UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

władać

Chronologizacja

XV w., Bor

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	władam	władamy
2 os.	władasz	władacie
3 os.	włada	władają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	władałem +(e)m władał	władałam +(e)m władała	władałom +(e)m władało	władaliśmy +(e)śmy władali	władałyśmy +(e)śmy władały
2 os.	władałeś +(e)ś władał	władałaś +(e)ś władała	władałoś +(e)ś władało	władaliście +(e)ście władali	władałyście +(e)ście władały
3 os.	władał	władała	władało	władali	władały

bezosobnik: władano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę władał będę władać	będę władała będę władać	będę władało będę władać	będziemy władali będziemy władać	będziemy władały będziemy władać
2 os.	będziesz władał będziesz władać	będziesz władała będziesz władać	będziesz władało będziesz władać	będziecie władali będziecie władać	będziecie władały będziecie władać
3 os.	będzie władał będzie władać	będzie władała będzie władać	będzie władało będzie władać	będą władali będą władać	będą władały będą władać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		władajmy
2 os.	władaj	władajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	władałbym bym władał	władałabym bym władała	władałobym bym władało	władalibyśmy byśmy władali	władałybyśmy byśmy władały
2 os.	władałbyś byś władał	władałabyś byś władała	władałobyś byś władało	władalibyście byście władali	władałybyście byście władały
3 os.	władałby by władał	władałaby by władała	władałoby by władało	władaliby by władali	władałyby by władały

bezosobnik: władano by

bezokolicznik: władać

imiesłów przysłówkowy współczesny: władając

gerundium: władanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	władanie	władania
D.	władania	władań
C.	władaniu	władaniom
B.	władanie	władania
N.	władaniem	władaniami
Ms.	władaniu	władaniach
W.	władanie	władania

imiesłów przymiotnikowy czynny: władający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	władający	władający	władający	władające	władająca
D.	władającego	władającego	władającego	władającego	władającej
C.	władającemu	władającemu	władającemu	władającemu	władającej
B.	władającego	władającego	władający	władające	władającą
N.	władającym	władającym	władającym	władającym	władającą
Ms.	władającym	władającym	władającym	władającym	władającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	władający	władający	władające	władające
D.	władających	władających	władających	władających
C.	władającym	władającym	władającym	władającym
B.	władających	władających	władających	władające
N.	władającymi	władającymi	władającymi	władającymi
Ms.	władających	władających	władających	władających

Pochodzenie

st.czes. vládati 'panować, rządzić'

z psł. *volsti, *voldǫ 'panować, władać'

Regularne kontynuanty postaci prasłowiańskiej są poświadczone w XIV-XV w., por. st.pol. włodać 'panować, rządzić', także włodnąć 'sprawować pieczę, troszczyć się'.

1. krajem

Definicja

sprawować władzę nad czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Połączenia

Stefan Batory, Władysław II władał czymś; dynastia; Turcja władała czymś; Austriacy, Bizantyjczycy, Bułgarzy, Rzymianie władali czymś
władać krajem, księstwem, miastem, regionem, ziemiami...; Etiopią, Indiami, Macedonią, Polską, Rosją, Szkocją; Śląskiem...
władać niepodzielnie

Cytaty

W Anglii zapisano zasadę nietykalności posła w 1770 r., gdy po pierwszych królach z cudzoziemskiej dynastii hanowerskiej, słabych i dosyć obojętnych na sprawy rządzenia, przejął tron Jerzy III i zapragnął władać osobiście.

źródło: NKJP: Teresa Bogucka: NOWE CZASY, NOWE OBYCZAJE, Gazeta Wyborcza, 1993-02-20

Od 1373 Brandenburgią władają Luksemburgowie [...].

źródło: NKJP: Andegawenowie i Jagiellonowie a polska racja stanu, Internet, 2008-07-01

W XVI wieku tymi terenami władał Jan Krzysztof Tarnowski.

źródło: NKJP: Andrzej Nowak: Pałacyk jak nowy, Echo Dnia, 2007-10-05

Składnia

Rz osobowy

władać

CZYM

2. nieruchomością

Definicja

zarządzając, dysponować czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Połączenia

miasto, spółka, towarzystwo włada czymś
władać budynkiem, kamienicą, nieruchomością, obiektami; gruntem, placem budowy, posesją, terenem; odpadami

Cytaty

Pan wiceprezydent Ostrówka zapewniał radnych, że gmina w pełni włada potrzebnymi gruntami.

źródło: NKJP: Zbigniew Budych: Droga donikąd, Gazeta Wrocławska, 2002-09-17

Teoretycznie włada tym terenem Spółdzielnia Mieszkaniowa Prądnik Czerwony, ale tylko teoretycznie, bo nie posiada trwałego tytułu prawnego do zarządu ulicą.

źródło: NKJP: Małgorzata Stuch: Bezpańska i zniszczona ulica, Gazeta Krakowska, 2007-01-09

W połowie XVIII wieku Olszewką i okolicznymi dobrami władał Jakub Działyński, kolejny starosta nakielski, a w 1771 roku właścicielem był Kasper Rogaliński, również starosta.

źródło: NKJP: MO: MONOGRAFIA MIEJSCOWOŚCI POWIATU NAKIELSKIEGO (5), Nakielski Czas, 2005-05-04

Składnia

władać

CZYM

3. językiem

Definicja

umieć posługiwać się jakimś językiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język

Połączenia

władać angielskim, francuskim, niemieckim, rosyjskim; językiem (angielskim); ilomaś (obcymi) językami; gwarą (śląską), polszczyzną
władać biegle, nieźle, perfekt, znakomicie
władać (językiem) w mowie i piśmie

Cytaty

Kobieta z wyższych sfer, pretendujących do miana elitarnych, musiała władać językiem francuskim lub przynajmniej udawać, że język ten rozumie.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2004

[...] choć znakomicie władali językiem arabskim, między sobą porozumiewali się głównie po francusku.

źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Składnia

Rz osobowy

władać

CZYM

4. bronią

Definicja

umieć posługiwać się bronią lub narzędziem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

władać bronią, mieczem, szablą, toporem, włócznią; pędzlem, piórem, skalpelem

Cytaty

I choć bez większego powodzenia władał wówczas floretem, to trener dostrzegł w sprawnym chłopcu materiał na dobrego szermierza.

źródło: NKJP: Andrzej Kosiorowski: Szablista skazany na brąz, Dziennik Polski - Podkarpacie, 2001-04-19

Pokazał, że umie władać mieczem, ciąć w locie strzały z łuku i zna tajniki aikido.

źródło: NKJP: „Wiedźmin”, Dziennik Polski - Magazyn, 2001-11-15

Składnia

Rz osobowy

władać

CZYM

5. ręką

Definicja

móc poruszać kończyną

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

władać dłonią, kończyną, nogą, ręką

Cytaty

Otrzymała ciosy w bark i okolice kręgosłupa i trzeba sprawdzić, czy wszystko jest w porządku, czy będzie mogła władać ręką - mówi dyrektor szpitala.

źródło: NKJP: BEATA TURSKA; MARCIN MARGIELEWSKI: Dźgał żeby pamiętały, prasa, 1998

Nie władałam ani ręką, ani nogą.

źródło: NKJP: Marzena Domaradzka: „Wysłała paczki, pieniądze i list, prasa, 2006

Składnia

Rz osobowy

władać

CZYM

6. nienawiść

Definicja

silnie wpływać na czyjeś zachowanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

włada nienawiść, strach; nałóg; moda

Cytaty

Z omawianej instrukcji wyłania się przerażający, znikczemniały obraz świata, w którym bezrozumnymi ludźmi władają najniższe instynkty [...].

źródło: NKJP: Marek Beylin:Powściąg?, Gazeta Wyborcza, 1993-03-18

Początkowo włada nią nienawiść, wkrótce jednak, dzięki pomocy Boga, zwycięża miłość.

źródło: NKJP: G00labek: Armida, Wikipedia.pl, 2009-04-16

Składnia

Rz nieżywotny

władać

KIM

Data ostatniej modyfikacji: 09.06.2014