Chronologizacja
XIV w., Bor
Pochodzenie
psł. *gъpanьji 'żona władcy, pana; kobieta należąca do warstwy panującej'
Postać prasłowiańska jest archaiczną formą żeńską od *gъpanъ; zob. pan
1. jakaś kobieta
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | kobieta |
Połączenia
- czterdziestoletnia, pięćdziesięcioletnia...; młoda, starsza; wysoka, niska; jakaś, nieznana, obca, pewna; ładna, miła pani
- pani przed czterdziestką, trzydziestką
- pani z dzieckiem
- pani na wysokich obcasach
- pani po czterdziestce, po pięćdziesiątce, po trzydziestce
- pani w kapeluszu, w sukni, w szpilkach
Cytaty
|
Nie tak dawno wrocławscy policjanci w jednym ze sklepów przy ulicy Świdnickiej zatrzymali czterdziestoletnią panią, za którą na ulicy z pewnością obejrzałby się niejeden pan. źródło: NKJP: Wojciech Chądzyński: Święty Antoni złodziei nie chroni, Gazeta Wrocławska, 2006-03-31 |
|
|
Te kelnerki ni w ząb po polsku - dziwi się pani z siwymi włosami upiętymi w kok. źródło: NKJP: Pielgrzymka, Gazeta Wyborcza, 1992-06-11 |
|
|
Prócz Marsjanina pod parasolem siedziała jeszcze jakaś pani z małym brzdącem i karmiła go ciastkami. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pani |
panie |
|
| D. | pani |
pań |
|
| C. | pani |
paniom |
|
| B. | panią |
panie |
|
| N. | panią |
paniami |
|
| Ms. | pani |
paniach |
|
| W. | pani |
panie |
2. zamiast „ty”
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć
Cytaty
|
Dowiedziałem się, co się stało, i musiałem się z panią koniecznie zobaczyć. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S. A., 1997 |
|
|
- Ja tak dużo mówię, zasypuję panią pytaniami, a właściwie nie wiem, czy pani ma ochotę ze mną rozmawiać. źródło: NKJP: Maria Król-Fijewska: Stanowczo, łagodnie, bez lęku, 1996 |
|
|
Czy to moja wina, że opuszcza panią przyjaciółka? Co pani w ogóle za komedie wyprawia z tym wszystkim? źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
|
|
A może mógłbym do pani mówić po imieniu? źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pani |
panie |
|
| D. | pani |
pań |
|
| C. | pani |
paniom |
|
| B. | panią |
panie |
|
| N. | panią |
paniami |
|
| Ms. | pani |
paniach |
|
| W. | pani |
panie |
3. w połączeniu np. z nazwiskiem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć
Połączenia
- pani Ania, Anna, Monika, Zofia; Kowalska, Nowak(owa); doktor, magister, profesor; marszałek, przewodnicząca
Cytaty
|
Ty warchole, chochole, syjonisto, jeszcze skarżył będziesz? - zawołała pani Zosia. - A co się stało, pani Zosiu? - zapytał podporucznik Kowalik. źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998 |
|
|
Ja przeważnie dwa, trzy razy w tygodniu wpadałem do redakcji, głównie żeby podyskutować z panią Malewską, która była bardzo ciekawym rozmówcą. źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995 |
|
|
Według pani prezes bank zachował ostrożność, bo nie jest wykluczone, że w najbliższym czasie inflacja (liczona w skali roku) jednak wzrośnie jeszcze powyżej 20 proc. źródło: NKJP: Konrad Sadurski: NBP obniża stopy procentowe, Gazeta Wyborcza, 1996-07-17 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pani |
panie |
|
| D. | pani |
pań |
|
| C. | pani |
paniom |
|
| B. | panią |
panie |
|
| N. | panią |
paniami |
|
| Ms. | pani |
paniach |
|
| W. | pani |
panie |
4. władczyni
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
Połączenia
- pani Anglii, Francji, Hiszpanii; cesarstwa, imperium
Cytaty
|
W związku z chorobą psa jego pani spała na dole, w salonie. źródło: NKJP: Halina Stęplówna: Zbrodnia w Łagiewnikach, Express Ilustrowany, 2003-11-21 |
|
|
Taki Leszczyński na przykład z powodzeniem szukał silnych „promotorów” za granicą, a jego córka została panią Francji. źródło: NKJP: Rozmowa - Józef Hen, Onet.pl - Rozmowy, 2003-10-14 |
|
|
Pani mrocznego piekła stała się panią raju. Władczynią Elizjum uczynił ją piszący na przełomie IV i V wieku n.e. Claudius Claudianus [...]. źródło: NKJP: Jarosław Marek Rymkiewicz: Myśli różne o ogrodach, 2010 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pani |
panie |
|
| D. | pani |
pań |
|
| C. | pani |
paniom |
|
| B. | panią |
panie |
|
| N. | panią |
paniami |
|
| Ms. | pani |
paniach |
|
| W. | pani |
panie |
Składnia
|
+ | pani | + |
(CZYJA)
|
|
|
+ | pani | + |
(CZEGO)
|
5. bogaczka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- prawdziwa pani
Cytaty
|
Zobaczyli ją z Niemcem, jak rozmawia z nim na ulicy. Wszystko potem miała. I koniak. I czekoladę. Była panią. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Hiszpańskie oczy, 1995 |
|
|
[...] nas wszystkie namalował, na początek signorę, w złotej ramie, w najlepszej sukni, w perłach i z kameą, bardzo wyglądała szacownie, jak prawdziwa pani [...]. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Rynek w Smyrnie, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pani |
panie |
|
| D. | pani |
pań |
|
| C. | pani |
paniom |
|
| B. | panią |
panie |
|
| N. | panią |
paniami |
|
| Ms. | pani |
paniach |
|
| W. | pani |
panie |
6. dla gosposi
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie
Połączenia
- moja pani
- gosposia i pani, służąca i pani
- pani nie ma w domu
Cytaty
|
Pani rozkazała służącej sprawdzić, kto puka. źródło: NKJP: Stanisław Tym: Homeopatia, Polityka, 2008-03-15 |
|
|
Gosposia dodatkowo argumentowała: pani od rana do wieczora w pracy i zostawia na jej głowie cały dom. źródło: NKJP: Antoni Kroh: Starorzecza, 2010 |
|
|
[...] pewna służąca, idąc po wodę, dzban stłukła i z lęku przed swą panią , okrutnie srogą dla czeladzi, płakała [...]. źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pani |
panie |
|
| D. | pani |
pań |
|
| C. | pani |
paniom |
|
| B. | panią |
panie |
|
| N. | panią |
paniami |
|
| Ms. | pani |
paniach |
|
| W. | pani |
panie |
7. od polskiego
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła
Połączenia
- nasza pani
- pani od biologii, od geografii, od fizyki, od gimnastyki, od matematyki, od polskiego, od przyrody, od wuefu
- pani skończyła lekcje; pani spóźniła się na lekcje
Cytaty
|
- Nasza pani nie rozmawia o seksie - mówi uczennica III klasy z „Cervantesa”. - Ktoś powie jakiś żart i nauczyciel stwierdza, że już wszystko wiemy - dodaje jej koleżanka. źródło: NKJP: Wojciech Staszewski: Rozmawiać o prezerwatywie, Gazeta Wyborcza, 1992-05-30 |
|
|
Pani od fizyki powiedziała, że pracując kilkadziesiąt lat, nie usłyszała od dziesięciolatka tak logicznej odpowiedzi z fizyki. źródło: NKJP: Ewa Berberyusz: Moja teczka, 2006 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pani |
panie |
|
| D. | pani |
pań |
|
| C. | pani |
paniom |
|
| B. | panią |
panie |
|
| N. | panią |
paniami |
|
| Ms. | pani |
paniach |
|
| W. | pani |
panie |
Składnia
|
|
+ | pani | + |
(CZYJA)
|
|
|
+ | pani | + |
(od CZEGO)
|