UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozłupać

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozłupię
rozłupiemy
2 os. rozłupiesz
rozłupiecie
3 os. rozłupie
rozłupią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozłupałem
+(e)m rozłupał
rozłupałam
+(e)m rozłupała
rozłupałom
+(e)m rozłupało
rozłupaliśmy
+(e)śmy rozłupali
rozłupałyśmy
+(e)śmy rozłupały
2 os. rozłupałeś
+(e)ś rozłupał
rozłupałaś
+(e)ś rozłupała
rozłupałoś
+(e)ś rozłupało
rozłupaliście
+(e)ście rozłupali
rozłupałyście
+(e)ście rozłupały
3 os. rozłupał
rozłupała
rozłupało
rozłupali
rozłupały

bezosobnik: rozłupano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozłupmy
2 os. rozłup
rozłupcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozłupałbym
bym rozłupał
rozłupałabym
bym rozłupała
rozłupałobym
bym rozłupało
rozłupalibyśmy
byśmy rozłupali
rozłupałybyśmy
byśmy rozłupały
2 os. rozłupałbyś
byś rozłupał
rozłupałabyś
byś rozłupała
rozłupałobyś
byś rozłupało
rozłupalibyście
byście rozłupali
rozłupałybyście
byście rozłupały
3 os. rozłupałby
by rozłupał
rozłupałaby
by rozłupała
rozłupałoby
by rozłupało
rozłupaliby
by rozłupali
rozłupałyby
by rozłupały

bezosobnik: rozłupano by

bezokolicznik: rozłupać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozłupawszy

gerundium: rozłupanie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. rozłupanie
rozłupania
D. rozłupania
rozłupań
C. rozłupaniu
rozłupaniom
B. rozłupanie
rozłupania
N. rozłupaniem
rozłupaniami
Ms. rozłupaniu
rozłupaniach
W. rozłupanie
rozłupania

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozłupany

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. rozłupany
rozłupany
rozłupany
rozłupane
rozłupana
D. rozłupanego
rozłupanego
rozłupanego
rozłupanego
rozłupanej
C. rozłupanemu
rozłupanemu
rozłupanemu
rozłupanemu
rozłupanej
B. rozłupanego
rozłupanego
rozłupany
rozłupane
rozłupaną
N. rozłupanym
rozłupanym
rozłupanym
rozłupanym
rozłupaną
Ms. rozłupanym
rozłupanym
rozłupanym
rozłupanym
rozłupanej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. rozłupani
rozłupani
rozłupane
rozłupane
D. rozłupanych
rozłupanych
rozłupanych
rozłupanych
C. rozłupanym
rozłupanym
rozłupanym
rozłupanym
B. rozłupanych
rozłupanych
rozłupanych
rozłupane
N. rozłupanymi
rozłupanymi
rozłupanymi
rozłupanymi
Ms. rozłupanych
rozłupanych
rozłupanych
rozłupanych

odpowiednik aspektowy: rozłupywać

Pochodzenie

Zob. łupać

1. kamień

Definicja

podzielić na części, silnie uderzając

Warianty

  • rzadziej rozłupić

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  podzielić

Połączenia

  • piorun rozłupał coś; kule rozłupały coś
  • rozłupać czaszkę, głowę; drzewo, kamień, kokos, orzech, skorupę
  • rozłupać kamieniem
  • rozłupać na części, na kawałki
  • rozłupywać na pół

Cytaty

Niech pan sobie teraz wyobrazi, że to jest ostry miecz, pan ma tylko gołe ręce, a ja chcę panu cięciem z góry rozłupać czaszkę na dwie połówki.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Jarl nie nalegał, sam zdjął z półmiska homara, położył go na desce i rozłupał wzdłuż potężnym, acz precyzyjnie celnym uderzeniem tasaka.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997

Jedna z listewek przeszyła mu [manekinowi] na wylot brzuch nadmuchany powietrzem i pękła; zawisł na drugiej, rozłupanej na dwie ostre drzazgi, które utkwiły w jego gumowym gardle.

źródło: NKJP: Adam Wiśniewski-Snerg: Według łotra, 1978

Ponieważ nie było tu kamienia, którym by można rozłupać orzechy, związałem je ze sobą włóknem, jakim obrastały, i zdobycz przewiesiwszy przez ramię, udałem się w drogę powrotną.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Wyspa Robinsona, 1954

Piorun rozłupał pień ogromnego drzewa jak zapałkę.

źródło: NKJP: ic: Uścisk śmierci, Trybuna Śląska, 2002-06-08

Składnia

bez ograniczeń + rozłupać +
CO + (CZYM) + (na CO)

2. organizację

Definicja

pot. 
rozbić - podzielić na części

Warianty

  • rzadziej rozłupić

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  rozbić

Cytaty

Po pierwszej fazie walki władzy z Kościołem [...] Stalin instruuje Bieruta wprost, że bez aresztowania biskupa, bez głębokiego wejścia w struktury wewnątrzkościelne, bez stworzenia dywersji wewnątrzkościelnej, nie będzie w stanie rozłupać tej organizacji.

źródło: Cezary Dąbrowski: Rozmowa z Janem Żarynem: Ksiądz - wróg numer jeden, Zawsze Polska, 11.2016 (zawszepolska.eu)

Naród zdezintegrowany, rozbity, rozłupany na kawałki nie potrafi kontrolować elit, które nim rządzą.

źródło: Andrzej Zybertowicz: Było wyjście, Gazeta Polska, 19.12.2011 (niezalezna.pl)

[...] górnik kopalni Rokitnica ogląda [...] mecz w telewizorze, za jedenaście miesięcy w kopalni zdarzy się katastrofa, która rozłupie jego życie na dwie, bez mała równe, części [...].

źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Alojzy Piontek i Ryszard Krynicki, Polityka, 2005-11-19

Składnia

bez ograniczeń + rozłupać +
KOGO/CO + (na CO)
Data ostatniej modyfikacji: 05.07.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj