UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

oskarżyć

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. skarżyć

1. przed kolegami

Definicja

powiedzieć o kimś, że zrobił coś złego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • oskarżyć sąsiada, kolegę, wspólnika, rząd
  • oskarżyć o awanturnictwo, o demagogię, o herezję, o nadużycie władzy, o niekompetencję, o stronniczość, o współpracę z policją polityczną, o zdradę, o złe decyzje, o znęcanie się nad zwierzęciem

Cytaty

Wszyscy ci, którym działania komisji się nie podobają, usiłują ją oskarżyć o stronniczość.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 04.07.1992

Odeszła z redakcji i teraz próbuje się na mnie odegrać... Powiedziała ci, że mamy romans, tak? Ciekawe o co jeszcze mnie oskarży?!

źródło: NKJP: Dariusz Banek: Samo życie. Odcinek 247, 2010

[...] radio i telewizja oskarżyły cesarza o kradzież narodowi etiopskiemu „miliardowych sum”.

źródło: NKJP: Ignacy Karpowicz: Nowy kwiat cesarza (i Pszczoły), 2007

Reinat, dowiedziawszy się o zamiarze Moniki, wpadł w furię i oskarżył nas, że rzuciliśmy zły urok na biedną dziewczynę.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Biały Jaguar ,1980

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oskarżę
 oskarżymy
2 os. oskarżysz
 oskarżycie
3 os. oskarży
 oskarżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oskarżyłem
+(e)m oskarżył
 oskarżyłam
+(e)m oskarżyła
 oskarżyłom
+(e)m oskarżyło
 oskarżyliśmy
+(e)śmy oskarżyli
 oskarżyłyśmy
+(e)śmy oskarżyły
2 os. oskarżyłeś
+(e)ś oskarżył
 oskarżyłaś
+(e)ś oskarżyła
 oskarżyłoś
+(e)ś oskarżyło
 oskarżyliście
+(e)ście oskarżyli
 oskarżyłyście
+(e)ście oskarżyły
3 os. oskarżył
 oskarżyła
 oskarżyło
 oskarżyli
 oskarżyły

bezosobnik: oskarżono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oskarżmy
2 os. oskarż
 oskarżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oskarżyłbym
bym oskarżył
 oskarżyłabym
bym oskarżyła
 oskarżyłobym
bym oskarżyło
 oskarżylibyśmy
byśmy oskarżyli
 oskarżyłybyśmy
byśmy oskarżyły
2 os. oskarżyłbyś
byś oskarżył
 oskarżyłabyś
byś oskarżyła
 oskarżyłobyś
byś oskarżyło
 oskarżylibyście
byście oskarżyli
 oskarżyłybyście
byście oskarżyły
3 os. oskarżyłby
by oskarżył
 oskarżyłaby
by oskarżyła
 oskarżyłoby
by oskarżyło
 oskarżyliby
by oskarżyli
 oskarżyłyby
by oskarżyły

bezosobnik: oskarżono by

bezokolicznik: oskarżyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oskarżywszy

gerundium: oskarżenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: oskarżony

odpowiednik aspektowy: oskarżać

Składnia

Rzosobowy + oskarżyć +
KOGO + o CO
Rzosobowy + oskarżyć +
KOGO + że ZDANIE

2. przed sądem

Definicja

złożyć na kogoś skargę do sądu lub postawić mu zarzuty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd

Połączenia

  • prokurator oskarżył
  • oskarżyć na podstawie donosu, na podstawie fałszywych zeznań
  • oskarżyć o defraudację, o handel bronią, o fałszerstwo, o gwałt, o jazdę po pijanemu, o kłamstwo lustracyjne, o kolaborację, o korupcję, o kradzież, o krzywoprzysięstwo, o ludobójstwo, o molestowanie, o oszustwo, o rozbój, o sabotaż, o szpiegostwo, o współpracę z wywiadem, o współudział w zbrodni, o wyłudzenie, o zabójstwo, o zawłaszczenie majątku, o zdradę stanu, o zniesławienie
  • oskarżyć bezpodstawnie
  • oskarżyć i skazać; aresztować i oskarżyć

Cytaty

Włocławska prokuratura oskarżyła Joannę K. o dzieciobójstwo i skierowała sprawę do sądu.

źródło: NKJP: Barbara Szmejter: Włocławek: Wyrok za dzieciobójstwo już prawomocny. Włocławianka skazana na dwa lata więzienia, Gazeta Pomorska, 2009-06-03

Często […] pojawiał się w jego umyśle dylemat z pogranicza lęku i obsesji. A co by było, gdyby doszło do sądowej pomyłki? Gdyby został niesłusznie oskarżony i skazany?

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Marczak oświadczył, że oskarżono go przez zemstę.

źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002

Nie wiemy, czy Jerzy Morawski ma na sumieniu którykolwiek z zarzucanych mu czynów. […] Oskarżono go na podstawie mizernych dowodów i to wystarczyło, aby zniszczyć mu życie.

źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski Lista odstrzelonych Polityka 2007-01-13

Slobodan Miloszević, oskarżony przed Haskim Trybunałem ds. Zbrodni w byłej Jugosławii, zmarł w sobotę w celi więziennej. Jego proces [...] daleki był od zakończenia.

źródło: NKJP: Zły duch Slobo, Polityka, 2006-03-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oskarżę
 oskarżymy
2 os. oskarżysz
 oskarżycie
3 os. oskarży
 oskarżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oskarżyłem
+(e)m oskarżył
 oskarżyłam
+(e)m oskarżyła
 oskarżyłom
+(e)m oskarżyło
 oskarżyliśmy
+(e)śmy oskarżyli
 oskarżyłyśmy
+(e)śmy oskarżyły
2 os. oskarżyłeś
+(e)ś oskarżył
 oskarżyłaś
+(e)ś oskarżyła
 oskarżyłoś
+(e)ś oskarżyło
 oskarżyliście
+(e)ście oskarżyli
 oskarżyłyście
+(e)ście oskarżyły
3 os. oskarżył
 oskarżyła
 oskarżyło
 oskarżyli
 oskarżyły

bezosobnik: oskarżono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oskarżmy
2 os. oskarż
 oskarżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oskarżyłbym
bym oskarżył
 oskarżyłabym
bym oskarżyła
 oskarżyłobym
bym oskarżyło
 oskarżylibyśmy
byśmy oskarżyli
 oskarżyłybyśmy
byśmy oskarżyły
2 os. oskarżyłbyś
byś oskarżył
 oskarżyłabyś
byś oskarżyła
 oskarżyłobyś
byś oskarżyło
 oskarżylibyście
byście oskarżyli
 oskarżyłybyście
byście oskarżyły
3 os. oskarżyłby
by oskarżył
 oskarżyłaby
by oskarżyła
 oskarżyłoby
by oskarżyło
 oskarżyliby
by oskarżyli
 oskarżyłyby
by oskarżyły

bezosobnik: oskarżono by

bezokolicznik: oskarżyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oskarżywszy

gerundium: oskarżenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: oskarżony

odpowiednik aspektowy: oskarżać

Składnia

Rzosobowy + oskarżyć +
KOGO + (o CO)
Data ostatniej modyfikacji: 20.07.2012
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN