UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

siąść

Chronologizacja

SStp, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	siądę	siądziemy
2 os.	siądziesz	siądziecie
3 os.	siądzie	siądą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	siadłem +(e)m siadł	siadłam +(e)m siadła	siadłom +(e)m siadło	siedliśmy +(e)śmy siedli	siadłyśmy +(e)śmy siadły
2 os.	siadłeś +(e)ś siadł	siadłaś +(e)ś siadła	siadłoś +(e)ś siadło	siedliście +(e)ście siedli	siadłyście +(e)ście siadły
3 os.	siadł	siadła	siadło	siedli	siadły

bezosobnik: siądnięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		siądźmy
2 os.	siądź	siądźcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	siadłbym bym siadł	siadłabym bym siadła	siadłobym bym siadło	siedlibyśmy byśmy siedli	siadłybyśmy byśmy siadły
2 os.	siadłbyś byś siadł	siadłabyś byś siadła	siadłobyś byś siadło	siedlibyście byście siedli	siadłybyście byście siadły
3 os.	siadłby by siadł	siadłaby by siadła	siadłoby by siadło	siedliby by siedli	siadłyby by siadły

bezosobnik: siądnięto by

bezokolicznik: siąść

imiesłów przysłówkowy uprzedni: siadłszy

gerundium: siądnięcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	siądnięcie	siądnięcia
D.	siądnięcia	siądnięć
C.	siądnięciu	siądnięciom
B.	siądnięcie	siądnięcia
N.	siądnięciem	siądnięciami
Ms.	siądnięciu	siądnięciach
W.	siądnięcie	siądnięcia

odpowiednik aspektowy: siadać

Pochodzenie

psł. sěsti [< *sēd-ti], *sędǫ 'przybrać pozycję siedzącą, siąść, osiąść'

Rdzeń *sēd- (z długą samogłoską ē) w językach słow. i bałt.. W przeciwieństwie do tematu bezokolicznika w formach czasu teraźniejszego pojawił się infiks nosowy, stąd np. psł. *sędǫ ‘siądę’ (z wcześniejszego *sī-n-d-).

1. na krześle

Definicja

przybrać pozycję, w której cały ciężar ciała spoczywa na pośladkach opartych o coś, a nogi są zgięte w kolanach i opuszczone w dół

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

usiąść

Połączenia

siąść na krześle, na ławce, na łóżku; przy biurku; za stołem

Cytaty

Kiedy ojciec wrócił i siadł za stołem, cofnęła się o krok i rzekła oschłym, nieprzyjemnym głosem: - Czy tatko może mi pożyczyć pięćdziesiąt złotych?

źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961

Staś siadł przy fortepianie i położywszy ręce na błyszczącym w cieniu deklu, patrzył przez otwarte okno na noc i na pnie sosen, i na pnie brzóz, bo tam się już zaczynała brzezina - i zaczęło mu się serce ściskać.

źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania Brzezina, 2006

Składnia

+	siąść	+	GDZIE
+	siąść	+	na CO
+	siąść	+	na CZYM

2. do pracy

Definicja

zacząć zajmować się czymś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Relacje znaczeniowe

synonimy:

usiąść

Połączenia

siąść do pracy; do gry, do pisania, do rozmów; do fortepianu, do komputera, do stołu

Cytaty

Dzisiejszy wywiad jednak mnie zmęczył, nie mogłam od razu siąść do roboty.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Lewa, wspomnienie prawej, 2003

Dniówka kończyła się wieczorem, człowiek padał z nóg i nie było kiedy siąść do zeszytów.

źródło: NKJP: A. Zimoń: Wilk stepowy, Nowiny Raciborskie, 2002-01-02

Składnia

siąść

do CZEGO

3. na rower

Definicja

zająć miejsce w jakimś pojeździe, siedząc w nim lub na nim albo dosiąść jakiegoś zwierzęcia, żeby pojechać dokądś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Relacje znaczeniowe

synonimy:

wsiąść

Połączenia

siąść na furę, na rower, na sanie; na konia, na wielbłąda...

Cytaty

	Zaprzągł konie, siadł na furę, wziął bat, lejce i tak jeździł wokół miasta, aż się, panie, ściemniło. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996
	Sołtys z Gaci pierwszy doszedł do siebie i gdy tylko jego ubranie wyschło, mrucząc pod nosem coś, co nie brzmiało jak przeprosiny, siadł na sanie, zaciął konia batem i odjechał dłuższą drogą, po twardym gruncie. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008
	Tylko grób stryja Władysława wyglądał tak, jakby od zeszłego roku nikt go nie odwiedzał. Mama trochę tam posprzątała. Pewnie jutro siądę na rower i pojadę go uporządkować. źródło: NKJP: Gazeta Radomszczańska
	Rankiem następnego dnia, zaledwie siedli na konie, bosman Nowicki zawołał wesoło (...) źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957

Składnia

	+	siąść	+	na CO
	+	siąść	+	na CZYM

4. o zwierzętach

Definicja

(będąc zwierzęciem o czterech łapach,) oprzeć ciężar ciała na tylnych, zgiętych łapach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

usiąść

Cytaty

Pies biegł za Wiciem, trącając go potężnym pyskiem. Tak weszli do hallu i pies siadł czujnie w progu za plecami Wicia.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974

Składnia

siąść

GDZIE

5. o ptakach, o owadach

Definicja

będąc ptakiem lub owadem, zatrzymać się na jakimś przedmiocie, zaprzestając lotu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt owady

Relacje znaczeniowe

synonimy:

usiąść

Połączenia

bocian siadł, mucha siadła
siąść na dachu, na stole

Cytaty

Informuję, że u mnie na wsi [...] w ubiegłym roku samotny biały bocian siadł na dachu.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 47. posiedzenia Senatu RP część 2, wersja robocza, 4. kadencja

Kiedy tylko trznadel siądzie na szczytowej gałązce, by rozpocząć swoje toki, natychmiast zjawia się synogarlica, by go stamtąd wykurzyć, choć jego miejsca nie zajmie, bo nazbyt delikatne i spiczaste.

źródło: NKJP: Ludwik Stomma: Traktat o sikorkach, Polityka, 2000-02-26

Jedna z much, które tak bardzo uwielbiają przebywać we wszystkich wiejskich domach tego świata, przeleciała koło mojej twarzy i siadła na szklance, z której piłem whisky.

źródło: NKJP: Radosław Milczarek: Formelana, 2010

Składnia

siąść

na CZYM

6. o samolocie

Definicja

pot.

wylądować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny

Relacje znaczeniowe

synonimy:

usiąść, wylądować

Połączenia

siąść lekko, miękko

Cytaty

Zaś samolot zatoczywszy niewielkie półkole, podszedł do lądowania i lekko siadł na piasku, nie dalej niż o pięćdziesiąt metrów od nich.

źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1960

Składnia

siąść

na CZYM

7. o budynku

Definicja

pot.

osunąć się niżej i zagłębić w podłoże

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:

osiąść

Połączenia

budynek siadł

Cytaty

- Między drzwiami a futryną zrobiła się wielka szpara - mówi jedna z mieszkanek . - Nie mogłam otworzyć drzwi. Okno, które niedawno wstawiałam, było wtedy otwarte. Teraz nie mogę go zamknąć. Cały budynek siadł . Żeby drzwi można było otwierać, musiały zostać obcięte o kilka centymetrów.

źródło: NKJP: Andrzej Kurzyński: Wszystko się trzęsie, Gazeta Poznańska, 2005-09-06

8. popsuć się

Definicja

pot.

popsuć się

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pobabrać się, popaprać się, popsuć się, rozpaćkać się, schromolić się, spaćkać się, wypierniczyć się, zbabrać się, zbiesić się, zepsuć się, zrąbać się

Połączenia

interes; nastrój siadł; koła, resory siadły

Cytaty

Kiedy umocowywałeś z pomocą dorożkarza bagaże, Michał przyglądał się temu z zafrasowaną miną. - Chyba siądą resory, tatusiu. Uśmiechnąłeś się. - Resory już dawno siadły... nam wszystkim, a jakoś ciągle jedziemy.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Listy miłości, 2008

- Biegi nam siadły. Silnik chodzi, ale nie możemy się ruszyć.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

9. na hipotece

Definicja

pot.

na mocy przepisów prawa zająć część czyichś dochodów lub majątku na rzecz zobowiązań finansowych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zająć

Połączenia

komornik siadł
siąść na emeryturze, na hipotece, na pensji

Cytaty

Żyrowała Zosi, bliskiej sąsiadce, a dokładnie jej synowej. Synowa jest już jej przyszywaną, nie spłaca zaciągniętego kredytu i komornik siadł na emeryturze żyrantki.

źródło: NKJP: (e): Rozmawiamy, Gazeta Krakowska , 2003-12-30

Na dzień obecny spłacam raty do ZUS kwota ta to ponad 18000 tysięcy, ZUS siadł mi na hipotekę mieszkaniową.

źródło: Internet: www.strefabiznesu.pomorska.pl/artykul/abolicja-zus-

Policja siadła na majątku. Grzegorz M. jest bardzo bogatym człowiekiem. Od ręki zapłacił 150 tys. zł poręczenia majątkowego i wyszedł na wolność z aresztu. Policja zajęła jego majątek oraz dwa samochody warte ponad 90 tysięcy zł.

źródło: NKJP: Izabela Kacprzak: Kompania komornika, Trybuna Śląska, 2004-04-16

Składnia

	+	siąść	+	na CZYM + (KOMU)
	+	siąść	+	na KOGO/CO

Frazeologizmy

coś siadło na żołądku komuś
ktoś usiadł po turecku
ktoś siadł po turecku
ktoś usiadł półgębkiem
ktoś siadł półgębkiem
tylko siąść i płakać
choć siądź i płacz
nic tylko siąść i płakać

Data ostatniej modyfikacji: 02.01.2015