UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zajmować

Chronologizacja

1395, SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zajmuję
 zajmujemy
2 os. zajmujesz
 zajmujecie
3 os. zajmuje
 zajmują

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zajmowałem
+(e)m zajmował
 zajmowałam
+(e)m zajmowała
 zajmowałom
+(e)m zajmowało
 zajmowaliśmy
+(e)śmy zajmowali
 zajmowałyśmy
+(e)śmy zajmowały
2 os. zajmowałeś
+(e)ś zajmował
 zajmowałaś
+(e)ś zajmowała
 zajmowałoś
+(e)ś zajmowało
 zajmowaliście
+(e)ście zajmowali
 zajmowałyście
+(e)ście zajmowały
3 os. zajmował
 zajmowała
 zajmowało
 zajmowali
 zajmowały

bezosobnik: zajmowano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę zajmował
będę zajmować
 będę zajmowała
będę zajmować
 będę zajmowało
będę zajmować
 będziemy zajmowali
będziemy zajmować
 będziemy zajmowały
będziemy zajmować
2 os. będziesz zajmował
będziesz zajmować
 będziesz zajmowała
będziesz zajmować
 będziesz zajmowało
będziesz zajmować
 będziecie zajmowali
będziecie zajmować
 będziecie zajmowały
będziecie zajmować
3 os. będzie zajmował
będzie zajmować
 będzie zajmowała
będzie zajmować
 będzie zajmowało
będzie zajmować
 będą zajmowali
będą zajmować
 będą zajmowały
będą zajmować

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zajmujmy
2 os. zajmuj
 zajmujcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zajmowałbym
bym zajmował
 zajmowałabym
bym zajmowała
 zajmowałobym
bym zajmowało
 zajmowalibyśmy
byśmy zajmowali
 zajmowałybyśmy
byśmy zajmowały
2 os. zajmowałbyś
byś zajmował
 zajmowałabyś
byś zajmowała
 zajmowałobyś
byś zajmowało
 zajmowalibyście
byście zajmowali
 zajmowałybyście
byście zajmowały
3 os. zajmowałby
by zajmował
 zajmowałaby
by zajmowała
 zajmowałoby
by zajmowało
 zajmowaliby
by zajmowali
 zajmowałyby
by zajmowały

bezosobnik: zajmowano by

bezokolicznik: zajmować

imiesłów przysłówkowy współczesny: zajmując

gerundium: zajmowanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: zajmujący

imiesłów przymiotnikowy bierny: zajmowany

Pochodzenie

Zob. jąć

1. przestrzeń

Definicja

zapełniać w całości określoną przestrzeń

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Połączenia

  • zajmować pokój, regał, stół; ekran; plac, ulicę; pas drogi

Cytaty

Prawie całą pierwszą stronę gazety zajmowało zdjęcie uśmiechniętego mężczyzny zaczepionego rękami o obrotową belkę radaru, w jakie wyposażone są wieżyczki statków i okrętów.

źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009

Lodowisko zajmowało środek sali. Zostawało jeszcze dużo miejsca. Wzdłuż ścian rozlokowano pawilony.

źródło: NKJP:Mirosław Nahacz: Bocian i Lola, 2005

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

2. fotel

Definicja

stać, siedzieć lub leżeć w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • zajmować fotel, krzesło, łóżko, miejsce

Cytaty

Prawie nie wierzyła, że siedzi w samolocie, który właśnie Obok niej zajmował fotel młody człowiek, typowy yuppie: krótko ostrzyżone włosy, ciemny garniturek, nieodłączna aktówka z dokumentami

źródło: NKJP: Maria Nurowska, Powrót do Lwowa, 2009

Pewne jednak, że prócz świętych, widniejących jeno w tle, pieczęć ukazywała audytorów podczas rady, rozmieszczonych kołem. Nie można się było zorientować, czy zajmują krzesła, czy, jak przypuszczałem, ławę. To już było zatarte.

źródło: NKJP: Tadeusz Breza: Urząd, 1960

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

3. miejsce w kolejce

Definicja

pot. 
rezerwować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka

Połączenia

  • zajmować komuś kolejkę, miejsce

Cytaty

W poczekalni zastałam kilku ludzi w rozpiętych kożuchach, z baranimi czapami pod pachą. Kurzyli machorkę. Stanęłam pod ścianą, zajmując sobie kolejkę. Nie odezwałam się i oni się nie odzywali.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Hiszpańskie oczy, 1995

Ci, którzy już się pożegnali z Papieżem, rozkładają obozowiska [...]. Robią kanapki, gadają, śpią, grają w karty. Mają poczucie spełnienia, jak po odprawionej pokucie. Zajmują sobie miejsce w innej gigantycznej kolejce - do przenośnych toalet.

źródło: NKJP: Marcin Kołodziejczyk: Czuwanie na placu Garibaldiego, Polityka, 2005-04-16

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO + KOMU

4. lokal

Definicja

mieszkać lub mieć siedzibę w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Połączenia

  • zajmować lokal, mieszkanie, pokój, pięto; dom

Cytaty

Państwo Tesznarowie zajmowali parter domu. Było to mieszkanie obszerne i wygodne, godne pozycji i dochodów jednego z najbardziej znanych i cenionych we Lwowie prawników-cywilistów.

źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Świat zapamiętany, 2002

Nie mamy pieniędzy, które moglibyśmy wyłożyć do czasu, kiedy spłynie dotacja z miasta - przyznaje Ewa Rzepka, prezes Zarządu Dzielnicowego Stare Miasto Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej. - Zatrudniamy pięć osób, zajmujemy lokal komunalny, za który trzeba płacić regularnie, do tego dochodzą koszty ogrzewania.

źródło: NKJP: Anna Dolska :Świetlice na kredyt, Gazeta Poznańska, 2003-02-24

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

5. lokatę w rywalizacji

Definicja

być na określonym miejscu w rywalizacji sportowej lub jakiejś klasyfikacji

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

Połączenia

  • zajmować (pierwszą, drugą, trzecią...) lokatę, pozycję; (pierwsze, drugie, trzecie...) miejsce

Cytaty

Zakończone przed tygodniem eliminacje mistrzostw Europy koszykarzy nie przyniosły sukcesu reprezentacji Polski. Zajmując trzecie miejsce w grupie, straciliśmy, jak się wydawało, prawo występu w finałach.

źródło: NKJP: Piotr Cegielski: Jeszcze jedna szansa?, Gazeta Wyborcza, 1992-11-26

Sensacyjnie zakończyło się spotkanie Abstynentów z HKP. Piłkarze zespołu Abstynentów przed tą kolejką zajmowali ostatnią pozycję w tabeli, a mimo to gładko pokonali rywali 4:0.

źródło: NKJP: Sport amatorski, Gazeta Poznańska, 2003-01-15

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

6. łazienkę

Definicja

zacząć korzystać z czegoś, powodując, że jest to niedostępne dla innych osób

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Połączenia

  • zajmować kuchnię, łazienkę; telefon; łącze

Cytaty

Zapowiedź o powiększeniu rodziny budzi ogromny entuzjazm u dzieci Krutulów: - Ja chcę siostrę, już nie wytrzymuję sama z braćmi - wykrzykuje podskakując Małgosia. - Dziewczyny za długo zajmują łazienkę, my chcemy brata - przekrzykują ją chłopcy

źródło: NKJP: Bianka Mikołajewska, Agnieszka Zagner:Poseł, połowica plus gromadka; Polityka, 2001-12-22

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

7. kraj

Definicja

wprowadzać na jakiś teren wojska i w ten sposób uzyskiwać nad nim kontrolę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny typy terytoriów, podział administracyjny

Połączenia

  • Amerykanie, wojska (amerykańskie, niemieckie, radzieckie...) zajmują coś
  • zajmować budynek, kraj, miasto, teren, wyspę

Cytaty

Osobiście nie znam żadnego narodu, który by był bardziej zindywidualizowany i jednostki byłyby tak wrogo nastawione do siebie. Łączy nas kultura, a nie szacunek do instytucji. Naszym wrogom sprawia to nieustanną niespodziankę. Zajmują kraj często z naszą pomocą, ale potykają się na kulturze.

źródło: NKJP: Internet

Partyzanci nie lubią muzułmanów, bo uważają ich za Tamilów, którzy zdradzili wiarę i trzymają z syngaleskim rządem. No i za to, że zajmują ziemie rozdzielające prowincję północną od wschodniej. Gdyby nie te muzułmańskie wioski, cały północny wschód byłby tamilski.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Hotel na Sri Lance, Gazeta Wyborcza, 1996-11-08

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

8. czas

Definicja

trwać określony czas, którego dana osoba nie może poświęcić na coś innego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu

Połączenia

  • zajmować chwilę, moment; minutę, dziesięć minut; godzinę; (cały) dzień, miesiąc, rok

Cytaty

Ale kto się do miasta pod Szrenicą spieszy, lepiej niech skorzysta z autobusu. Jedzie znacznie szybciej – powiedział nam Dariusz Waluszko z Torunia, który przyjechał do Szklarskiej Poręby. Pociąg wlecze się niemiłosiernie. Pokonanie ponad 30 kilometrów zajmuje godzinę. Powodem jest różnica wysokości i stan torowiska.

źródło: NKJP: Pod Szrenicę w żółwim tempie, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-09-23

Najpierw z tekstu ilustrowanej książki trzeba wybrać scenę, którą chce się przedstawić, oraz wymyślić, jak powinny wyglądać postacie. Wtedy powstaje szkic rysunku. Później dodaje się do niego szczegóły, wreszcie koloruje. Przeciętnie wykonanie jednej ilustracji zajmuje cały dzień.

źródło: NKJP: Rysowanie na tablecie, Dziennik Polski, 2002-07-05

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

9. dziecko

Definicja

spowodować, że ktoś się nie nudzi, bo coś robi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny

Połączenia

  • zajmować dziecko, gości;
  • zajmować rozmową

Cytaty

Chodzę do niego zawsze, gdy jestem w Tel Awiwie, bo ani nie próbuje zajmować mnie rozmową, ani nie namawia do kupna (w moim wieku!) podłych prezerwatyw

źródło: NKJP: Adam Czerniawski: Narracje ormiańskie, 2003

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
KOGO + (CZYM)

10. czytelnika

Definicja

wywoływać zainteresowanie, które trwa dłuższy czas

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny hobby i zainteresowania

Połączenia

  • zajmować czytelników, publiczność, słuchaczy, widzów

Cytaty

Poza aktorstwem zajmuje go również akrobatyka sportowa oraz sporty walki. Przed laty wybrał się nawet do Szanghaju, aby przez dwa miesiące za klasztornymi murami poznawać tajniki kung-fu.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: East Side Story: Pokochać wroga, czyli miłość w czasach pogardy, Esensja, 2009-04-08

Problem podróżowania zajmował badaczy dużo wcześniej, lecz raczej jako kwestia psychologiczna lub obyczajowa, w każdym zaś razie incydentalna, przynależna do refleksji nad niespokojną, heroiczną i poszukującą naturę ludzką

źródło: NKJP: Ryszard Winiarski: Filozofia turystyki, 2003

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
KOGO

11. nieruchomość

Definicja

praw. 
działając z upoważnienia prawnego, powodować, że określony przedmiot, suma pieniężna lub budynek stanowi zabezpieczenie spłaty długu przez jej dotychczasowego właściciela

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  aresztować, sekwestrować, tradować

Połączenia

  • komornik, sąd zajmuje coś
  • zajmować dom, budynek, meble, nieruchomość, ruchomości; konto, pensję, pobory, wypłatę

Cytaty

Koncepcja, że komornik, zajmując nieruchomość, nie bada, czy dłużnik jest zgodnie z księgą wieczystą właścicielem nieruchomości objętej wnioskiem, jest logiczna, jeśli zważy się, że badania, czy osoba, przeciwko której prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, wpisana jest w księdze wieczystej jako właściciel, dokonuje sąd wieczystoksięgowy [...]

źródło: NKJP: Postanowienie z dnia 7 czerwca 2006 r., III CZP 29/06 , Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna

coraz częściej musiał puszczać ziemię w dzierżawę, pożyczać od pachciarzy, a przede wszystkim sprzedawać, co tylko się dało: morgi, krowy, konie, świnie. A w końcu, gdy już bardzo podupadł - nawet i kamienie, którymi miał wybrukowane podwórze przed pałacem. Komornicy zajmowali mu samochody i jeździł do Radomia pierwszą lepszą zatrzymaną chłopską furmanką.

źródło: NKJP: Joanna Siedlecka: Jaśnie Panicz : o Witoldzie Gombrowiczu, 1987

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

12. ogień dach

Definicja

obejmować szkodliwym działaniem całość określonej powierzchni lub obiektu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • ogień zajmuje, pomienie zajmują coś
  • zajmować budynek, dach, (pierwsze, drugie...) piętro

Cytaty

Pożar rozprzestrzenia się w górę po drewnianej wieży. Na pomoc przybywa zastęp OSP Lachowice, stara się gasić ogień przez wejścia. Tłumi pożar w pod wieżą, ale płomienie zajmują przestrzeń międzystropową nad nawą i prezbiterium.

źródło: NKJP: Robert Szkutnik: Bezcenne, źle chronione: Dziennik Polski, 2006-06-30

. W chwili przybycia strażaków ogień zajmował już 20 arów upraw leśnych i młodnika na zrębowisku.

źródło: NKJP: Gazeta Poznańska, 2005-08-04

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

13. pozycję wyczekującą

Definicja

używane w celu zakomunikowania czynności lub stanu, wyrażonego następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • zajmować pozycję, postawę jakąś

Cytaty

Babcie i dziadkowie zawsze zajmowali pozycję uprzywilejowaną, a wnuki ich po prostu uwielbiają

źródło: NKJP: Jacek Derek: Miłość bez zastrzeżeń, Dziennik Zachodni, 2003-01-21

Zapewne pod koniec lat dwudziestych na skutek długotrwałego konfliktu narodowego coraz mniej osób zajmowało postawę labilną, przejściową, toteż mało było przypadków zaliczania ludności o nieukształtowanym poczuciu narodowym do grupy polskiej.

źródło: NKJP: Joanna Januszewska-Jurkiewicz: Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920-1939, 2010

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

14. pozycje do ataku

Definicja

zaczynać znajdować się w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • zająć pozycję, stanowisko

Cytaty

Pierzasty drapieżnik zajmuje pozycje powyżej celu i jak rasowy pilot myśliwskiego samolotu atakuje, mając za plecami słońce.

źródło: NKJP: Grzegorz Tabasz: Szkółka latania, Gazeta Krakowska, 2001-07-30

Partyzanci nie dają się zaskoczyć, opuszczają obóz i sprawnie zajmują stanowiska ogniowe na drodze ukrytej i placach broni, stanowiących pierwszą wysuniętą linię obrony twierdzy Jasna Góra.

źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997

Składnia

bez ograniczeń + zajmować +
CO

Frazeologizmy

ktoś zajmuje stanowisko
Data ostatniej modyfikacji: 17.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN