wiarą w to, że dobro zwycięży zło?

źródło: NKJP: Jakow Gołosowker, przeł. Henryk Paprocki: Wizja apostaty, Gazeta Wyborcza, 1996-04-06

- Gniew mnie oślepił i skrzywdziłem go.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1975

Co do powiedzenia rodzinie - [...] Mogą ci nie uwierzyć, a ciotka zafascynowana nim, oślepiona miłością, na pewno w to nie uwierzy, chyba że zobaczy dowody.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oślepię
oślepimy
2 os. oślepisz
oślepicie
3 os. oślepi
oślepią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oślepiłem
+(e)m oślepił
oślepiłam
+(e)m oślepiła
oślepiłom
+(e)m oślepiło
oślepiliśmy
+(e)śmy oślepili
oślepiłyśmy
+(e)śmy oślepiły
2 os. oślepiłeś
+(e)ś oślepił
oślepiłaś
+(e)ś oślepiła
oślepiłoś
+(e)ś oślepiło
oślepiliście
+(e)ście oślepili
oślepiłyście
+(e)ście oślepiły
3 os. oślepił
oślepiła
oślepiło
oślepili
oślepiły

bezosobnik: oślepiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oślepmy
2 os. oślep
oślepcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oślepiłbym
bym oślepił
oślepiłabym
bym oślepiła
oślepiłobym
bym oślepiło
oślepilibyśmy
byśmy oślepili
oślepiłybyśmy
byśmy oślepiły
2 os. oślepiłbyś
byś oślepił
oślepiłabyś
byś oślepiła
oślepiłobyś
byś oślepiło
oślepilibyście
byście oślepili
oślepiłybyście
byście oślepiły
3 os. oślepiłby
by oślepił
oślepiłaby
by oślepiła
oślepiłoby
by oślepiło
oślepiliby
by oślepili
oślepiłyby
by oślepiły

bezosobnik: oślepiono by

bezokolicznik: oślepić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oślepiwszy

gerundium: oślepienie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. oślepienie
oślepienia
D. oślepienia
oślepień
C. oślepieniu
oślepieniom
B. oślepienie
oślepienia
N. oślepieniem
oślepieniami
Ms. oślepieniu
oślepieniach
W. oślepienie
oślepienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: oślepiony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. oślepiony
oślepiony
oślepiony
oślepione
oślepiona
D. oślepionego
oślepionego
oślepionego
oślepionego
oślepionej
C. oślepionemu
oślepionemu
oślepionemu
oślepionemu
oślepionej
B. oślepionego
oślepionego
oślepiony
oślepione
oślepioną
N. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepioną
Ms. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. oślepieni
oślepieni
oślepione
oślepione
D. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepionych
C. oślepionym
oślepionym
oślepionym
oślepionym
B. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepione
N. oślepionymi
oślepionymi
oślepionymi
oślepionymi
Ms. oślepionych
oślepionych
oślepionych
oślepionych

odpowiednik aspektowy: oślepiać

Składnia

bez ograniczeń + oślepić +
KOGO
Data ostatniej modyfikacji: 02.12.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj