Chronologizacja
Pochodzenie
1. ze snu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przebudzić, wybudzić, zbudzić | |
| antonimy: | uśpić |
Połączenia
- ból, dźwięk, gwar, hałas, krzyk, śpiew, telefon, trzask obudził kogoś, słońce obudziło kogoś
- obudzić pocałunkiem, telefonem
- obudzić ze snu, z drzemki
- obudzić rano
Cytaty
|
Rankiem obudził go telefon z gratulacjami. źródło: NKJP: Piotr Cieśliński, Gazeta Wyborcza, 1997-04-11 |
|
|
Obudziło go radio, którego budzik zawsze był nastawiony na siódmą dziesięć. źródło: NKJP: Joanna Rudniańska: Miejsca, 1999 |
|
|
Odkąd pamiętam, mama zawsze budziła mnie przed swoim wyjściem, a dzisiejszego, prawdziwie wiosennego ranka nie obudziła mnie - umyślnie, żeby zaznaczyć, że moje sprawy niewiele ją obchodzą. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1995 |
|
|
Śpij już, obudzę cię wcześnie, przed wyjściem do pracy. źródło: NKJP: Czesław Kuriata: Spowiedź pamięci, próba światła, 1985 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
obudzę |
obudzimy |
|||
| 2 os. |
obudzisz |
obudzicie |
|||
| 3 os. |
obudzi |
obudzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
obudziłem +(e)m obudził |
obudziłam +(e)m obudziła |
obudziłom +(e)m obudziło |
obudziliśmy +(e)śmy obudzili |
obudziłyśmy +(e)śmy obudziły |
| 2 os. |
obudziłeś +(e)ś obudził |
obudziłaś +(e)ś obudziła |
obudziłoś +(e)ś obudziło |
obudziliście +(e)ście obudzili |
obudziłyście +(e)ście obudziły |
| 3 os. |
obudził |
obudziła |
obudziło |
obudzili |
obudziły |
bezosobnik: obudzono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
obudźmy |
|
| 2 os. |
obudź |
obudźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
obudziłbym bym obudził |
obudziłabym bym obudziła |
obudziłobym bym obudziło |
obudzilibyśmy byśmy obudzili |
obudziłybyśmy byśmy obudziły |
| 2 os. |
obudziłbyś byś obudził |
obudziłabyś byś obudziła |
obudziłobyś byś obudziło |
obudzilibyście byście obudzili |
obudziłybyście byście obudziły |
| 3 os. |
obudziłby by obudził |
obudziłaby by obudziła |
obudziłoby by obudziło |
obudziliby by obudzili |
obudziłyby by obudziły |
bezosobnik: obudzono by
bezokolicznik: obudzić
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
obudziwszy
gerundium: obudzenie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | obudzenie |
obudzenia |
| D. | obudzenia |
obudzeń |
| C. | obudzeniu |
obudzeniom |
| B. | obudzenie |
obudzenia |
| N. | obudzeniem |
obudzeniami |
| Ms. | obudzeniu |
obudzeniach |
| W. | obudzenie |
obudzenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: obudzony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | obudzony |
obudzony |
obudzony |
obudzone |
obudzona |
| D. | obudzonego |
obudzonego |
obudzonego |
obudzonego |
obudzonej |
| C. | obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonej |
| B. | obudzonego |
obudzonego |
obudzony |
obudzone |
obudzoną |
| N. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzoną |
| Ms. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | obudzeni |
obudzeni |
obudzone |
obudzone |
| D. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
| C. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
| B. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzone |
| N. | obudzonymi |
obudzonymi |
obudzonymi |
obudzonymi |
| Ms. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
odpowiednik aspektowy: budzić
Składnia
|
+ | obudzić | + |
KOGO +
(z CZEGO) +
(CZYM)
|
2. z zadumy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przebudzić |
Połączenia
- obudzić do działania, do życia
- obudzić z amoku, z letargu, z otępienia, z odrętwienia, z transu, z uśpienia, z zadumy, z zamyślenia, z zimowego snu
Cytaty
|
Niezwykle udany debiut Pekao SA momentalnie obudził z letargu większość inwestorów. źródło: NKJP: Relpol, Dziennik Polski, 1998-07-04 |
|
|
Parę już razy przed zamknięciem podeszła do mnie bibliotekarka, by mnie obudzić z transu. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997 |
|
|
Obudzony z zamyślenia, całował jej oczy, jakby dopiero w tej chwili wróciła z dalekiej wędrówki, jakby ją odnalazł stęskniony po bardzo długiej nieobecności. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994 |
|
|
Z ponurej zadumy obudził mnie telefon. źródło: Internet |
|
|
Kiedyś takie dobre słowa obudziły mnie do życia, rozpuściły lód w moim sercu, pozwoliły uwierzyć w siebie. źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Białe zeszyty, 2005 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
obudzę |
obudzimy |
|||
| 2 os. |
obudzisz |
obudzicie |
|||
| 3 os. |
obudzi |
obudzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
obudziłem +(e)m obudził |
obudziłam +(e)m obudziła |
obudziłom +(e)m obudziło |
obudziliśmy +(e)śmy obudzili |
obudziłyśmy +(e)śmy obudziły |
| 2 os. |
obudziłeś +(e)ś obudził |
obudziłaś +(e)ś obudziła |
obudziłoś +(e)ś obudziło |
obudziliście +(e)ście obudzili |
obudziłyście +(e)ście obudziły |
| 3 os. |
obudził |
obudziła |
obudziło |
obudzili |
obudziły |
bezosobnik: obudzono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
obudźmy |
|
| 2 os. |
obudź |
obudźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
obudziłbym bym obudził |
obudziłabym bym obudziła |
obudziłobym bym obudziło |
obudzilibyśmy byśmy obudzili |
obudziłybyśmy byśmy obudziły |
| 2 os. |
obudziłbyś byś obudził |
obudziłabyś byś obudziła |
obudziłobyś byś obudziło |
obudzilibyście byście obudzili |
obudziłybyście byście obudziły |
| 3 os. |
obudziłby by obudził |
obudziłaby by obudziła |
obudziłoby by obudziło |
obudziliby by obudzili |
obudziłyby by obudziły |
bezosobnik: obudzono by
bezokolicznik: obudzić
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
obudziwszy
gerundium: obudzenie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | obudzenie |
obudzenia |
| D. | obudzenia |
obudzeń |
| C. | obudzeniu |
obudzeniom |
| B. | obudzenie |
obudzenia |
| N. | obudzeniem |
obudzeniami |
| Ms. | obudzeniu |
obudzeniach |
| W. | obudzenie |
obudzenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: obudzony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | obudzony |
obudzony |
obudzony |
obudzone |
obudzona |
| D. | obudzonego |
obudzonego |
obudzonego |
obudzonego |
obudzonej |
| C. | obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonej |
| B. | obudzonego |
obudzonego |
obudzony |
obudzone |
obudzoną |
| N. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzoną |
| Ms. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | obudzeni |
obudzeni |
obudzone |
obudzone |
| D. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
| C. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
| B. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzone |
| N. | obudzonymi |
obudzonymi |
obudzonymi |
obudzonymi |
| Ms. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
odpowiednik aspektowy: budzić
Składnia
|
|
+ | obudzić | + |
KOGO +
z CZEGO +
(do CZEGO)
|
3. uczucia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przebudzić, rozbudzić | |
| hiperonimy: | wywołać |
Połączenia
- obudzić czujność, nadzieje, obawy, pragnienia, !?wątpliwości, wiarę w coś, wolę walki, !?zainteresowanie, żądzę
Cytaty
|
Radykalna reorientacja polityki Waszyngtonu była wynikiem całego łańcucha doświadczeń, które obudziły w USA poczucie zagrożenia. źródło: NKJP: Jan Nowak-Jeziorański: Cztery razy Polska, Gazeta Wyborcza, 1997-09-06 |
|
|
Na pewno coś ją tknęło i obudziło jej czujność, choć nie umiałbym wskazać, kiedy to nastąpiło. źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 1998 |
|
|
Karbonaryzm był radykalną odpowiedzią na Święte Przymierze pragnące zdusić wolnościowe i równościowe dążenia, obudzone przez rewolucję francuską. źródło: NKJP: Teresa Bogucka, Gazeta Wyborcza, 1998-03-06 |
|
|
Trzeba szerokiego, oddolnego ruchu reformatorskiego, który wyprostuje, ożywi i podbuduje ludzi pracy, obudzi nadzieje, wyzwoli zapał. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 11.02.1993 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
obudzę |
obudzimy |
|||
| 2 os. |
obudzisz |
obudzicie |
|||
| 3 os. |
obudzi |
obudzą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
obudziłem +(e)m obudził |
obudziłam +(e)m obudziła |
obudziłom +(e)m obudziło |
obudziliśmy +(e)śmy obudzili |
obudziłyśmy +(e)śmy obudziły |
| 2 os. |
obudziłeś +(e)ś obudził |
obudziłaś +(e)ś obudziła |
obudziłoś +(e)ś obudziło |
obudziliście +(e)ście obudzili |
obudziłyście +(e)ście obudziły |
| 3 os. |
obudził |
obudziła |
obudziło |
obudzili |
obudziły |
bezosobnik: obudzono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
obudźmy |
|
| 2 os. |
obudź |
obudźcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
obudziłbym bym obudził |
obudziłabym bym obudziła |
obudziłobym bym obudziło |
obudzilibyśmy byśmy obudzili |
obudziłybyśmy byśmy obudziły |
| 2 os. |
obudziłbyś byś obudził |
obudziłabyś byś obudziła |
obudziłobyś byś obudziło |
obudzilibyście byście obudzili |
obudziłybyście byście obudziły |
| 3 os. |
obudziłby by obudził |
obudziłaby by obudziła |
obudziłoby by obudziło |
obudziliby by obudzili |
obudziłyby by obudziły |
bezosobnik: obudzono by
bezokolicznik: obudzić
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
obudziwszy
gerundium: obudzenie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | obudzenie |
obudzenia |
| D. | obudzenia |
obudzeń |
| C. | obudzeniu |
obudzeniom |
| B. | obudzenie |
obudzenia |
| N. | obudzeniem |
obudzeniami |
| Ms. | obudzeniu |
obudzeniach |
| W. | obudzenie |
obudzenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: obudzony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | obudzony |
obudzony |
obudzony |
obudzone |
obudzona |
| D. | obudzonego |
obudzonego |
obudzonego |
obudzonego |
obudzonej |
| C. | obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonemu |
obudzonej |
| B. | obudzonego |
obudzonego |
obudzony |
obudzone |
obudzoną |
| N. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzoną |
| Ms. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | obudzeni |
obudzeni |
obudzone |
obudzone |
| D. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
| C. | obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
obudzonym |
| B. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzone |
| N. | obudzonymi |
obudzonymi |
obudzonymi |
obudzonymi |
| Ms. | obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
obudzonych |
odpowiednik aspektowy: budzić
Składnia
|
|
+ | obudzić | + |
CO
|
Informacja normatywna
Uznawane za niepoprawne: obudzić zainteresowanie, obudzić wątpliwości